Blockchain nedir
Teknolojini hayatımıza girmesiyle yeni kavramlar da günlük hayatta karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bir tanesi blockchain.
Blockchain basit mantıkla bloklardan oluşan zincir yapıyı tanımlamaktadır. Dağınık yapıda bulunan bir veritabanı sistemi olarak şifrelenmiş işlemlerin takibini sağlar. İş ağında yer alan işlemlerin kaydedilmesi ve varlıkların takip edilmesi gibi süreçleri kolaylaştırmaktadır. Aynı zamanda bu sistem, paylaşılabilen ve üzerinde değişiklik yapılamayan bir defter olarak da düşünülür. Temel bakımda 3 prensipte tanımlanabilir.
1- Dağıtık büyük defter teknolojisi
Tüm ağ katılımcılarının, dağıtık büyük deftere ve üzerinde değişiklik yapılamayan işlem kayıtlarına erişimi vardır. Bu paylaşılan büyük defterle, işlemler yalnızca bir kez kaydedilerek geleneksel iş ağlarında sık görülen aynı işlemi tekrar etme ortadan kaldırılır.
2- Üzerinde değişiklik yapılamayan kayıtlar
Bir işlem, paylaşılan büyük deftere kaydedildikten sonra hiçbir katılımcı tarafından değiştirilemez veya kurcalanamaz. Bir işlem kaydı hata içeriyorsa, hatayı tersine çevirmek için yeni bir işlem eklenmelidir ve her iki işlem de görünür olur.
3- Akıllı sözleşmeler
İşlemleri hızlandırmak için, blockchain’de akıllı sözleşme adı verilen bir dizi kural depolanır ve bunlar otomatik olarak yürütülür. Bir akıllı sözleşme, kurumsal tahvil aktarımlarına ait koşulları tanımlayabilir, ödenecek seyahat sigortasına ait koşulları ve daha fazlasını içerebilir.
Blockchain Kullanmanın Avantajları
Blockchain sisteminin avantajları genel olarak beş ana başlıkta toplanmaktadır
1- Herhangi bir merkeze veya kişiye bağlı olmaması işlemlerin güvenli, ucuz ve hızlı yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.
2- Blockchain üzerinde yapılan tüm işlemlerin kontrol edilebilmesi sistem üzerinde yapılabilecek müdahale ve sahtekarlıkların önüne geçmektedir.
3- Blockchain ağı ile ilgili tüm verilerin dağınık olarak bir çok cihazda tutulması dışarıdan gelebilecek tüm saldırıları engellemekte ve güvenli bir sistem sunmaktadır.
4- Temelinde bir matematik formülüne bağlı olması ve otomatik olarak çalışmasından dolayı hata ihtimali bulunmamaktadır.
5- Blockchain sistemine dahil olan cihazların dağınık olması sisteme herhangi bir müdahaleyi engellemekte ve şeffaflık sunmaktadır.
Blockchain nasıl çalışır
Blockchain, merkezi bir sisteme sahip değildir. Tüm bilgisayarlar üzerinden blok zincirinde yer alan verilere ulaşım sağlanabilir. Bilgilere ulaşmanın yanında burada yapılan işlemlerin kimlere ait olduğu ve ne zaman yapıldığı gibi bilgilere de şeffaf bir şekilde ulaşabilmek mümkündür.
Blokzinciri teknolojisinin çalışma prensibinin altında yatan en önemli özellikler; anonim, dağıtık, merkezsiz ve kamusal olmasına karşın bozulamaz ve hacklenemez oluşudur. Bir bilgi kayıt zincirinin hem herkesçe erişilebilir hem de bozulamaz oluşu, bilgisayar bilimcileri başta olmak üzere herkesin bu teknolojiye hayranlıkla yaklaşmasına sebep olmaktadır. Bloklara işlenen kayıtların kırılamaz ve değiştirilemez olmasının altında ise basit bir mantık yatmaktadır: Blokları bozabilmek için milyarlarca kopyası olan bu kayıt defterindeki tüm blokların değiştirilmesi gerekmektedir. Böyle bir müdahalenin yapılabilmesi ise neredeyse imkansızdır.
Blockchain üzerinden yapılan varlık gönderme işlemleri, bankalar ile yapılan işlemlere göre hem daha ucuz hem de daha hızlı olmaktadır. Cüzdanınızdan başlattığınız gönderim blockchain ağına işlenir. Cüzdan adresiniz, alıcı cüzdan adresi ve miktar detaylarını barındıran ve gönderiminize ait bir Transaction ID kodu oluşturulur.
Bu kod sayesinde gönderimini takip edebilirsiniz. Transaction ID kodu ile gönderiminize ait tüm detayları blockchain ağında bulabilirsiniz. Alıcı cüzdan, gönderici cüzdan, miktar, kaç onay aldığı, kaçıncı blokta olduğu ve ödeyeceğiniz fee ücreti gibi detayları bulabilirsiniz.
Blockchain ağ türleri nelerdir
Blockchain ağ türlerine geçmeden önce ağ bileşenleri tanıyalım. Bunlar sırayla Maden(Miner), Blok(Block), düğüm(node)’lardır.
