Dijital Vatandaş Kimdir?
Dijital ortamda var olan, iletişim kuran ve bu kaynakları kullanırken eleştirebilen, çevrimiçi yapılan davranışların sonuçlarını bilen, teknolojiyi kötü kullanmayan ve çevrimiçi kullanıcılara zarar vermeyen, sanal dünyada iletişim kurarken doğru davranışları yapan ve teşvik eden dijital hak ve sorumluluklarını bilen kullanıcılardır.
Bir bireyin dijital vatandaş olabilmesi için sadece dijital dünyada var olması yetmez. Dijital dünyada var olurken etik, ahlaki ve yasal kurallara uymalı. Dijital hak ve sorumluluklarını bilmeli ve bu hakları kullanmalıdır.
Dijital Haklar :
Bireylerin dijital aletler aracılığı ile bilgiye erişme, oluşturma ve yayma özgürlüğünü ifade eder. Terim özellikle internet bağlamında gizlilik, ifade özgürlüğü gibi mevcut hakların korunmasını ve gerçekleştirilmesini ele alır.
Dijital Sorumluluklar:
Her bireyin hakkı olan dijital sürecin bireyler tarafından belli sorumluluklar çerçevesinde gelecek nesillere sanal ortamdaki davranış ve tutum farklılığını aktarma olayıdır.
Dijital Vatandaş Kimdir?
Dijital ortamda var olan, iletişim kuran ve bu kaynakları kullanırken eleştirebilen, çevrimiçi yapılan davranışların sonuçlarını bilen, teknolojiyi kötü kullanmayan ve çevrimiçi kullanıcılara zarar vermeyen, sanal dünyada iletişim kurarken doğru davranışları yapan ve teşvik eden dijital hak ve sorumluluklarını bilen kullanıcılardır.
Bir bireyin dijital vatandaş olabilmesi için sadece dijital dünyada var olması yetmez. Dijital dünyada var olurken etik, ahlaki ve yasal kurallara uymalı. Dijital hak ve sorumluluklarını bilmeli ve bu hakları kullanmalıdır.
Dijital Vatandaşlık kavramı nasıl ortaya çıkmıştır?
Bir toplumu oluşturan vatandaşların, ait oldukları toplumdaki vatandaşlık sorumluluklarını yerine getirme, hak ve fırsatlarını kullanma ve günlük yaşamlarını devam ettirme dijital vatandaşlık kavramını ortaya çıkarmıştır
Dijital vatandaşlıkta temel ilke, günlük hayatta yapılmayan davranışların internet ortamlarında da yapılmamasıdır.
Teknolojinin gündelik kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar söz konusu olduğunda, çocukların ve gençlerin ebeveynlerine oranla daha çok bilgiye sahip olduğu ve çoğu zaman öğretici durumunda bulundukları gözlemlenmektedir.
Peki öğrencilerin dijital dünyada karşılaşabilecekleri riskler nelerdir?
Dijital vatandaşlık etik kurallar çerçevesinde tehlikenin bilincinde hareket etmek olarak nitelenebilir bu dünya X,Y, Z kuşağını kapsamaktadır.
İnterneti kullanan çocuk ve gençlerin araştırmalara göre %50’den fazlası sanal zorbalığa mahsur kalmıştır.
Çocukların ve gençlerin bakılacak olursa 3 risk grubunda toplanabilir bunlar;
1.İçerik Riski
Görsel ve yazılı uygunsuz içerikler kullanıcıları olumsuz etkilemektedir; ırkçı, kışkırtıcı, nefret söylemleri ve görsellerdir .
2.Temas Riski
Siber zorbalık, çocukların istismarı, gizlilik ihlalleri ya da yüz yüze buluşma noktası olarak adlandırılabilir.
3.Ticari Riskler
Dijital vatandaşların kişisel verilerinin ihlal edilmesi sonucunda dolandırılma vakaları olarak adlandırılabilir.
