Sezgisel Analiz
Herkese merhaba,
Yeni yılın ilk günlerinde daha az programlama tekniği içeren (hiç) fakat daha fazla kullanıcı deneyimi içeren bir blog post ile karşınızdayız.
Frontend developer lar diğer geliştiricilere göre UX ve UI ekipleri ile daha fazla zaman geçirmekte ve bu benim kişisel anlamda çok sevdiğim şeylerden bir tanesi. Bir Frontend developer olarak UX’in temel konularında da olsa bir şeyler öğrenmenin yeni bir ufuk açtığını ve vizyon oluşturduğunu düşünüyorum.
Birkaç gün önce benzer bir şekilde hesapkurdu.com ekibimizden sevgili UX uzmanımız Tolgay aracılığı varlığından haberdar olduğum bir konu ortaya çıktı.
Heuristic evaluation — Sezgisel Analiz
Tanım: Sezgisel analiz, bilgisayar yazılımları için kullanıcı arayüz tasarımda kullanılabilirlik problemlerini tanımlamak için kullanılan bir kontrol yöntemidir.
Tabii ki keskin çizgiler ile ölçülen kuralları yoktur. Birazdan değineceğim maddeler Jakob Nielsen’in Usability Engineering adlı eseri ile ortaya çıkmıştır. Daha sonrasında farklı uzmanlar farklı adetlerde maddeler içeren kural setleri ortaya koymuştur. Örneğin, Weinschenk and Barke sınıflandırmasında 20 farklı madde vardır. Bu maddelerde teknoloji ve kullandığımız araçların gelişmesi ile her gün artış meydana gelebilir. Fakat biz temel kaynak olarak değerlendirilen 10 maddelik Jakob Nielsen kuralları ile devam edeğiz.
Visibility of system status:
Sistem kullanıcıya belirli zaman aralıkları içerisinde sistem durumu hakkında bilgilendirmeler vermelidir. Sistem tarafından verilen geri bildirimler kullanıcı için açık ve anlaşılır olmalıdır. Cep telefonu kullanımı sırasında pil durumumuzu görmek cihazımız tarafından bize sunulmuş bir geri bildirimdir.
Match between system and the real world:
Sistem kullanıcı ile iletişim kurarken kullandığı dile dikkat etmelidir. İletişim esnasında kullanılan dil kullanıcının anlayabileceği şekilde seçilmelidir. Olabildiği kadarı ile teknik ve sadece belirli kişiler tarafından anlaşılacak üsluptan kaçınılmalıdır.
User control and freedom:
Kullanıcılar sistemi kullanırken zaman zaman yanlış seçimlerle ya da dalgınlık, dikkatsizlik gibi nedenlerden dolayı istemedikleri bir aksiyona girebilirler. Tasarlanan sistem üzerinde her zaman için bir geri dönüş yolu ve yapılan bu hatayı düzeltme opsiyonu olmalıdır.
Geri dönüşüm kutuları çok sık hayat kurtarmıyor mu?
Consistency and standards:
Tasarlanan ve son kullanıcıya sunulan sistemde tutarlılık çok önemli bir maddedir. Her sistem zaman zaman sıra dışı olmak isteyebilir. Fakat bu alışılagelmiş alışkanlıkları değiştirirken sistemin kendi için tutarlı olması kullanıcının kullanım deneyimi için kolaylaştırıcı bir yoldur. A yolu ile izlenen bir aksiyon farklı bir akışta imkanlar ve iş akışları izin veriyorsa yine A yolu izlenerek tamamlanabilmelidir. Akışlarımız bize izin verirken A yerine B yolunu kullanmak sistemin karmaşasını artırıp kullanıcı deneyimini düşürmek için önemli bir negatif sebep olacaktır.
Error prevention:
Hataları azaltmanın en iyi yolu henüz oluşmadan bunlara karşı önlemler almaktır. Açıklayıcı ve dikkat çekici dille hazırlanmış uyarı mesajları ve tasarımlar kullanıcı deneyimi sistemin içerisinde kendine yeterince yer bulmalıdır. Kullandığımız her sistemde yer alan işletim sistemleri bir dosyayı kalıcı olarak silmek ve değiştirmek istediğimiz zaman bizlere kararımızda emin olup olmadığımızı sorarlar. Bu hata önleme konusunda verilebilecek çok güzel bir örnektir.
