Danuri mepangngo nga makwa ta dattal na bagyu [ba-JU]

The Northeasterner
Ibanag
Published in
2 min readOct 31, 2020

I. Ta kadagunan na bagyu

  1. Ari kamu magana-nassing o nu mattar-taranta.
  2. Magempake kamu ta maka-makan nga ari mawak nga malutu kagitta na biskwi, de lata, pan, anna karuan paga.
  3. Dana iparan o nu iprepara nu i flashlight, isperma, anna de-baterya nga radyo ira tapenu mabi ira yaw nga magawa o mala.
  4. Innan nu ta mapia i babalay nu egga i paparte sa nga mawak nga mapaladda anna mapakappian kagitta na ato.
  5. Paggianan nu ta naladda o nu seguro nga lugar i aya-ayam nu ira.
  6. Mangivuluk-kamu ta sisinnun, first aid kit, isperma/flashlight ira, de-baterya nga radyo ira, makan, anna nu anni paga nga mawak, ta kadagunan na evakwasyon.
  7. Maggiak-kamu ta unak na balay anna sifutan nu i babagu nga dumu-dumug nga meannung ta tiempo onu weather forecast.
  8. Nu AWAN tu danum nga awayya nga menum, mappalluak kamu ta danum ta 20 minutos, kunnud, ipay nu yaw ta pagipayyan nga egga i takkab na.
  9. Taronan nu ta mapia i de-gas nga lampara ira. Awayya na danaw nga paggafuan na afi.
  10. Ari kamu lumakak ta alum (flood waters) nu awayya na tapenu melilli kamu ta kuryente anna tataki kagitta na leptospirosis.
  11. Ari kamu umay ta aggik na bebay o nu anni nga lugar nga awayya nga madde na darakal nga palu-palung.
  12. Innan nu ta mapia i gannu-gannug nga awayya nga magalawa onu mepayak na paddak kagitta na ato. I makkakagak nga gannug ay delikadu ta kadagunan na bagyu.
  13. Ari nu nga usan danuri de-gas anna de-kuryente nga alikaman ira nga nalaggabban ta alum (flood).
  14. Ari kamu mattar-taranta nu mappange kamu ta evacuation center. Serran nu ngamin nga bentana anna addoppan nu yuri main power switch nage nu panawan i gibbalayan nu. Malilli kamu ta dala-dalan nga umay ta bannag, bebay o weg, anna luga-lugar nga napenam ta paddarossag na davvun o nu landslide.
Photo source: The Summit Express

II. Ta Kabalin na bagyu

  1. Siguradduan nu nga maladda yuri babalay nu nage nu nga maddulo.
  2. Massifu kamu ta aya-ayam nga mazita kagitta na iraw nga awayya nga nattullung ta lagum na gibbalayan nu. Innan nu labbi ta mapia i unak na babalay nu.
  3. Massifu kamu ta natolay nga kable na kuryente anna electrical outlet nga nalaggabban ta danum, gafu ta makapatay ira yaw. Awayya nga medanuk danuri nadaral nga kable na kuryente ira anna natomba nga poste ira na kuryente ta awtoridad o nu sinni nga makawayya.

Yaw ay nebalittak nga version na artikulo ta https://philnews.ph/2016/12/22/safety-tips-during-typhoon

--

--

The Northeasterner
Ibanag
Editor for

Formerly focused purely on research articles on Ibanag language, culture, and history; now also doing features and other literature under a wide range of topics