Bu durumlarda daha güvenli dijital dünya için küçük yaştan başlayan çağdaş bireylerin yetiştirilmesi nitelikli bir ilköğretim sürecinden geçilmesi faydalı olacaktır sadece bu eğitimler çocuklara kalmayıp ailelerinde bilinçlendirilmesini gerektirir bu eğitimlere başlanırken öncelikle bireyin kendine karşı saygı duyacağının bilgisi verilmelidir daha sonra ise sorumluluk bilgisi ve çalışma ortamında kullanılan etik ilkelerden söz edilmelidir.
Bunlardan bahsederken aklımıza şu soru geliyor Dijital vatandaş olmanın kuralları nelerdir?
İlk olarak internete her an erişebilme ve arama motorlarını etkin kullanabilme imkânına sahip olmalısınız.
Teknolojiyi kötüye kullanmamak, etkileşim ve iletişim kurarken etik ve ahlaki davranışlar sergilemek.
Din, dil, ırk vb. kavramlar özelinde küçük düşürücü tavırlardan kaçınmak.
Sosyal medya hesaplarını, bireyleri rahatsız edici şekilde kullanmamak.
Dijital alanda kaynağı doğru bilgileri kullanmak.
Herhangi bir platformda görüş bildirirken veya yorum yaparken saygılı olmak.
Diğer kişilerin, kimlik veya bilgilerine zarar vermenin bir suç olduğunu bilmek.
“Gerçek hayatta yapmayacağınız hiçbir şeyi, internetteyken de yapmayın.” bu önemli bir kuraldır
Dijital vatandaşlık eğitimi, çocukların eğitim yoluyla geleceğe hazırlanması veya dijital dünyayı öğrenme ve aktif katılım için yeterli yetkinlikleri kazanılmasıdır.
Bazı ülkelerde, okullar gençleri günlük hayata katılımlarını ve yaratıcılıklarını geliştirmenin yanı sıra çevrimiçi faaliyetlerinin yasal sonuçları hakkında bir farkındalık geliştirmeleri için “Dijital Vatandaşlık Eğitimi”ni de sunmaktadır.
Dijital vatandaşlık, öğrencilere dijital ortamlarda olumlu bir şekilde çalışmayı, yaşamayı ve paylaşmayı öğretmeye odaklanan yeni bir vatandaşlık eğitimi boyutunu temsil eder.
Unutmayın, bilgileriniz size özel ve kişiseldir. Güvenliğiniz için güçlü şifreler kullanın ve özel bilgilerinizi hiç kimseyle paylaşmayın.
Kısacası dijital vatandaş olma kuralları bunlardır şimdi kendinize şu soruyu sorun ben iyi bir dijital vatandaş mıyım?
Gün geçtikçe dijital vatandaşların sayısının artması bazı kavramlar kargaşalara yol açmıştır fakat Dr. Mike Ribble buna 9 boyut kazandırmıştır.
1.Dijital Okuryazarlık
Dijital okuryazarlık dijital vatandaşın bilgisayar gibi elektronik ortamların sunabileceği birçok formattaki bilgiyi, veriyi değerlendirme ve entegre etme yeteneğidir.
2.Dijital Ticaret
En az iki tarafın bulunduğu ve tarafların kendi gereksinimlerini karşılamak için dijital teknolojiler aracılığı ile ürün, mal ve hizmetleri belli değerler karşılığında değiş tokuş etme sürecidir.
3.Dijital Etik
Dijital etik elektronik ortamda yapılması herkesçe kabul edilmiş davranış ve prosedürlerdir.
Dijital ortamlarda etik kavramının kullanımını, bilgisayarımızın yaşamımıza girmesinden sonra tartışılmaya başladığını görmekteyiz. Dolayısıyla bilgisayar etiği hakkında bilgi vermekte fayda vardır. Bilgisayar etiği, bilgisayar teknolojinin doğası ve sosyal etkisinin analizi olmakla birlikte bu tip teknolojilerin etik kullanılmasına yönelik politikalar üretme arayışı ve çabası olarak da ifade edebiliriz.
