imece, 3. Destek Programı’nda Neler Yaptı?
3. Destek Programı, dezavantajlı grupların eğitim ve istihdam süreçleri ile sosyal hayatlarında eşit olanaklara erişimi için geliştirilen çözüm fikirlerine yeni kapılar açıyor.
3. Destek Programı’nda yan yana geldiğimiz kişi ve kurumlardan süreci dinliyoruz
Eşitsizlikleri Azaltmak Mümkün Mü?
Dünya üzerindeki insanlar gelir, cinsiyet, yaş, engellilik, cinsel tercih, ırk, etnik köken ve dini inançları nedeniyle sağlık, eğitim, gelir dağılımı, istihdam gibi birçok alanda her gün eşitsizliklere maruz kalıyor. Bunun yansımaları, yeryüzünde nerede yaşadığımıza ve kim olduğumuza bakmaksızın hepimizin ortak gündemini oluşturuyor.
Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’ndan “Eşitsizlikleri Azaltmak”, imece’nin sosyal girişimcilere yönelik başlattığı Destek Programı’nın bu yılki teması.
“Eşitsizlikleri Azaltmak” amacını somut bir aksiyona çevirmenin yolu, dezavantajlara sahip grupların eşit hak taleplerinin karşılık görmesini sağlamaktan ve bu talepler için çalışan projeleri desteklemekten geçiyor. UNHCR Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü’nden Damla Taşkın’ın “Eşit fırsat verildiğinde herkes gerçekten dünyada çok aktif ve sosyoekonomik olarak üretken bireyler haline gelebilir” sözü bizim için anahtar cümlelerden birisi.
3. Destek Programı’na 160 Başvuru Aldık
imece, Zorlu Holding’in ana partner, İTÜ Çekirdek’in stratejik partner olduğu 3. Destek Programı temasını ilan ederken yaptığı çağrıda 3 soru sordu:
Toplumdaki eşitsizliklerin azaltılması için dezavantajlı grupların sosyal ve ekonomik anlamda güçlenmelerini ve kapsayıcılığı nasıl sağlayabiliriz?
Herkes için erişilebilir eğitim, istihdam ve sosyal hayata katılım olanaklarını nasıl sağlayabiliriz?
Mültecilerin eğitim, istihdam, sosyal hayata katılımını destekleyen ve psiko-sosyal durumlarını iyileştiren araç, model ve yöntemleri nasıl geliştiririz?
Bu sorulara cevap arayan programda, 30 Nisan’dan 24 Haziran’a kadar açık olan başvuru dönemi içerisinde Türkiye’nin 19 kentinden 160 ayrı başvuru aldık.
Başvurular engellilerin, mültecilerin ve dezavantajlılık yaşayan diğer grupların eğitim, istihdam, sosyal entegrasyon, sağlık gibi temel hak ve gereksinimlerine ulaşmalarına yönelik çözüm geliştiren girişim, dernek ve inisiyatifler ile çözüm üreten birey ve takımlardan oluşuyordu. Başvuruların başlıca çalışma alanları, erişebilirlik, kodlama, oyun becerileri, çocuk, yaşlılık, toplumsal cinsiyet, kariyer imkanları, teknoloji, tarım, çevre, gıda üretimi ve paylaşım ekonomisi.
Her yıl farklı bir sürdürebilir kalkınma amacının ele alındığı imece Destek Programı, sosyal girişimleri ekosistemdeki oyuncularla bir araya getiriyor. Kuluçka süresi içerisinde girişimlere mentor ve eğitim desteğinin yanı sıra hibe desteği sağlıyor. imece’nin kapasite ve imkan olarak daha ileri noktaya taşıyıp “mezun ettiği” girişimler, bugün faydalanıcılarıyla etkileşimini ölçebiliyor ve sosyal meselelere çözüm önerilerini geliştirmeye devam ediyor.