Maden (Miner)
Kriptopara transfer işlemlerini doğrulayan ve doğrulama işlemi karşılığında ödül olarak kripto para alan kişiler madenci olarak adlandırılır. Madenciler, özel donanımlara sahip cihazlarla blok zincirindeki karmaşık matematik problemlerine çözüm bulmaya çalışırlar. Her denklemin çözülmesiyle blok zinciri ağına yeni bir blok eklenir. Böylelikle madenciler, blok zinciri teknolojisinin sürdürülebilir olmasına fayda sağlarlar.
Blok(Block)
Belirli bir süre zarfında yapılmış olan işlemlere ilişkin işlem ve onay kayıtlarının tutulduğu şifrelenmiş veri kümesini ifade eder. Blok Zincirinde üretilen her blok birbirlerine zincir şeklinde bağlıdır. Blok Zinciri teknolojisi açık kaynak kodlu olarak çalıştığından, bloklar üzerinde gerçekleştirilen tüm işlemler herkes tarafından görüntülenebilir.
Düğüm(Node)
Bir blok zincirindeki katılımcı tarafından işletilen defterin kopyasını ifade eder. Kriptopara blok zinciri ağlarında, düğümlerin işlem onayı yetkisi yokken, bazı ağlarda düşük işlemci gücü tüketimi nedeniyle düğümler işlem onayı yapabilmektedir. Düğümler, blok zincirindeki bütünlüğü korumayı amaçlar. Düğümler aracılığıyla, dışarıdan gelebilecek herhangi bir müdahaleye karşı blokların geçmişi korunur.
Şimdi ise kullanılan blockchainleri tanıyalım. Dört adet blockchain türü vardır. Bunlar: Genel blokchainler, özel blockchain ler, hibrit blockchain ler, yan blockchainlerdir.
1. Genel Blockchain Ler
Adından da belli olacağı gibi geneldirler. Erişim kısıtlamaları yoktur. Genellikle açık kaynaklıdırlar ve internet erişimi olan herkes erişebilir. Ortada olan doğrulama işlemlerine herkes katılabilir. Halka açık bir blockchain ağının önemli özelliği kuruluşa ya da kişiye ait olmamasıdır. Bitcoin ve Ethereum blockchain ağları bu şekilde tasarlanmıştır.
2. Özel Blockchain Ler
Genel blockchain lerin aksine ağa kimlerin erişebileceği konusunda kısıtlamalar vardır. Ağa kimin girip kimin giremeyeceğini onaylayan yöneticiler tarafından belirlenmektedir. Verilerinin ya da işlemlerinin güvenli olmasını isteyenler tarafından kullanılmaya uygundur. Bu yüzden özel blockchain ler merkezileştirilmiş olmaktadır. Özel blok zincirinin genel blok zincirine en önemli avantajı özel zincirler de doğrulamanın çok hızlı olmasıdır. İki blockchain arasında bazı benzerlikler bulunmaktadır. İşte benzeyen işlevleri şunlardır:
– Her ikisinde de veri doğrulandıktan sonra değiştirilemez ve düzenlenemez düzeltmeler bile defterlere sonradan eklenir.
– Her iki ağda da düğümlerde bir işlem defter seti olması nedeniyle eşler arasında dağıtılırlar.
– Doğrulama düğümlerin çoğunluğu fikir birliği sağladıktan sonra tamamlanır.
3. Hibrit Blockchainler
Hibrit zincirler, kullananların ve uygulamaların doğabilecek ihtiyaçlarına karşı bahsettiğimiz ilk iki blok zincirinin kombinasyonudur. Bu tür blok zincir ağları gizli projeler üzeinde çalışan fakat müşterilerinde kullanması gereken ürünlere sahip bir şirket için kullanılabilir. Bir kısmı halka açıktır.
4. Yan Blockchainler
Yan zincir ağları, ana blockchain ağı ile paralel çalışan blockchain ağlarıdır. Ana kaynaktan gelen veriler gerekli olması halinde farklı bir algoritmayla depolanırlar. Bu zincir türü yedek bir ağ olarak kullanılabilir.
Blockchain güvenliği
Blok zincirinin sonuna bir blok eklendikten sonra geri dönüp bloğun içeriğini değiştirmek çok zordur. Bunun nedeni, her bloğun, kendisinden önceki bloğun karması ile birlikte kendi karmasını içermesidir. Karma kodlar, dijital bilgileri bir sayı ve harf dizisine dönüştüren bir matematik işlevi tarafından oluşturulur. Bu bilgiler herhangi bir şekilde düzenlenirse, karma kod da değişir.
Tek bir bloğu değiştirmek için, bir hacker’ın blok zincirinde ondan sonraki her bloğu değiştirmesi gerekir. Tüm bu karmaları yeniden hesaplamak, muazzam ve olanaksız miktarda hesaplama gücü gerektirir. Diğer bir deyişle, blok zincirine bir blok eklendiğinde, onu düzenlemek çok zor ve silinmesi imkansız hale gelir.
Hiçbir kullanıcının sistemi aldatmasının mümkün olmaması nedeniyle blockchain ağı katılımcılarının birbirlerine güvenmelerine bile gerek yoktur. Gerçekleşen her ilgili işlem ağda kaydedildiği ve kalıcı olarak saklandığı için, defterin geçmişini değiştirmek veya aynı işlemi iki kez göndermek (çift harcama/double spending) mümkün değildir.
KAYNAKÇA
Değerli ekip arkadaşım :)
