Eenzaamheid onder studenten, taboe?
Het studentenleven staat bekend om haar wilde haren. Veel studenten hebben een baan naast hun studie, zien vrienden op de opleiding of beoefenen een sport. Het is dus moeilijk om je voor te stellen dat er zoiets als ‘eenzaamheid’ onder studenten heerst. Niets blijkt echter minder waar te zijn..
Definities
Om een helder beeld te schetsen van wat student zijn inhoudt en eenzaamheid is, sommen we hier eerst de definities voor je op. Een student laat zich definiëren door de volgende term: iem. die studeert, m.n. aan een universiteit of hogeschool (van Dale, z.d.). Het Ministerie van Volksgezondheid definieert eenzaamheid als volgt: “Eenzaamheid is je niet verbonden voelen. Je ervaart een gemis aan een hechte, emotionele band met anderen. Of je hebt minder contact met andere mensen dan je wenst. Eenzaamheid gaat gepaard met kenmerken als negatieve gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid en met lichamelijke of psychische klachten” (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2019, pp. 1–3).
Student, maar toch eenzaam
Dat eenzaamheid onder studenten in Nederland aanwezig is, blijkt wel uit het volgende onderzoek. Zo bleek uit een welzijn’ enquête van twee jaar geleden in opdracht van Ukrant Groningen dat één op de vijf Groningse studenten zich wel eens eenzaam voelt (Grijpink, 2018). Een aantal factoren die debet zijn aan die eenzaamheid komen ook naar voren in een onderzoek van de Raboud Universiteit. De Nijmeegse Universiteit heeft in 2017 onderzoek gedaan naar eenzaamheid onder studenten (4000 studenten hebben aan dit onderzoek deelgenomen) en kwam daarbij tot de volgende cijfers: “Uit het onderzoek blijkt dat 56 procent van de Radboud-studenten ‘veel’ of ‘heel veel’ druk ervaart tijdens de studie. 34 procent geeft aan dat die druk negatief uitwerkt op de studie en op het privéleven, 43 procent zegt dat stress het geluksgevoel negatief beïnvloedt. Studenten besteden meer tijd aan hun studie en een bijbaantje dan een aantal jaren geleden. Waar eerstejaars in 2014 32,2 uur per week studeerden, was dat in 2016 36,9 uur. Onder ouderejaars betrof het een stijging van 33,4 naar 37,3 uur. Ook ervaren vrouwen veel vaker stressklachten dan mannen” (Haverkamp, 2017, pp. 1–3).
Conclusie: de druk die heerst onder studenten zoals aangetoond in het onderzoek van de Radboud Universiteit, wordt door studenten negatief ervaren. Deze ‘druk’ kan gezien worden als een van de oorzaken die eenzaamheid in de kaart speelt.
Het is echter niet makkelijk om onderzoek naar eenzaamheid onder studenten uit te voeren. Het is een best complex thema, waarbij veel kwetsbaarheid en schaamte voorkomt. Joran Terlaat, afgestudeerd psycholoog en studentenbegeleider zegt er het volgende over: “Studenten lopen niet graag met hun gevoelens van eenzaamheid te koop” (van ’t Klaphek, z.d., pp. 1–3).
Vooroordelen en stereotypering
Er zou een gebrek aan sociale vaardigheid zijn onder eenzame studenten. Eenzame studenten zouden niet kunnen communiceren. Ook hoor je vaak het volgende vooroordeel voorkomen: verslaafd aan gamen en telefoongebruik. Want dat houdt je natuurlijk immers ver weg van fysiek contact met anderen. En hoe is het überhaupt mogelijk dat studenten eenzaam zijn? Eenzaamheid valt makkelijk te voorkomen, denk aan het zoeken van een bijbaan waarin je leeftijdsgenoten treft of sluit je aan bij een studentenvereniging? Dus hoezo eenzaamheid? Ook wordt er vaak gezegd over mensen die eenzaam zijn gezegd dat ze onzeker zouden zijn. Er zijn dus al met al een hoop vooroordelen.
Een hevig stereotype dat er bestaat aangaande dit thema is dat eenzame studenten maar sneu en zielig zouden zijn. Zielig, je kent het wel. Alleen in een hoekje of lopend op de gang. Maar is dat daadwerkelijk ook zo? Vaak omringen deze eenzame studenten zich wel met anderen om zich heen, maar voelen zich desondanks nog altijd eenzaam.
