Ekosistem Geliştirme: İstasyon Kuluçka ve Destek Programı
“Traveler, there is no path.
The path is made by walking”
- Antonio Machado
İstasyonTEDÜ Kuluçka Programı
İstasyonTEDÜ, Eylül 2016’dan bu yana sosyal girişimleri ve sosyal fayda odaklı çalışan aktörleri farklı programlarıyla destekliyor.
Kuluçka Programı, yarattıkları ürün, hizmet ya da modelle toplumsal sorunlara sürdürülebilir çözümler üretmeyi hedefleyen sosyal girişimlere ihtiyaçları doğrultusunda özelleştirilmiş destekler veriyor. Farklı aşamalarda yer alan aktörlere 12–18 ay aralığında iş modeli geliştirme, topluluk geliştirme, sosyal etki ölçümü, arabuluculuk yapma, yer imkanı sağlama gibi çeşitli finansal olmayan destek mekanizmalarının bir kombinasyonunu sunuyor.
Toplumsal fayda odaklı çalışan, kar amacı gütmeyen, sürdürülebilir bir model kurmayı hedefleyen aktörler yıl boyunca programa başvurabiliyor. Başvuru süreci ‘Kuluçka Programı Ön Başvuru’ formunun doldurulmasıyla başlıyor. Program, bireysel başvuru veya ekip başvurusu kabul ediyor.
Online başvuru sonrasında kuluçka programın kriterlerine (toplumsal fayda odaklı çalışan, kar amacı gütmeyen, sürdürülebilir bir model kurmayı hedefleyen) uyan aktörlerle, yürütülen ya da yürütmeyi hedefledikleri faaliyetlerinin konuşulduğu yüz yüze görüşmeler gerçekleştiriliyor. Bu görüşmelerde kuluçka programı ile ilgili koşullar, değerlendirme kriterleri gibi programla ilgili detaylar da paylaşılıyor.
Görüşmeler sonrasında karşılıklı uygunluk sağlanırsa aktörler kendi çalışma alanlarında bilgi sahibi olan bir jüri paneli ile faaliyetleri ve ekibin kapasitesini geliştiren bir görüşme gerçekleştiriyor. Bu panelde jüriler değerlendirici yerine destekleyici bir rol oynuyor.
Üç aylık ön kuluçka programı, ekipler ve İstasyonTEDÜ’nün birbirini karşılıklı olarak gözlemlediği bir deneme süreci olarak geçiyor. Bu yıla kadar elde ettiğimiz veri ve bu veriyi doğrulayan gözlemlerimiz üç aylık ön kuluçka sürecini aktif şekilde çalışarak geçiren ekiplerin programa tutunumlarının daha yüksek olduğu yönünde. Bu programı tanıma ve toplulukla tanışma süreci, İstasyonTEDÜ’de yürütülen diğer çalışmalarda da benimsenen topluluk kültürü ve işbirliği geliştirme yaklaşımı için önem taşıyor.
Ön kuluçka programı sonrasında başlayan 12 aylık kuluçka programı aktörlerle daha yoğun ve yakın çalıştığımız, adına ‘yol haritası toplantıları’ dediğimiz aylık toplantılarla şekilleniyor. Bu süreçte ekiplerin ihtiyaçları doğrultusunda sosyal etki ölçümü, iş modeli geliştirme, topluluk geliştirme gibi konularda güçlenmeleri ya da karar almaları için ek toplantılar düzenleniyor, ilgili aktörlerle tanıştırmalar yapılıyor ya da çalışma grupları oluşturuluyor.
12 aylık kuluçka süreçlerinde ekipler birbirleriyle örtüşebilen ancak çokça kendi çalışma ritimleri, kendi çalışma alanları ve bu çalışma alanındaki gelişmeler doğrultusunda biricik bir süreç geçiriyor. Ekiplerin ortak konularda birbirlerinden bilgi alabilecekleri bir akran mentörlüğü sistemi de İstasyon’da yürütülüyor. Bu sistem dışında da İstasyon’da ekipler ve kişiler arası ‘birbirine zaman ayırma’ ve ‘bilgi paylaşma’ en önem verilen topluluk faaliyetlerinin başında geliyor. Her hafta Salı günü saat 16.00’da gerçekleşen ekip toplantıları, İstasyon’un ev sahipliği yaptığı ya da düzenlediği etkinliklerse diğer topluluk faaliyetlerinden bazıları.
Bir yıllık sürecin sonuna yaklaşırken ekiplerin hazır olma/olmama hali doğrultusunda ek üç aylık program ile maksimum 18 ay desteklenen aktörler mezun programına geçiş yapıyor. Mezun programı ile ilgili bilgilendirmelerse program başlangıcında yer alan yüz yüze görüşmeler sırasında paylaşılıyor.
Bugüne kadar 14 sosyal girişim kuluçka programına katıldı, 90+ sosyal girişim ya da sosyal fayda odaklı aktör (belediyeler, sivil toplum kuruluşları vb.) ise ekosistem destek programıyla güçlendirildi. Bu aktörler arasında sosyal işletmeler ve sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra özel sektör ve kamu sektörü kuruluşları, belediyeler, üniversite toplulukları yer aldı. Destek programının kapsamı süreç içerisinde aktörlerin ihtiyaçları doğrultusunda şekillense de çoğunlukla aktörlerin çeşitli destek kaynaklarına (finansal ve finansal olmayan) ya da araçlara yönlendirilmesi, bilgiye erişimlerinin sağlanması oluşturdu.
Süreçte, aktörlerin yardım masası ve hızlandırma desteği ihtiyaçları ile başvurabilecekleri aracı kuruluş sayısının azlığı durumunu fark etmemiz ile ekosistem desteklerinin sayısı arttı ve çeşitlendi. Bu durum ekosistem destekleri ile güçlendirdiğimiz oluşum sayısının kuluçka programında yer alan ekip sayısından daha fazla olmasının sebebi. Program çerçevesinde yürütülen faaliyetlerle ilgili bir içgörüyüyse önümüzdeki dönemlerde paylaşmayı hedefliyoruz.
Programlarla ilgili sorular için: istasyon@tedu.edu.tr ya da https://istasyon.tedu.edu.tr