4.Dijital İletişim
Dijital iletişim elektronik ortamda bilgi alışverişine denir. Dijital iletişim iki yönlü bir şekilde icra edilen bir iletişim faaliyetidir.
5.Dijital Sağlık
Tanım olarak dijital sağlık, teknolojiyi insanların sağlığını ve zindeliğini iyileştirmeye yardımcı olmak için kullanılır. Dijital sağlık terimi mobil sağlık uygulamalarından yapay zekaya, robotik bakıcılardan elektronik kayıtlara kadar her şeyi kapsayabilir.
6.Dijital Erişim
Dijital erişim bir toplumda yaşayan herkesin teknolojik imkanlardan faydalanma noktasında eşit fırsat ve haklara sahip olması şeklinde tanımlanabilir. Toplumdaki her bireyin çevrimiçi ortamlara istediği anda ve yerde ulaşabilme imkanının olmadığı duruma dijital uçurum ya da dijital bölünme denmektedir.
7.Dijital Hak ve Sorumluluklar
Dijital hak ve sorumluluk, dijital dünyada yaşayan herkes için genişletilmesi gerekli ihtiyaç ve özgürlükler olarak tanımlanabilir. Dijital vatandaşların dijital hakları; ifade özgürlüğü hakkı, gizlilik hakkı, şahsi eserlere itibar hakkı, dijital erişim hakkı, kimlik hakkı şeklinde çeşitleri varken dijital sorumluluğun da; kaynak gösterme ve araştırma için kullanılan çalışmalardan alıntı yapma sorumluluğu, müzik, video ve diğer materyalleri hukuki sınırlar içinde meşru bir yolla indirme sorumluluğu gibi vatandaşlarında uyması gereken sorumluluk türleri vardır.
8.Dijital Güvenlik
Sanal ortam kullanıcılarının dijital ortamı kendileri için zararsız hale getirmek için alması gereken önlemlere dijital güvenlik denmektedir.
Çevrimiçi ortamda kişisel verilerin korunamaması dijital vatandaşların karşılaşabileceği riskler arasında en önemli güvenlik riskleri arasında yer alır. Kişisel verilerin güvenli bir şekilde saklanabilmesi için;
A)Güçlü Şifre Belirleme: Dijital kullanıcının kullandığı internet tarayıcısındaki şifre özelliği olan internet adreslerinde ve bankaya internet aracılıyla kullanılan şifrenin tahmin edilmesi zor rakam ve harf grubundan oluşması gibi.
B)Güvenlik Yazılımların Kullanılması: Zarar verici ve şüpheli görülen erişimin engellenmesi amacıyla anti-casus, anti-virüs ve anti-spam gibi yazılımsal programların kullanılması.
C)Güvenlik Duvarının Aktif Hale Getirilmesi: Dijital kullanıcıların internette erişim sağladıkları elektronik cihazlarında bulunan güvenlik duvarlarını aktif halde ve güncel halde bulundurması.
Dijital ortama erişimde güvenlikli bir internet tarayıcısının kullanılması.
9.Dijital Hukuk
Hukukun genel olarak kabul edilen tanımı “toplumda şahısların davranışlarını ve ilişkilerini düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (yaptırıma) bağlanmış kuralların bir bütünüdür.
Dijital hukuk kapsamında dijital ortamda yaşanan hukuki sorunlar; “ korsan yazılım ve dijital ürün sorunu”, “kimlik hırsızlığı sorunu”, “kişisel verilerin kötüye kullanılması sorunu” şeklinde sıralanmaktadır.
KAYNAKÇA
STAY
teknoloji.org
Buyur Ediş
Kendine değer katmak istediğin ve buraya kadar okuduğun için teşekkürler.
Yazı hoşuna gittiyse alkış butonundan alkış gönderebilirsin, beğeni derecene göre aynı anda 50'ye kadar alkış göndermen mümkün :)
Buna benzer yazılara da IEEE-PubS Amasya yayın profilinden ve yazarların profillerinden erişebilirsin.