Recognition rather than recall:
İki önceki madde (tutarlılık) eğer yeterince iyi uygulanmışsa beraberinde getirebileceği bir özellikte sistemin düşünmeye gerek kalmadan kullanılabilmesidir. Bu madde ile birlikte kullanıcın uygulama, internet sitesi üzerinde yapacakları işlemler sırasında gereken hatırlama yükü en aza indirilir. Kullanıcı objelerin, renklerin, şekillerin yardımı ile akışları hızlı bir şekilde ilerletebilir.
Unutmayın akıllı telefon kullanan herkes yakınlaştırmak istediği bir fotoğraf için dokunmatik ekranda aynı hareketi yapmayı deneyecektir.
Flexibility and efficiency of use:
Tasarlanan sistem kullanıcı ihtiyaçlarına göre en etkili olacak şekilde oluşturulmuş olmalıdır. Amaçlanan işi tamamlamak için kurgulanan adımlar olabildiği kadar kısa ve kolay uygulanabilir olmalıdır. Bununla birlikte yapılan bu dizayn zaman içerisinde kullanıcı ve sistem ihtiyaçlarına göre genişletilebilir ve evrimleşebilir olmalıdır. Hatta şartlar uygun ve verilecek hizmet için böyle bir ihtiyaç var ise kullanıcıya özel özelleştirilebilir bir kullanım tasarlanmalıdır. Bu esnekliğe sahip ürün farklı kullanıcıların kendi ihtiyaçlarına göre kendi kullanıcı alışkanlıklarını oluşturabilmeleri için etkili bir yöntemdir. İçinde bulunduğumuz zamanlarda insanların kullandıkları çizim programlarını gözümüzün önüne getirelim. Çizim ve renk paletleri, diğer araçlar kullanıcının isteğine göre konum ve öncelikleri değiştirilebilir şekilde geliştirilmiştir.
Aesthetic and minimalist design:
Estetik zamanın ve toplumun dinamiklerine göre sürekli dönüşüm geçiren bir olgudur. Bununla beraber tasarlanan ürünün kullanım alanına göre farklı dillerde kullanılması gereken bir yapıdır. Bir film afişi, bir kitap kapağı veyahut ünlü bir ressam tarafından çizilmiş bir tablo ilk bakışta anlaşılması zor, üzerine düşünülüp sonuçlar çıkarılması gereken, bazen de anlatılmak istenen olgununu yorumunu tamamen kullanıcıya/sanatsevere bırakan karmaşık yapılar olabilir. Bu tarz bir estetik anlayışı bahsedilen alanların estetik anlayışı içerisinde kabul görür. Fakat bir internet sitesi nasıl olmalı sorusunda görüşler daha sade ve minimal yapılar olmalı fikrinde birleşmekte. Burada bahsedilen minimalizm ürünün yetenekleri konusunda bir kısıtlamaya gidilmesi anlamı taşımamaktadır. Daha net anlaşılır ve zihin yormayan yöntemlerle aynı akışlar tamamlanabilmelidir.
Help users recognize, diagnose, and recover from errors:
Hatalar kullanıcının anlayabileceği açık bir dil ile kullanıcıya sunulmalıdır. Teknik kodlar içeren cümleler bu mesajlarda yer almamalıdır. Mesaj okunduktan sonra sistem tarafında gerçekleşen problem kullanıcı tarafından idrak edilebilmedir.
Help and documentation:
UX açısından iyi tasarlanan bir sistemin dokümantasyona ihtiyaç duyulmadan kullanılması beklenilmektedir. Fakat sistem ihtiyaç duyulan anlarda başvurmak adına kendi yardım kılavuzunu ve dokümantasyonunu içermelidir. Bu kılavuzlarda aranılan bilgiler kolayca bulanabilir olmalıdır. Somut adımlar içermesi gereken bu kılavuzlar gereğinden fazla uzun ve karmaşık yapılardan sakınmalıdırlar.
Sezgisel Analizin temel olarak kuralları ve özetleri bu şekilde listelenebilir. İyi bir tasarım, iyi bir kodlama önemlidir. Fakat ortada bir ürün veya hizmet varsa kullanıcı deneyimi de en az bunlar kadar önemlidir. Bu sebepten dikkat çekmek istediğimiz bir konu oldu.
Bize buradan veya dev@hesapkurdu.com adresinden her zaman ulaşabilirsiniz.
İyi günler,
Görüşmek üzere…
