Drone ile paket teslimatı, dünyada en çok konuşulan konulardan biri. COVID-19 salgınıyla birlikte, drone’lar bizlere hafif kargo taşıma imkanı sağladığı için özellikle paket teslimatı yapabilen drone’ları geçtiğimiz günler içerisinde daha çok duymaya başladık. Dolayısıyla bizlere de yakın çevremizden ve kursiyerlerimizden bu konuda pek çok soru geldi. Hummingdrone olarak bu konuyu gündemimize taşıdık ve geçtiğimiz hafta, Hummingdrone Akademi’nin Instagram hesabı üzerinden, takipçilerimizle bir anket yaptık. Bu anketteki ilk soru şuydu: ‘bugün dünyada drone’lar paket teslimatı yapabiliyor mu?’. 46 kişinin katıldığı ankette 37 kişi evet derken, 9 kişi anketi hayır diye yanıtladı.
Anketin doğru cevabı evet. Bugün dünyada Google Wing ve UPS’in kargo drone’u başta olmak üzere, otonom paket teslimatı yapan drone’lar var. Bu firmalar, faaliyet gösterdikleri ülkelerin havacılık otoritelerinden izin alarak paket teslimatı yapabiliyorlar. Paket teslimatı uçuşları, BVLOS (Beyond vision line of sight) yani görüş hattı dışında gerçekleştiriliyor. Paket teslimatı yapabilmek için, yetkili sivil havacılık otoritesinin başlattığı BVLOS programına başvurmak gerekiyor. Bu konuda yasal mevzuat açısından en açık olan ülkeyse Avustralya olarak karşımıza çıkıyor.
Yukarıda adı geçen her iki drone da paket teslimatı için üretilmiş drone’lar, dolayısıyla belirli bir kapasiteye kadar yük taşıyabiliyorlar. “Bir dakika! Nusret de Tostçu Erol da paket teslimatı yapıyor!” dediğinizi duyar gibiyim. Evet onlar da drone’un altına bağladıkları bir poşet ve birkaç kanca aracılığıyla ürünleri taşıdılar, fakat kullandıkları drone’lar aslında havadan görüntüleme amacıyla üretilmiş olan DJI Phantom serisi ‘drone’lardı. Kısacası, gerçekleştirdikleri paket teslimatı bir süreklilik arz edemeyeceği için bu iki olayı paket teslimatı kapsamında değerlendiremiyoruz. Ayrıca şunu belirtmek gerekir ki: Şu anda Türkiye’de yürürlükte olan SHT-İHA Talimatnamesi gerekliliklerince, kayıtlı olan İHA’nız üzerinde herhangi bir değişiklik yapmanız yasal olarak mümkün değil.
Hazırsanız ikinci soruya geçiyoruz. Bu soruda ise, “Türkiye’de otonom drone ile teslimat yapmak mümkün mü?” diye sormuştuk. Şaşırtıcıdır ki bu sorumuza ilk sorumuzdan sayıca daha fazla takipçimiz, toplamda 55 kişi cevap verdi. 34 kişiden evet cevabı alırken, 21 kişi ise sorumuzu hayır diye yanıtladı.
Bu sorumuzun doğru cevabı: hem evet hem de hayır. Teknik olarak Türkiye’de otonom drone ile teslimat yapmak elbette mümkün, fakat yazının daha önceki kısımlarında ele aldığımız gibi, bu konuya da regülasyonlar açısından bakmamız gerektiğini hatırlatalım. Bugün, SHT-İHA Talimatnamesi’nde otonom operasyon hakkında hüküm içeren bir madde yok fakat tanımlar var. İHA’nın ve İHA pilotunun tanımına bakacak olursak, otonom uçuş gerçekleştirme konusunda bir kısıtlama yok. Ancak pilot takibi olmadan drone’u otonom bir şekilde uçuramazsınız, drone bir pilot tarafından anlık olarak takip edilmek zorunda. Ayrıca, teslimat yapacak drone’u hangi hava sahasında uçurursanız uçurun, en az 5 gün önceden de izin almanız gerekiyor. Bu şartlar da anlık olarak teslimat yapmanın önüne geçiyor. Anlık paket teslimatı yapabilmek için, Türkiye’deki talimatnameye otonom uçuş için gerekli olan teknik özellikler ve şartların eklenmesi gerekiyor.
Talimatnamede yer alan tanımlar tam olarak şöyle:
İHA pilotu: İşletici tarafından uçuşun idaresinden sorumlu olmak üzere tayin edilmiş, uçuş süresince İHA’nın her türlü harekâtında uçuş kontrollerini çalıştıran veya otonom operasyonunu planlayan ve takip eden kişiyi,
İnsansız hava aracı (İHA) : İHAS’ın bir bileşeni olarak işletilen, aerodinamik kuvvetler aracılığıyla sürekli uçuş yapma yeteneğinde olan, üzerinde pilot bulunmaksızın uzaktan İHA pilotu tarafından kontrol edilerek veya otonom operasyonu İHA pilotu tarafından planlanarak uçurulan ya da havada kalabilen hava aracını,
Otonom operasyon: Pilot kontrolü olmadan otomatik uçuş kontrol sistemi ile gerçekleştirilen operasyonları,
ifade eder.
Gündemde olan konular hakkında bu tarz soru/cevap etkinlikleri yaparak sizleri bilgilendirmeye, dünyadaki ticari İHA (drone) pazarı hakkında güncel bilgileri sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz. Hepinize emniyetli uçuşlar.
