Portreler: Albert Einstein
1-) TAM BİR HAYALPEREST
Einstein hayalin gücüne çok inanıyordu ve bilimsel hayalleri oldukça kullandı. Bilimsel olarak hayal kurma ve dağınık dikkat ile bunu birleştirmeye düşünce deneyideniyor. Einstein ışıkla ilgili sorularında ve görelilik kuramını düşünürken bu soruları sık sık sordu. Yani anlayacağımız bilim adamlarının hayalleri ev ve araba gibi şeyler değil. Onlar aklında takıntı haline getirdikleri soruları doğada gezinirken bile düşünme kabiliyetine sahip insanlar. Einstein bir keresinde “Işık hızıyla gitsem kendimi aynada görür müyüm?” sorusunu sormuştu. Yine moleküllerle ilgili çalışmalar yaparken ve varlığını ispatlamayı düşünürken bu düşünce deneyini oldukça sık kullandı…
2-) DAHİ = EINSTEIN
Einstein dünyada o kadar yankı uyandırdı ki, dağınık saçlarıyla ve karmaşık masasıyla -ölmeye yakınken bile dağınıktı-bir imaj oluşturdu. Dahi denilince akla gelen ilk isimlerden oldu. Dil çıkarırken verdiği poz halen dünyada en çok tanınan fotoğraf pozları arasında. Amerikan başkanı ile yapacağı görüşmede bile çorap giymeyişi, biraz uykulu ifadesi onu dahi profili olarak akıllarımıza kazıdı. Aslında Einstein yaşlı fotoğraflarındaki genel görüntünün aksine oldukça yakışıklıydı. Üniversitede tanıştığı Mileva Mariç ile evlendi ancak çalışmalarını ortak yayınlamadığı ve Mileva ‘yı safdışı bıraktığı için Mileva ile araları bozuldu ve ayrıldılar. Daha sonra kuzeni Elsa Einstein ile evlendi. Buradan bilim adamlarının bile yönetemediği durumların olduğunu görebiliriz. Einstein durumun içinden çıkamayınca Mileva ile anlaşma bile yaptı.
Dağınık masa dağınık bir kafaya işaret ediyorsa, boş masa neye işaret ediyor? — Albert Einstein
3-) O DA BİR İNSAN
Einstein hakiki anlamda bir müzik tutkunuydu. Kendisi küçük yaşlarda keman çalmayı öğrenmişti ve klasik müziği çok seviyordu. Bach ve Mozart hayranıydı; Bethooven 'ın kendisini çıplak hissettirdiğini, Mozart 'ın besteleri de ise gereksiz tek bir nota bile olmadığını söylemiştir. Hatta bir keresinde Einstein piyanosunun başına oturur ve Mozart 'dan bir şeyler çalmaya başlar. Bir yerde takılıp ilerleyemeyince "Mozart nedense burada saçmalamış" der :)
Pipo içmeyi sever ve piposuyla odada turlar bir yandan düşünürdü, tabii o zamanlar piponun insan sağlığına zararları pek bilinmiyordu. Tolstoy’un çok içten olduğunu söyledi ve onun eserlerini içtenlikle benimsedi; Fikirlerinde erken yaşta okuduğu Schopenhauer, Spinoza ve Kant ‘ın etkilerini görürürüz. Bu husus ise bize onun da kişisel yönlerinin olduğunu ve neticede insan olduğunu hatırlatıyor. Einstein tam bir determinstti; hatta Karl Popper bu aşırıya kaçan determinizmi konusunda onu uyararak şakayla karışık takılmıştı. Einstein; atom bombasını icad eden R. Oppenheimer ile satranç oynamış ve onu klas hamleleriyle yenmiştir. Aşağıdaki videoda iki dehanın satranç kapışmasını izleyebilirsiniz :)
4-) SAVAŞ KARŞITI BİR PASİFİST
Einstein ömrü boyunca savaş karşıtı bir politika izledi. İmzalaması gerek olan nazi destekçisi siyasi belgeleri imzalamadı. Almanya’dan uzaklaştırılma pahasına da olsa barış yanlısı bir dünya vatandaşı oldu. Einstein, askerlerin ayak seslerine bile tahammül edemeyen biriydi ve askeri törenleri izlemeyecek kadar ordudan nefret ediyordu. Hatta çalışmaları atom bombasının yapılmasının önünü açınca “Keşke ayakkabı tamircisi olsaydım” dediği bilinir. Einstein sadece barış için savaşacağını birçok konuşmasında söylemiştir. Kendini dünya vatandaşı olarak görmüş ırkçı politika ve söylemlerden yaşamı boyu uzak durmuştur. Kendisine İsrail başbakanlığı teklif edilmiş ve o da bu teklifi kibarca reddetmiştir.
5-) ÖĞRENMENİN EN İYİ YOLU
Einstein, oğluna yazdığı mektupta “Eğer çalışırken zamanın nasıl geçtiğini unutuyorsan, bu öğrenmenin en iyi yoldur" der. Ayrıca Albert Einstein başarıyı 3 değişkene bağlar : “Çalışmak, Oyunu İyi Oynamak ve Çeneyi Tutabilmek”. Einstein çok çalışmaya önem verir çünkü kendisi de tutkulu bir meraklıdır. Çalışmayı zevk alarak yapar ve onu bir oyun gibi görür. Einstein; “Önce oyunun kurallarını öğren daha sonra oyunu en iyi sen oyna”diyor. Son olarak Einstein defalarca sessiz, ketum biri olup işine bakmayı tavsiye eder. Çeneyi tutmak ve işini yapmak belki de en zor başarı koşulu olabilir.
Einstein mucize senesi dediği sene içerisinde birçok devrim sayılacak fikirlere imzasını attı. Hatta Newton o zamana kadar neredeyse eleştrilemezdi. Einstein yerçekimi, zaman gibi sık kullanılan kelimelerin anlamını değiştirmeyi, buzdolabı ve gps icadında rol almayı ve birçok kişinin gönlünde taht kurmayı başarmıştır.
6-) BOHR VE HEISENBERG İLE TARTIŞMA
Albert Einstein, Kuantum Teorisi ‘nin kurucuları olan Bohr ve Heisenberg ile anlaşmazlığa düştü. Einstein Kuantum Teorisi ‘ni çok beğense de; onun epistemolojik eksikliklerinin olduğunun farkındayı. Bir seferinde, Bohr ‘a “Tanrı zar atmaz” şeklinde tepki göstermişti. Bohr ise “Tanrı ‘ya ne yapacağını söylemeyi bırak” şeklinde tepki vermişti. Heisenberg Belirsizlik İlkesi, bir atomun aynı anda hızlarının ve konumunun belirlenemeyeceğini söyleyince; bir determinist olan Einstein bunu kabul etmedi. Evrende keskin bir nedenselliğin olduğunu söylüyordu; bu nedenle olasılıkların dünyası olan Kuantum ile yıldızı barışmadı.
Biz bir konu hakkında eksik bilgimizin olduğu durumlarda olasılıkları kullanırız. — Albert Einstein
Gerçekten belirsizliklerle dolu bir kuantum evreninde mi yoksa epistemolojik eksiklik nedeniyle mi kuantumu bu şekilde oluşturduğumuzu elbette zaman gösterecek.
Kaynakça;
* The World As I See, Albert Einstein
* Benim Sözlerimle Dünya, Alfa Yayıncılık
* Genius, National Geographic
* E=mc2, National Geographic
* “Einsten : Yaşamı ve Evreni” , Walter Isaacson