Mensen en meningen
Het is lastig gebleken om echt studenten te spreken te krijgen over de thematiek. Gelukkig beschikken wij — als studenten journalistiek- over een hogeschool waar meerdere studenten rondlopen. Door middel van een aantal gesprekken met studenten hopen wij een beter beeld te krijgen van wat studenten zelf verstaan onder eenzaamheid.
Waar denken jullie aan bij eenzaamheid onder studenten?
Matthijs (23): “Eenzaamheid onder studenten betekent voor mij dat je ergens alleen voor staat. Je kunt dan volgens mij niet echt ergens heen met je gevoel of praktische zaken. Ja, ik denk dat dat het is. Het feit dat je met je gevoel nergens naartoe kunt.”
Jurre (23) “Eenzaamheid is een onduidelijk begrip, want alleen zijn is niet eenzaam zijn. Een mens moet leren om alleen te zijn. Of iemand eenzaam is, kun je testen door te kijken of diegene binnen zijn of haar vriendenkring zich onbegrepen voelt. Diegene is dan alleen, maar tegelijkertijd ook omringd door vrienden.”
Lieke (20) “Eenzaamheid is voor mij nooit naar school gaan, je alleen voelen, maar niet alleen zijn.”
Esther (20) “Het is je alleen voelen inderdaad. Met de nadruk op jezelf alleen voelen, maar het niet zijn.”
Sharina (leeftijd onbekend, red) “Ik denk bij eenzaamheid onder studenten vooral aan studenten die geen eigen netwerk hebben. Mensen die wel naar school gaan, maar geen netwerk hebben om op terug te vallen. Ik denk echter wel dat studenten die op kamers wonen een groter risico lopen op eenzaamheid, dan studenten die nog thuis wonen. Want thuis is er altijd nog iemand waar je op terug kan vallen, zoals vrienden en familie.”
Hoor je zelf wel een iets over eenzaamheid bij studenten in je eigen netwerk?
Matthijs (23) “Ik hoor er zelf eigenlijk nooit iets over. Het is op mijn opleiding wel een onderdeel van gesprek, maar ik hoor nooit iemand praten over dat hij/zij eenzaam is.”
Jurre (23) “Ik hoor niet veel binnen mijn netwerk. Ik heb er zelf wel eens onderzoek naar gedaan. Daaruit bleek dat 40% van je vrienden zich wel eens eenzaam voelt en daar schrok ik toen best wel van. Maar dat komt vooral vanwege het feit dat niemand daar echt over praat.”
Lieke (20) “Ik denk dat het er niet veel is onder studenten. Ik vind echter wel dat je pas eenzaam bent als je jezelf iedere week ook echt eenzaam voelt. Ik hoor het wel eens binnen mijn netwerk, maar dan alleen als iemand echt naar me toe komt om erover te praten. Zelf vind ik het wel gek om er naar te vragen.”
Eshter (20) “Ik hoor het wel eens binnen mijn netwerk. Maar niet direct dat iemand niet goed in zijn vel zit. Dat komt meestal pas later naar boven als het gesprek daartoe leidt.”
Sharina (leeftijd onbekend, red.) “Nee ik hoor daar zelf eigenlijk nooit iets over. Ik denk wel dat het voorkomt, maar ik denk ook dat studenten daar gewoon niet zo graag over praten.”
Is eenzaamheid onder studenten een taboe volgens jou?
Matthijs (23) “Gelukkig is het tegenwoordig steeds minder, maar ik heb wel het idee dat het er nog steeds is. Ik denk ook dat social media in dat opzicht wel een rol speelt, omdat veel mensen online een heel ander leven proberen te laten zien.”
Jurre (23) “Is het een taboe? Ja, vanuit die gene die er last van heeft wel. Maar ik heb niet het idee dat het een onderwerp is waar je niet naar kunt vragen. We zouden er meer naar moeten vragen bij andere mensen. Kortom: het is wel een taboe, maar niet vanuit de vragende kant, maar juist vanuit de vertellende kant.”
Lieke (20) “Ik vind het wel een taboe, omdat ik het gek vind om er zelf naar te vragen.”
Esther (20) “Ja het is wel een taboe. Ik mis de openheid. Er wordt niet naar gevraagd en het wordt ook niet verteld. Dat komt waarschijnlijk doordat eenzaamheid zich vooral voordoet in korte periodes.”
Sharina (leeftijd onbekend, red.) “Ik denk inderdaad wel dat het een taboe is ja. Gewoon omdat niemand erover durft te praten. Maar ik weet zeker dat eenzaamheid onder studenten er wel is.”
