‘Where will I be if they send me back away?’
Je huis, buurt en familie achter moeten laten om samen met je kinderen naar een vreemd land te emigreren. Dat is wat Lisa* is overkomen. Ze moest samen met haar vier kinderen haar thuisland Burundi verlaten om door veel verschillende landen hier in Nederland met veel onzekerheden te eindigen. Ondanks alles is ze een persoon met een enorm positieve instelling, want ‘dat is de enige manier waarop je kunt leven.’
Tekst: Thirza Beek en Annamarie Boon
‘Burundi is een land met veel problemen, eigenlijk al sinds ik klein ben. Het was daar heel erg intens en meer mensen vertrokken. In mijn geval was het eigenlijk de bedoeling dat ik zou dienen in het leger’, zegt Lisa. In Burundi is het bedoeling dat in tijd van nood er een programma wordt gevolgd na je schooltijd om het leger te ondersteunen. Daarna kon je verder met studeren als je zou willen. ‘In mijn geval hielden ze ons in het leger en moesten we vechten net als andere soldaten. Maar we zijn ontsnapt en hebben het land verlaten, dit moet in 2001 geweest zijn.’
‘Ik wilde sneller vooruit en het verleden zo snel mogelijk vergeten.’
Land verlaten
Lisa is nadat ze uit Burundi is vertrokken naar Zuid-Afrika gegaan. ‘Ik ben eerst naar verschillende landen geweest om uiteindelijk Zuid-Afrika te kunnen bereiken. Daar ben ik een paar jaar gebleven. Richting het einde van 2016, was het voor ons niet meer mogelijk om daar nog te blijven. Dus zijn we in oktober 2016 van Zuid-Afrika naar Nederland gevlogen.’
‘Sommige mensen vertelden me dat Nederland een lastig land was om in te leven. Vele mensen die ook uit Burundi kwamen zijn naar België vertrokken.’ Daarom heeft Lisa ervoor gekozen om Nederland te verlaten en naar België te vertrekken. Ze hoopte daar op een betere toekomst. ‘Ik dacht dat het makkelijker voor me zou zijn. Ik wilde sneller vooruit en het verleden zo snel mogelijk vergeten. Daar zou het mogelijk zijn om mezelf te zijn en zelfs een baan te vinden. Ook omdat ze daar Frans spreken en ik dat ook kan. Dat waren voor mij de redenen om te vertrekken uit Nederland. Ik wilde vooruit in mijn leven, een baan krijgen en voor mijn familie kunnen zorgen.’
Aanvraag
‘Na een aantal maanden in België, was mijn aanvraag daar niet goedgekeurd. Dit kwam door de Overeenkomst van Dublin.’ De Overeenkomst van Dublin, ook wel Dublin-conventie genoemd, is een internationale overeenkomst uit het jaar 1990 met betrekking tot de behandeling van asielaanvragen in Europa. (1) Door deze overeenkomst, moest Lisa na vijf maanden België verlaten en weer terug verhuizen naar Nederland. Dit was in 2017. Dit was allesbehalve gemakkelijk voor haar en haar kinderen, want zij waren alweer naar school in België, maar ze hadden geen andere keuze.
Angst
‘Toen we terugkwamen uit België, werden we naar een nieuwe plek gebracht voor een aanvraag. Vanuit daar hebben zij ons naar een opvang gebracht. Het is namelijk zo dat zodra je aanvraag niet goedgekeurd wordt, je het land moet verlaten of in een opvanghuis wordt ondergebracht. Het was daar niet leuk, het was zelfs een beetje eng. Elke nacht werden er mensen meegenomen en je blijft denken, misschien ben ik wel de volgende. Je bent al gevraagd om het land te verlaten en het enige wat ik dacht: “waar zal ik zijn als ze mij terugsturen?” Dat is waarom het zo eng was, ook voor de kinderen.’
‘Ik ben illegaal, ik heb geen recht om hier te blijven, maar ze proberen mij zo goed als ze kunnen te helpen.’
