Blok Zinciri Teknolojisi ve İş Süreçleri Yönetimi

Blok zinciri yılındayız. Blok zinciri teknolojisi gerek gördüğü ilgi gerekse yapılan yatırımlar açısından değerlendirildiğinde; yenilikçi teknolojiler arasında başı çekmektedir. Finans, lojistik, sigortacılık ve sağlık gibi birçok farklı sektörde blok zinciri teknolojisiyle ilgili araştırmaların ve denemelerin yapıldığını biliyoruz. Gartner’ın raporlarına göre, blok zinciri teknolojisi, (şişirilmiş) beklentilerin zirve yaptığı (peak of inflated expectations) bir dönemden geçiyor ve tahminen 5–10 yıllık bir dönem sonrası birçok sektörde yaygın kullanımını görmeye başlayacağız.

Peki birçok sektörde beklentilerin zirve yaptığı blok zinciri teknolojisi, iş süreçleri yönetimi (İş Süreçleri Yönetimi — İSY / Business Process Management — BPM) alanında neler vadediyor ve ne gibi katkılar sağlayabilir?

Blok zinciri teknolojisi, iş süreçleri yönetimi alanında da kullanılabilecek özellikler içeren bir teknolojik altyapıdır. Ancak tarihsel tecrübelerimizden biliyoruz ki, herhangi bir alanda sadece teknolojik altyapının değişiminin getireceği fayda oldukça sınırlı seviyededir. Blok zinciri teknolojisi, iş süreçleri yönetimi alanında teknolojik altyapı değişiminin de ötesinde yeni fırsatlar sunma potansiyeli olan bir teknolojidir. Peki nedir bu özellikler?

Şekil 1'de görülen değer-odaklı iş süreçleri yönetimi çerçevesine (value-driven BPM) baktığımızda, merkezde şeffaflık yer almaktadır. Şeffaflık, organizasyondaki paydaşların iş süreçlerini daha iyi şekilde anlamasını ve takip edebilmesini sağlamaktadır.

Şekil 1. Değer Odaklı İş Süreçleri Yönetimi

Şeffalık sağlandığı noktada, İSY üç farklı eksende katma değer sağlar. Bunlar verimlilik-kalite; çeviklik-uyumluluk ve ağ-entegrasyon eksenleridir. Şimdi blok zinciri teknolojisinin bu eksenlerde sunabileceği katkıları ve fırsatları örnekleriyle inceleyelim.

Verimlilik-Kalite: Blok zinciri teknolojisinin en büyük avantajı, merkezi otoriteyi ortadan kaldıran dağıtık güvenlik yapısıyla sunduğu maliyet ve zaman avantajlarıdır. Para gönderme, takas ve mutabakat gibi finansal kullanım alanlarını incelediğimizde, blok zinciri teknolojisinin işlem sürelerini kısalttığını ve maliyetleri azalttığı; diğer bir ifadeyle verimliliği arttırdığı rahatlıkla gözlemlenebilir.

Süreçteki çıktıların kalitesini değerlendirdiğimizde ise; blok zinciri teknolojisinin sunduğu güvenli altyapı, sürece sokulan girdileri güvenli olarak takip edebilme yeteneği sunmaktadır. Sigortacılık örneğinde tanzim için sunulan belgelerin doğru, güncel ve eksiksiz olarak sunulabilmesi sağlamak ya da tedarik zincirlerinde gerçek ürünler yerine sahte veya düşük kaliteli ürünlerin sisteme dahil olmasının önüne geçebilmek, ilgili süreçlerdeki çıktıların kalitesini arttıracaktır. Blok zinciri teknolojisinin sunduğu altyapı, girdileri güvenli ve şeffaf şekilde takip edebilmemizi sağlayacak ve süreç kalitesinin artması konusunda önemli kazanımlar sağlayacaktır.

Çeviklik-Uyumluluk: Blok zinciri teknolojisinin sunduğu akıllı sözleşmeler altyapısı, sözleşmelerin ortak kurallar çerçevesinde tanımlanmasından ziyade her sözleşmenin kendine özgü kuralları olmasına imkan vermektedir. Bu özellik, süreçlerin de çevik ve esnek şekilde tanımlanabilmesini sağlayabilir.

Uyumluluk ve regülasyonlar konusunu raporlama açısından değerlendirdiğimizde ise, blok zinciri teknolojisi, hassas bilgilerin güvenli bir şekilde paylaşılabildiği açık muhasebe defteri yapısı öne çıkmaktadır. Gerek finansal kurumlarının regülatörle sunduğu raporları gerekse firmaların denetçilere sunduğu raporları; raporlama maliyetlerine katlanmadan blok zinciri teknolojisi üzerinden güvenli şekilde paylaşmak mümkün olabilir.

Ağ-Entegrasyon: Kurumların çeşitli paydaşlarıyla olan veri paylaşımı düşünüldüğünde, diğer bir ifadeyle ağ ilişkileri bakımından değerlendirildiğinde; blok zinciri teknolojisinin zaten ağ üzerinde güvenli veri paylaşımı esasına dayalı bir teknoloji olarak önemli avantajlar sunduğu açıktır. Tapu kayıtlarından sağlık bilgilerine kadar birçok fiziksel veya dijital varlığı ait verilerin blok zinciri üzerinden paylaşılacağı sistemler üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Blok zinciri teknolojisi, eşten eşe güvenli dağıtık ağ yapısıyla gerek kurum içi farklı sistemlerin entegrasyonu gerekse kurumlar arası ağlarda veri entegrasyonu açısından önemli fırsatlar sunmaktadır.

Özetlemek gerekirse, blok zinciri teknolojisinin iş süreçleri yönetimi açısından önemli fırsatlar sunduğu açıktır. Süreç uzmanlarının çabaları, blok zinciri teknolojisinin yalın bir teknolojik altyapı değişiminden ziyade daha yüksek katma değerli iş sonuçları ortaya çıkaran bir dönüşüm yaratmasını sağlayabilir. Bu çalışmada verilen örnekler, blok zinciri teknolojisinin değer odaklı iş süreçleri yönetiminin yedi boyutu açısından da önemli fırsatlar sunduğunu göstermeyi amaçlamaktadır.

• Bu blog yazısı, http://www.bptrends.com/blockchain-and-business-process-improvement/ linkindeki makalenin Türkçe özeti olarak hazırlanmıştır.