Sparkcentre Arnhem
Een eigen netwerk opzetten in een stad waar je zelf niet vandaan komt kan best lastig zijn. Daarom hebben wij als redactie contact gezocht met het sparkcentre in Arnhem. Deze organisatie zit middenin de wijk spijkerkwartier Arnhem en doet — middels verschillende initiatieven- van alles om de Arnhemse wijk aantrekkelijk te maken en houden.
De verwarming loeit stevig als de redactie op woensdagochtend bij het Sparkcentre binnen wandelt. Gertrude Kuyvenhoven (helemaal rechts op de foto met de gehaakte roze trui, red.) heet ons allen hartelijk welkom en begeleidt ons naar de vergaderruimte. “Hartelijk welkom allemaal! Neem lekker een bak koffie of thee en zoek een plekje uit.” Voor ons staat een grote houten tafel met een kan heet water, theezakjes en wat halfvolle mokken er op. We nemen met de groep plaats aan tafel, waarna Kuyvenhoven haar introductie geeft. “Welkom en leuk dat jullie hier allemaal weer zijn. We hebben vandaag een grote opkomst en dat komt mede door de studenten van de HAN, Radboud en de CHE die hier vandaag allemaal zijn.” Iedereen luistert aandachtig terwijl we omgeven zijn door kleurrijke posters met post-it’s, op gekleurde voorbedekking lopen en het gezoem van een projector boven ons hoofd hoorbaar is.
Brainstorm
Na de introductie van Kuyvenhoven krijgt iedereen de kans om mee te delen waar ze mee bezig zijn. Zo is er een groep die een netwerk op probeert te bouwen op een basisschool, is er een groep die activiteiten voor eenzame studenten wil organiseren. Ook is er een student bezig met het helpen integreren van nieuwkomers in Nederland. Er zijn dus — voor al onze redacties die vanochtend aanwezig zijn- allemaal mensen die ons verder kunnen helpen. Zo kwamen wij in contact met Charlotte Hummel en Femke Hogeweg (aan tafel in het midden van de eerste foto, red.).
Het eenzaamheid noemen werkt niet
Hummel en Hogeweg zijn al een tijdje bezig met het nadenken over activiteiten voor eenzame studenten. “Het nadenken over activiteiten voor eenzame studenten is voor ons onderdeel van onze stage. Wij (Hummel en Hogeweg, red.) studeren allebei op de Radboud Universiteit en dit is voor ons onderdeel van onze stage. Waar wij vooral in het begin tegenaan liepen is dat geen enkele student afkwam op een ‘eenzaamheid onder studenten’ bijeenkomst. Daarom proberen we nu via de organisatie ASP (Arnhem Student Point) activiteiten te organiseren voor studenten, omdat dat minder afschrikwekkend klinkt dan het woord ‘eenzaamheid’. Op die bijeenkomsten wordt gelukkig wel goed gereageerd,” vertelt Hogeweg terwijl Hummel snel een internationale student bijpraat over onze brainstorm.
Cultural tapas evening
Eén van de nieuwe bijeenkomsten die wordt georganiseerd is de cultural tapas evening van donderdag 12 december aanstaande. Voor deze avond kunnen mensen zich inschrijven, mits ze wel zelf eten en drinken meenemen. Zo zorgt iedereen voor elkaar en kun je tevens een hele hoop nieuwe mensen leren kennen. Deze avond is voor ons als redactie ook een uitgelezen mogelijkheid om mensen te leren kennen die wellicht aan ons eindproduct mee willen werken.
Beleid en praktijk
Het beleid omtrent eenzaamheid onder studenten wordt niet direct aangepakt door Sparkcentre Arnhem. De organisatie is een verzamelpunt waar verschillende projecten binnen de wijk worden opgepakt. Deze projecten hebben met elkaar gemeen dat ze allemaal bijdragen aan het verbeteren van de wijk Spijkerkwartier. Door elke week een brainstorm te houden (waar veelal studenten van de HAN en Radboud Universiteit bij betrokken zijn), hoopt de organisatie de bewoners wijk met elkaar te verbinden.
Er zijn projecten die gericht zijn op het welzijn van ouderen, kinderen met gedragsproblemen en reintergratie. Bij al deze projecten staat verbinding centraal en is het opbouwen en het in stand van een netwerk essentieel. Door middel van verschillende soorten activiteiten wordt dit proces gestimuleerd.
Het sparkcentre Arnhem zit midden in de wijk het Spijkerkwartier en is dus een centraal punt voor alle bewoners van de desbetreffende wijk.