Çözüm Fikirleri için Harekete Geçtiğimiz 18 Girişim
Seçim kurulu için, gelen birbirinden değerli fikirleri seçmek zor bir süreç oldu. Başvuruların ele alınması, girişimlerin meseleleriyle nasıl bir ilişki kurduğu, kurulan ilişkinin ne kadar sürdürülebilir olduğu, etrafında bir iş modeli ve etki modeli inşa edilip edilemeyeceği, girişimin kendi gelir modeliyle büyüyüp büyüyemeyeceği, ekibin yetkinliği, uzmanlık alanı ve imece’nin en çok katma değeri nasıl sağlayabileceği gibi kriterler göz önünde bulundurularak tamamlandı. 160 başvuru arasından 18 girişim ön kabul aldı.
AbiMove: Ortopedik engelli kişilerin bilgisayar ve akıllı telefon kullanmalarını sağlayan ekonomik ve ergonomik bir ürün tasarlıyor.
BlindLook: Yemek yemenin önemli bir sosyalleşme aracı olduğu Türkiye’de restoranları ve menülerini görme engelliler için erişilebilir kılıyor.
Business For Social Cohesion (B4SC): Girişimcilere gelecekteki işletmeleri için doğru danışmanlarla tanışma fırsatı veriyor.
ecording: Kırsal bölgelerde kadınların hazırladıkları tohum toplarını drone ile fırlatıp, ulaşılması zor alanları ağaçlandıran girişim iklim değişikliği ve kadın istihdamı konularına aynı anda çözüm geliştiriyor.
Digital Zakat: Dijital ortamda hesaplanmasını sağladıkları zekatın gelir eşitsizliklerinin önüne geçme rolünden hareketle, şeffaf bir şekilde etki yaratacak projelere aktarılmasını amaçlıyor.
Ekip (Etkin Kadın İş Platformu): Sürdürülebilir bir biçimde gıda ürünleri üreten kadınlar için sosyal işbirliği imkanı sağlıyor.
Erişilebilir Her Şey: Türkiye’de nüfusun %12’sini oluşturan engelli bireylerin sosyal hayata katılımındaki zorlukları ortadan kaldırmak için mekanları, etkinlikleri, kurumları erişilebilir hale getiriyor.
Es Kariyer Danışmanlık: Toplam engelli nüfusunun %87,8’inin istihdam edilmediği Türkiye’de engelli çalışanların yetkinliklerine odaklanarak istihdam sağlıyor.
Eşit Kariyer: İşe alım süreçlerinde bireylerin cinsiyetleri ve cinsel yönelimleri açısından değil, sadece yetkinlikleri üzerinden değerlendirilmesi için kariyer geliştirme platformu oluşturmayı hedefliyor.
Kibele Projekt/Engelsiz Girişimciler Merkezi: Engelli bireylerin sosyal hayata ve iş hayatına entegrasyon sorunlarına çözüm üretiyor.
Kültürle Buluşma, Sanatla Kaynaşma: İstanbul, Hatay ve Gaziantep’te sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı çocukların bulunduğu okullarda sanat projeleri yapılmasını ve mülteci çocukların yaşadıkları kente uyum sağlamasını hedefliyor.
Mutluluğu İnşa Edenler: Şanlıurfa’da bölgedeki dezavantajlı kişilerin turizme yönelik ürünler geliştirerek istihdam edilmesini amaçlıyor.
Tolkido: Otizimli çocukların dil ve konuşma eğitimlerinde kullanılan görsel eğitim kartlarını aile ve öğretmen tarafından kişiselleştirilebilir ve seslendirilebilir hale getiriyor.
Türkiye’nin Kadın Ustaları: Gelire ulaşmakta zorlanan 18–65 yaş arası her statüden kadının, “erkek mesleği” diye tanımlanan mesleklerde eğitilip istihdama katılmasını sağlıyor.
Remz: Sağır ve işitme engelli bireylere, Türk İşaret Dili aracılığı ile iş imkanı oluşturulmasını sağlıyor.
