Zelfmoord op het platteland

Empathy map door: Eva Mijnders, Zinzi van der Westen & Kim Rebergen

Doel:

Door middel van onze empathy map willen wij ons proberen te verplaatsen in onze doelgroep de boer. Zo komen wij er achter wat zij denken, voelen en doen.

De context van het probleem:

Beïnvloeders

• De grootste beïnvloeder van de veehouder is stress. Stress is altijd aanwezig bij een boer, maar in hoeverre is die stress nog handelbaar? Zelfs als het goed gaat met het bedrijf van een boer blijft er veel fysieke stress en angst hangen. Bijvoorbeeld bij nieuwe wetgevingen of bij het afsluiten van een lening. Boeren houden vaak hun eigen gezondheid niet goed in de gaten en erkennen het ook niet als er stress speelt in hun leven. Dat is een stukje boerentrots dat ze bij zich dragen: je mag niet zwak zijn, je mag ook niet ziek zijn. Dat zijn verschillende vormen van zwakte. De boer gaat er nog harder tegen aan, maar door dat vicieuze aspect van er nog harder tegen aan gaan, gaat het nog slechter. Dit kan leiden tot een depressie.

Gevoelens

• Als de boer zelf, of bijvoorbeeld binnen zijn familie te maken krijgt met psychologische problemen als een depressie, weet hij niet goed wat hij moet doen. Het probleem wordt vaak genegeerd en de boer wil vaak ook niet geholpen worden waardoor het probleem verergerd. Een boer heeft vaak geen vertrouwen in de reguliere zorgverlening. De veehouder vindt zijn bedrijf en zijn dieren het belangrijkst. Als het slecht loopt met het bedrijf zal de boer aftakelen met soms als gevolg dat zijn vee verwaarloosd wordt.

Pijnpunten

• Het grootste pijnpunt is toch wel het taboe rondom zelfmoord en psychologische klachten. Binnen het gezin en boerenorganisaties wordt hier niet over gesproken. Het wordt in de doofpot gestopt waardoor de meeste buitenstaanders helemaal niks van dit probleem af weten. Dit met het gevolg dat preventie en oplossingen voor dit probleem bijna niet aanwezig zijn. Een ander pijnpunt is dat je als boer niet ineens van baan kunt wisselen, het hoort bij je identiteit. Je doet het de rest van je leven. Het is dus gebruikelijk dat een zoon van een veehouder het bedrijf overneemt. Maar dit brengt vaak problemen met zich mee. De opvolger kan vaak de stress van het werk niet aan.

Taken (wat wil de doelgroep voor elkaar krijgen?)

• De ZLTO een land- en tuinbouworganisatie in het zuiden van Nederland en landbouwvereniging LTO die meer gevestigd is in het noorden van Nederland. Beide organisaties streven naar meer erkenning rondom de boerenzelfmoord problematiek. Ook proberen ze het onderwerp meer bespreekbaar te maken voor boeren en het taboe te doorbreken. Ze bieden ook hulp aan voor boeren die met kampen met geestelijke problemen. En dat lijkt te werken. Organisatie Argozorgwijzer houdt zich bezig met de preventie van boerenzelfmoord en organiseert ook suïcidepreventie die speciaal ontwikkeld is voor de agrarische sector. Al hun aankomende trainingen zijn al volgeboekt. Ondanks de onbekendheid van de situatie, is er duidelijk een positieve ontwikkeling te zien.

Doelstellingen (wat is het ultieme doel van de doelgroep?)

• Het belangrijkste doel voor een boer is meer begrip voor zijn situatie. Hij lijkt meer maatschappelijke waardering voor zijn beroep te willen. Dat zie je ook terug bij de boerenprotesten, maar als het gaat om zelfmoord binnen de boer zijn familiekring of sociale kring willen ze er vaak niks over kwijt. Hoewel de boer dus via zijn protesten laat zien dat hij meer waardering wil voor zijn beroep, zijn er ook problemen die hij liever voor de rest van de wereld achterwege houdt.

De privé-context van de boer:

Tijdsbesteding

• De boer heeft bijna geen vrije tijd. Het is voor een boer heel lastig om werk en privé gescheiden te houden. Dat loopt allemaal door elkaar heen. Het bedrijf gaat altijd voor. Aan rust en het welzijn van de boer zelf wordt vaak geen aandacht geschonken.

Zorgen

• Ook al gaat het goed met het bedrijf, een boer zal altijd zorgen blijven houden. Daar zijn allerlei redenen voor. Denk aan nieuwe wetgevingen als de fosfaatwetgeving, schommelende varkensprijzen en nu ook de stikstofcrisis. Daar komen de droogte en de coronacrisis nog eens overheen. Het is bijna nooit de oorzaak, maar het kan wel de druppel die de emmer doet overlopen zijn.

Mensen

• De veehouder gaat vaak met een kleine kring om. Mensen die van buiten het platteland komen wordt vaak niet mee gesproken. Binnenin deze kring is er ook vaak geen hulpverlening voor de boer. Problemen binnenin een boerengezin worden ook vaak verzwegen.

Plekken

• De boer is het meeste van de tijd gewoon thuis op de boerderij aan het werk. Toch, sinds het afgelopen jaar zijn boeren overal in het land vinden. dit komt door de boerenprotesten.

Topiclijst:

Algemene vragen over depressies/zelfmoord onder boeren

1. Wat beïnvloedt de boer o.a. tot mentale klachten en uiteindelijk zelfmoord?

2. Waarom zwijgen boeren hierover?

3. Wat zijn de goeie oplossingen voor preventie van dit probleem?

Specifiekere vragen

1. Wat heeft de VS gedaan waardoor de boerenzelfmoorden daalden?

2. Zal dit probleem uiteindelijk verdwijnen omdat de boer langzaam vervangen wordt door machines?

3. Zijn er boerenorganisaties die iets doen aan dit probleem?

4. Zijn er iets van onderzoeken of cijfers terug te vinden in Nederland die gaan over boerenzelfmoord?

5. Hoe reageert de boer zelf als er in zijn gezin iemand kampt met mentale problemen?

6. Speelt religie een rol in het taboe?

Vragen aan HP Prangsma (veehouder)

1. Met welke problemen heeft u te maken?

2. Hoe gaat u met die problemen om?

3. Bespreekt u die problemen met bijvoorbeeld uw vrouw? Of iemand anders?

4. Waarom denkt u dat binnen de boerensector het aantal zelfmoord en depressies in vergelijking met andere beroepen zo hoog is?

5. Wordt er binnen uw kringen gesproken over dit probleem?

6. Is er in uw ogen een oplossing voor dit probleem?

Vragen aan Lizzy van Leeuwen (antropoloog)

1. Wat heeft u ervaren tijdens het interviewen van mensen uit boerengezinnen?

2. Waarom bent u met dit onderzoek begonnen?

3. Hoe heeft u contact gekregen met boeren die over dit onderwerp wilden praten?

4. Hoe kijkt u nu in 2020 terug op uw onderzoek?