Vluchteling Onder Dak
Lisa is er erg blij mee dat ze tegenwoordig bij de VOD in Wageningen terecht kan. VOD staat voor ‘Vluchteling Onder Dak’ en dit is een organisatie bestaande uit vrijwilligers die zich bezighouden met de begeleiding en de opvang van mensen met een afgewezen asielaanvraag. (2) ‘Ik ben bevriend geraakt met iemand uit Wageningen en ik heb de meeste nachten bij haar geslapen. Maar haar huis was te klein voor mijn kinderen en haar gezin. Dus toen zij hoorde van deze organisatie heeft zij mij hierheen gebracht. Gelukkig wilden zij mij helpen. Ik ben illegaal, ik heb geen recht om hier te blijven, maar ze proberen mij zo goed als ze kunnen te helpen.’
Sterk zijn
Alles wat Lisa en haar kinderen hebben meegemaakt was niet mogelijk geweest als ze niet sterk en volhoudend waren geweest. ‘Wat kan ik zeggen. Je zegt niet tegen ze dat ze sterk zijn, ze moeten het wel zijn. Van binnen vinden ze het vreselijk. Maar het zijn kinderen, ze groeien en hopen voor het beste. We weten niet wat er in de toekomst gaat gebeuren.’
Nederlands leren
Leven en communiceren hier in Nederland is voor haar kinderen een stuk gemakkelijker als dat het is voor Lisa zelf. ‘Voor kinderen is het naar mijn idee makkelijker. In vier maanden konden zij Nederlands praten. Ik kan dat nog niet. Het is erg lastig, maar ik krijg Nederlandse les. Wanneer we even tijd hebben proberen de kinderen het mij te leren, maar ze lachen mij een beetje uit of ze maken er grapjes over’, vertelt Lisa lachend. ‘Thuis spreken we Engels of mijn originele taal. Elke maandag en vrijdag krijg ik een uur lang les. Van alle talen die ik spreek is Nederlands wel de moeilijkste voor mij.’ Het beheersen van de taal is zo lastig voor Lisa omdat er veel lastige regels gelden in de grammatica. ‘Zodra het op spreken aankomt, is het erg lastig. Zelfs wanneer ik toepas wat ik net heb geleerd zegt de docent dat ik Engels en Nederlands door elkaar gebruik. “Jouw Nederlands is in het Engels”, zegt hij dan. Als mensen praten, moet ik erg veel aandacht besteden en mensen moeten langzaam praten. Wanneer ze een normaal gesprek voeren, volg ik het nog niet.’
Geloof
Een belangrijk onderdeel voor haar van het beheersen van de Nederlandse taal, is naar de Nederlandse kerk gaan. ‘Het is moeilijk, daarom neem ik mijn kinderen mee. Als ik echt wil begrijpen wat ze zeggen, ga ik naar de Engelstalige kerk. Als het kan ga ik elke zondag.’ Geloven en de kerk bezoeken is een groot onderdeel van haar leven. ‘Het helpt me. Ik moet sterk zijn en om sterk te kunnen zijn moet je ergens of iemand anders geloven die ook sterk is die je kan helpen. Ik bid, het is een support. God is er voor mij en hij wil ook luisteren op momenten wanneer niemand anders dat wil.’
Onzekere toekomst
De toekomst ziet er nog erg onzeker uit voor Lisa en haar kinderen. ‘Ons leven is erg onstabiel. Je weet niet wat er morgen gaat gebeuren. Elke keuze die je maakt kan je hele leven veranderen. Het is ook erg lastig dat ik niet mag werken. Als je geluk hebt, zoals ik, heb je een plaats om te slapen en te eten.’ Lisa zou graag willen gaan werken. ‘Je moet voor je gezin kunnen zorgen. Als ik alleen was geweest had ik een baan gekozen, maar ik moet voor mijn kinderen zorgen. Als het toegestaan om te mogen werken, had ik goed voor mijn gezin kunnen zorgen. Ik vind het erg lastig dat ik niet voor mijn gezin kan zorgen. Ik heb veel geklaagd dat ik geen werk heb. Maar de kinderen houden mij bezig en ik ben daar dankbaar voor. Soms denk ik erover na hoe het geweest was als ik geen kinderen had gehad, dat zou me gek maken. Het is goed om bezig te zijn, zodat je niet hoeft na te denken over je eigen realiteit.’
*De gebruikte naam is vanwege privacyredenen gefingeerd.