ROOT/ Birlikte/ RGC Tasarım İnovasyon: 3,9 milyon mültecinin olduğu Türkiye’de 11–17 yaş arasındaki mülteci ve yerli çocukların birbirlerini daha yakından tanımalarını sağlayan oyun geliştiriyor.
Stairway Medikal: Engelleri aşan tekerlekli sandalye tasarımlarıyla, yürüme engellilerin daha bağımsız hareket edebilmelerini hedefliyor.
Tospaa Kodlama Girişimi: Lise öğretmenlerinden oluşan girişim bilgisayar olmayan okullarda teknik imkanlar oluşturarak, kodlama eğitiminin önündeki imkansızlıkları gideriyor.
Girişimlerin Sosyal Fayda Potansiyellerini Güçlendirmek: 18 Girişimle 3 Gün
18 girişim, 5–7 Temmuz’da Bilgi Üniversitesi’nde gerçekleştirdiğimiz Bootcamp’te ağırladık. Girişimler bu 3 günde etki modellemeden iş geliştirmeye farklı konularda mentorluk ve eğitim desteği aldı.
Etkinlik, girişimlerin mevcut durumlarını anlamalarını ve güçlendirmelerini sağlarken, sosyal fayda potansiyellerinin ne seviyede olduğunu ve nasıl geliştirilebileceklerini ortaya koydu; girişimlerini ileri aşamalara taşıdıklarını sosyal etkilerini nasıl değerlendirebileceklerini ve ölçebileceklerini öğretti.
“Burası hakikaten bir eğitim kampı. Çözemediğimizi sandığımız ve bu yüzden uykularımızı kaçıran, kaygı duyduğumuz; süreçlerimizi belki daha iyi kılacağına inandığımız şeyleri bulmamızı sağladınız.” — Seyhun Ayhan, Türkiye’nin Kadın Ustaları
3 gün boyunca problemlerini tespit eden, çözüm fikirleri geliştiren, paydaş yönetimi ile iş ve gelir modeli üzerine çalışan, mentorlarla görüşen ve eğitimler alan takımlar, etkinlik sonunda projelerinin son halini sundu.
“Amacımız erişilebilirlik konusunda aklınıza gelen her alana dokunmak”
“Toplumda insanların saygı değerliğini en çok belirleyen şey, işleri.”
“Bir tarafın israf ettiği ile, dünyanın geri kalanı doyabiliyor.”
Girişimleri Sahneye Taşımak: 7 Girişimle 10 Gün
18 girişim arasından bir sonra aşamaya geçmeye hak kazanan 7 girişim BlindLook, Digital Zekat, ecording, Es Kariyer Danışmanlık, ROOT, Tospaa veTürkiye’nin Kadın Ustaları oldu.
10 günlük ön kuluçka süreci, 7 girişimi, eğitim ve mentor görüşmeleri ile, faydalanıcı ve müşterileriyle olası tanışma ortamları için hazırlarken, girişimlerin birbiriyle de daha fazla kaynaşmalarına imkan tanıdı.
Girişimler 19 Temmuz’da jüri karşısında sunum yaptı. 7 girişimle beraber, Es Kariyer Danışmanlık, Eşit Kariyer ve Stairway Medikal de etkinlik alanında açtıkları stantlarla kendilerini tanıtma fırsatı yakaladı.
Jüri Buluşması: Takımların Seçim Günü
KONDA Genel Müdürü Bekir Ağırdır, UNHCR Birleşmiş Milletler Mülteci Örgütü Geçim Kaynakları Müdürü Damla Taşkın, İTÜ ARI Teknokent Genel Müdürü Doç. Dr. Deniz Tunçalp, Sürdürülebilir Kalkınma Derneği Başkanı Ebru Dildar Edin, Zorlu Holding Yönetim Kurulu Üyesi Emre Zorlu,Alternatif Yaşam Derneği Başkanı Ercan Tutal ve Girişimcilik Vakfı Genel Müdürü Mehru Aygül’den oluşan jüri, 19 Temmuz’daki Demo Day’de kuluçka sürecine kalmaya hak kazanan 3 girişimi seçti.
