Linux’a Giriş
Linux Nedir?
Linus Torvalds tarafından 1991 yılında başlarda basit ve hobi amaçlı bir proje olarak geliştirilen Linux; zamanla tüm dünyada milyonlarca insan tarafından kullanılan, ücretsiz ve açık kaynaklı bir işletim sistemine dönüşmüştür. Dünyada en çok tercih edilen 3 işletim sisteminden biridir ve en çok tercih edilen açık kaynak kodlu işletim sistemidir. Özellikle bir şeyler geliştirmek isteyen yazılımcılar tarafından kullanılır.
Linux’un en büyük özelliklerinden birisi de kullanıcıların geliştirmelerine açık olan bir işletim sistemidir. Linux’un açık kaynak kodlu olmasından dolayı kullanıcılar özgür bir şekilde kimseden izin almadan değiştirebilir ve dağıtabilir.
Açık kaynak kodlu olmasının yanı sıra güvenli olmasıyla da ön plandadır. Herhangi antivirüs programı gerektirmez. Dünyada büyük bir gönüllü topluluğa sahiptir ve bu topluluk sürekli olarak işletim sistemini daha güvenli ve daha ileri götürebilmek için çalışır.
Linux sürekli bir yazılım güncellemesine uğradığı ve güvenliği sebebiyle sunucu ortamları için çok fazla tercih edilen bir işletim sistemidir. Amazon Facebook Google gibi büyük şirketler Linux sunucuları kullanır
Linux Neden Kullanılır?
Linux’un açık kaynak kodlu olduğundan bahsetmiştik. Açık kaynak kodlu olması sayesinde developerlara bu işletim sistemini geliştirme ve kendi istekleri doğrultusunda özellikler ekleme imkânlılarını sunmaktadır. Bu eklemeler sonucunda da bazı dağıtımlar ortaya çıkmıştır. Bunlardan bazıları; Ubuntu, Mint ve Kali’dir.
Linux Dağıtımları
· UBUNTU
Bilgisayarlar, sunucular ve akıllı telefonlara yönelik olarak geliştirilmektedir. Ubuntu projesinin ilk kararlı masaüstü sürümü Ekim 2004'te yayınlanmıştır. Masaüstü sürümü günümüzde 40 milyonu aşkın kullanıcı sayısıyla dünyanın en yaygın kullanılan masaüstü Linux dağıtımı konumundadır.
· MINT
Ubuntu ve Debian temel alınarak geliştirilmiştir. Bilgisayarlar için tasarlanmıştır. Kullanımı kolay, güçlü, yapılandırılabilir bir işletim sistemidir. Dağıtımın ilk sürümü 27 Ağustos 2006'da yayınlanmıştır. Xfce, Cinnamon ve Mate masaüstü ortamlarını içerir.
· ZORIN
Bilgisayarlarda yeni olan kullanıcılar için tasarlanan ve desteklenen bir kişisel bilgisayar işletim sistemidir. Yerleşik özelliklerinden biri, kullanıcıların arayüzü Windows veya MacOS’un arayüzlerine benzeyecek şekilde değiştirmelerine imkan vermesidir. ZorinOS’un ilk sürümü 2009 yılında çıkmıştır.
· DEBIAN
En yaygın GNU/Linux dağıtımlarından biri konumundaki Debian, aynı zamanda Linux Mint, Mepis, Pardus, Ubuntu ve Xandros gibi birçok GNU/Linux dağıtımına da kaynak teşkil etmekte ve Google başta olmak üzere iyi tanınan birçok web sitesinde de tercih edilmektedir. Debian’ın ilk sürümü 1996 yılında çıkmıştır. Çok sayıda donanım platformu ve farklı işletim sistemi çekirdekleriyle beraber çalışabilmektedir.
· KALI
CD’den başlatma seçenekli BackTrack yapımcıları tarafından 2013 yılında oluşturulmuş olan bir güvenlik kontrol işletim sistemidir. Günümüzde Offensive Security şirketi tarafından geliştirilmekte ve finanse edilmektedir. Kali Linux aracılığı ile birçok alanda güvenlik testi yapmak ve yazılım geliştirmek mümkündür. Masaüstü ortamı olarak Gnome ve Xfce ortamı bulunmaktadır. Siber Güvenlik Uzmanları tarafından kullanılmaktadır.
Masaüstü ortamları hakkında detaylı bilgiye ulaşmak isterseniz tıklayabilirsiniz: Xfce, Gnome, Cinnamon, Mate..