Etkinlikte New York Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Selçuk Şirin“Bir Türkiye Hayali” başlıklı konuşma gerçekleştirirken Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Gazeteci Yazar Dr. Fatoş Karahasan moderatörlüğünde, jüri üyelerinin katılımıyla “Özel sektörden sivil topluma eşitsizliklerin azaltılması adına neler yapıyoruz?” başlıklı bir panel düzenledi.
BlindLook, Digital Zekat, ecording, Es Kariyer Danışmanlık, ROOT, Tospaa veTürkiye’nin Kadın Ustaları arasından seçilen girişimler BlindLook, ecording ve ROOT oldu.
Jüri oylamasıyla seçilen üç girişime Zorlu Holding tarafından 60 bin TL değerinde hibe, İTÜ Çekirdek’ten girişimcilik eğitimi ve İTÜ Çekirdek’te çalışma alanı, imece’den sosyal etki eğitimi, 3 ay boyunca kapsamlı mentorluk, yerel ve global ağlara, faydalanıcılara ve müşterilere erişim imkânları sunuluyor. imece sürece dahil olan diğer girişimleri de iletişim ağı içerisinde tutarak iş birlikleri geliştirmeye devam ediyor.
imece, 3. Destek Programı’nda Neyi Daha Farklı Yaptı?
imece’nin 1. Destek Programı’nda teması Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’ndan “Nitelikli Eğitim” olurken, 2. Destek Programı’nda yine aynı amaçlardan “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” tema seçilmişti. 3. Destek Programı’nda her iki temayı da kapsayan çözüm fikirlerinden de başvurular geldi. Bu anlamda, bu meselelerin önemi bir kez daha gündemimizde yer edindi ve 160 başvuruyu incelerken, bu alanlardaki yeni çözüm fikirlerlerini görmek bizi oldukça memnun etti.
160 başvuru arasından seçimi bu kez ağırlıkla fikir aşamasındaki girişimlerden yapmak yerine daha ileri aşamalardakiler arasından yaptık. Bu da 3. Program’ın öğrenim süreci tasarımını diğerlerinden farklı kıldı. Önceki yıllarda Sorun-Çözüm Doğrulama Çalışmaları, Tasarım Odaklı Düşünme, Prototipleme, Etki Ölçme, İş Modeli Geliştirme, Pitching, Hikaye Anlatma, Ideathon gibi etkinliklerin zamana yayıldığı ve 3 aylık bir ön kuluçka süresinin yer aldığı model bu yıl yerini Bootcamp-Kuluçka takımlarının duyurulması-Kuluçka Dönemi şeklinde düşündüğümüz bir akışa bıraktı.
160 başvurudan seçtiğimiz 18 girişimin etki potansiyellerinin genişliğini görmemizle beraber, aralarından 7'si ile ekstra bir 10 gün geçirmeye karar verdik. Bu 10 gün, hem takımlar için Destek Programı’nın mini bir versiyonu oldu; hem farklı takımların birbirini çok kısa süre içerisinde çok yakından tanımasına olanak sağladı. Etki yaratmayı ve değişimin bir parçası olmayı hedefleyen sosyal girişimcilerin birbirini kısa sürede bu kadar yakından tanıması ise, birbirlerinin çözüm adımlarını desteklemelerini imkan tanıdı. Yine, önceki Destek Programı’nda takımlarla birebir çalışan koçlar varken, bu sefer 3 takımla birden çalışan kişilerin olduğu bir sistem tercih ettik.
Öğrenim içeriklerini ve kaynaklarımızı prototipleme aşamasındaki ya da sonraki safhalara geçen yapılara aktarmamız ve bu yeni sistem ile imece’nin de süreçte daha fazla katkı sağlayan bir konumda olduğunu gördük. Gelecek Destek Programları’nı da bu deneyimler ışığında inşa edeceğiz.