Linux X Windows
Linux’un Windows işletim sisteminden farklarından da bahsedecek olursak ilk olarak Linux işletim sisteminde üç tip kullanıcı seçeneği bulunuyor. Bunlar; normal, yönetici ve hizmet kullanıcıları olarak ayrılıyor. Windows’ta ise dört tür kullanıcı hesabı seçeneği bulunuyor; yönetici, standart, çocuk ve misafir olarak ayrılıyor. İkinci olarak Windows’ta dosyalar; C:, D:, E: gibi farklı veri sürücülerindeki dizinlerde / klasörlerde depolanıyor. Linux’ta ise bu işlem biraz daha farklı işliyor. Linux’ta dosyalar, ana bir dosyadan başlayıp ağaç şeklinde farklı dallara ayrılıyor. Linux işletim sistemi üzerine kurmuş olduğunuz bütün her şeyi bir dosya olarak algılıyor. Üçüncü olarak uyumluluk geliştirmeleri konusu. Windows işletim sistemini uygulamaların destekleme oranı Linux’a göre daha fazladır.
Linux Kernel
Kernel işletim sisteminin çekirdeğidir ve çekirdek bir işletim sisteminin kalbidir. Linux çekirdeği, bir Linux sistemde çalışan en alt seviye yazılımdır. Bütün sistemin çalışmasından sorumludur. Çekirdek donanımı yönetir. Linux işletim sistemi bu çekirdek üstüne inşa edilmiştir. Linux çekirdeği Linux gibi açık kaynak kodludur ve herkes tarafından geliştirilip, değiştirilip, derlenebilir. Bu sayede Linux çekirdeği başlangıçta taşınabilir olarak tasarlanmamış olsa da şu anda sayısız sisteme taşınmıştır. Bu geliştirmede dünyadaki bir çok insanın payı vardır ve Linux kernel birçok süper bilgisayarda tercih edilir. Çekirdeğin temel görevleri şunlardır;
Giriş çıkış işlemlerinin yönetilmesi (I/O management): Örneğin klavye, fare veya ekran gibi dış donanımların yönetilmesi bu donanımların hafıza ve işlem ihtiyaçlarının sistem kaynakları içerisinden çözülerek tasarlanan zaman ve tasarlanan başarıyla çalışmalarını sağlamaktır.
İşlem yönetimi (process management): Bir işletim sisteminde çalışan programların ve programların ürettiği işlemlerin (process) yönetilmesi işidir. Bilindiği üzere her işlemin sistemden sürekli olarak talepleri olmaktadır. Bu taleplerin karşılanması ve işlemlerin belirli bir ahenk ve adil bir sıra ile çalışmasını sağlamak gibi görevler işletim sisteminin çekirdeği tarafından yürütülür.
Hafıza yönetimi (memory): İşletim sisteminin çekirdeği, kendiside dahil olmak üzere, o anda çalışan bütün işlemlerin hafıza gereksinimini, en verimli şekilde karşılamak zorundadır. Bunun için sayfalama (paging) ve kıtalama (Segmentation) işlemlerinin yapar.
Aygıt yönetimi: Sisteme bağlı çalışan aygıtların kontrolü, bu aygıtların işlemci ve hafıza ihtiyaçlarının karşılanması ve işletim sisteminin diğer parçalarının bu aygıtlara erişimi.
Dosya yönetimi: Disk üzerinde tutulan dosyaların takibi, bu dosyaların disk üzerinde verimli bir şekilde tutulması, hızlı erişilmesi, güvenliğinin sağlanması ve dosyalama ile ilgili kopyalama, taşıma, okuma, yazma gibi işlemlerin icrası. Kısaca Linux Kernel işletim sisteminin her şeyidir.
Bazı Temel Linux Komutları
Uçbirim: Linuxda işletim sistemine bazı işlemler yaptırmak için Terminal (Uçbirim) adı verilen konsola komutlar yazılır. Her Linux dağıtımında kullanılan bazı komutlardan bahsetmek istiyorum:
pwd : Hangi dizinde olduğunuzu gösterir.
cd : Hedef dizinin içine girmeye yarar.
ls : Bulunduğunuz dizinin içindeki dosyaları gösterir.
cat : Dosya içeriğini görmeyi sağlar.
cp : Mevcut dizinden dosyaları kopyalamak için kullanılır.
mv : Dosyaları taşımak veya yeniden adlandırmak için kullanılır.
mkdir : Yeni dizin oluşturmak için kullanılır.
rmdir : Dizini silmek için kullanılır.
touch : Boş dosyalar oluşturmak için kullanılır.
locate : Dosyanın konumunu bulmak için kullanılır.
