Bu sene Teksas Austin’de katıldığım 2016 SXSW Interaktif Festivali, “gıdanın geleceği” üzerine bir çok etkinlik ve konuşma ile önceki senelerden farklıydı. Gıda krizi; küresel ısınma, değişen ekonomik ve politik dengeler nedeniyle tüm dünyanın işaret ettiği konulardan biri. Bugün gelinen noktada ise gıdanın geleceği için teknolojiden nasıl faydalanılır üzerine kafa yoruluyor.
Festivalde katıldığım “Şehir Yerleşkelerinde Tarım Vahaları Yaratma” oturumunda en çarpıcı konuşmayı MIT Media Lab’den Caleb Harper yaptı. Harper’ın odağı şehirde entegre ve kontrollü tarım nasıl yapılır, otomasyon nasıl sağlanır, tarım hakkında veri kaynakları nasıl kullanılır ve ekimin enerji optimizasyonu nasıl yapılır üzerine. Caleb Harper konuşmasının girişinde dünyada şu an 7.2 milyar insanın endüstrileşmiş gıda sistemleri ie beslendiğini, bunun %50'iden fazlasının şehirlerde yaşadığı ve sadece %3'nün kendi besinini yetiştirdiğini belirtti.
Mevcut gıda sistemimiz hızla doğal kaynak limitine eriştiğiden büyük bir tehlike ile karşı karşıya olduğumuzu belirtti.
Bunun yanında daha vahim bir konu, marketlerden aldığımız ürünlerin ne kadar sağlıksız olduğu. Buna verdiği örnek ise dinleyicileri şok etti. O da Amerika Birleşik Devletleri’nde herhangi bir markette duran elmanın raf ömrünün ortalama 11 ay olduğuydu. Yani bir elmanın siz onu almaya gittiğinizde 11 aydır rafta çürümeden parlak parlak durma ihtimali çok yüksek. Bu örnek bile gıda üretiminde ne kadar çok koruyucu madde kullanıldığını göstergesi.
Harper, endüstrileşen tarıma karşı, 2015 yılında MIT Media Lab’de Open Agriculture (OpenAg — Açık Tarım) girişimini başlatarak ve herkesin içindeki çiftçiyi açığa çıkarmayı sağlayacak sağlıklı gıda üretimini amaçlamış. OpenAg’de sağlıklı gıda üretimine olanak sağlayan açık kaynak ekosistemler ve araçlar ile şeffaf, deneysel, yerel üretime olanak veren ve aynı zamanda kişilerin eğitmesini sağlayan bir sistem oluşturulmuş. Bilişimi tarıma katarak tarımı daha ulaşılabilir, daha verimli kılınması ve kişisel gıda üretiminin önündeki engellerin kaldırılması, tarımın tekrar endüstriyel olmaktan çıkarılıp insan eline bırakılması amaçlanmış.
Peki, Harper ve ekibi bunu nasıl yapıyor? Proje, ilk olarak Caleb Harper’ın 2011’deki Fukushima felaketinden sonra Japonya’ya gitmesi ve radyasyon altındaki bölgede tarım yapılmasının imkansız olduğunu görmesinden sonra çözüm arayışına girdiğinde bulduğu Gıda Bilgisayarı (Food Computer) fikri ile başlıyor.
Gıda Bilgisayarı nasıl çalışıyor?
OpenAg iklim ve enerji koşullarıyla beraber bitkilerin büyümesinin yakından takip ve kontrol edildiği bir teknoloji platformu. İklim değişkenleri ile kastedilen örneğin karbondioksit, sıcaklık, nemlilik, oksijen miktarı, hidrojen gibi unsurlar. Tabii bitkiler yetiştirilirken kullanılan su, minarel tüketimi ve enerji de diğer kontrol edilebilen unsurlar. Her bir durum seti, aslında bir “yetiştirme tarifi” ve her bir tarif farklı türlerdeki bitkilerin yetişmesine en verimli olanağı sağlıyor. Bu bitkilerin renklerinin, tadlarının, besin değlerlerinin, boyutlarının, verimliliğini etkilemekte ve her birinin ayrı ayrı internet adreslerine (IP) bağlanarak takip edilmesine olanak vermekte. Video demosunda kabaca anlatıldığı gibi, bir arayüzde oluşturulan bitki sümulasyonu ile her bir bitkiye IP adresi ile yerşleştirilen sensörlere erişilerek ölçülen su, hava, ışık değişkenleri kontrol edilmekte ve sağlanan araçlar ile otomatik ekim, sulama, hasat yapılabilmekte.
Gıda Bilgisayarı ne tür amaçlar ve koşullar için kullanılabilir?
Kişisel Gıda Bilgisayarı: Daha ufak boyutlarda kendi besinini üretmek isteyenlerin yanı sıra okullar için öğretici bir araç. Ayrıca botanikçiler, mühendisler, bilgisayar programcıları ve çevre-ekoloji konularında çalışma yapanların kullanabilmesi için tasarlanmış. Kendi gıda bilgisayarınızı kendi kendiniz yapabiliyorsunuz, kaynağı ve şemaları açık.
Gıda Sunucusu: Bir konteynır büyüklüğünde araştırmacılar, kafeteryalar, restoranlar ve butik üreticiler için daha yüksek miktarda üretim sağlayan büyük gıda bilgisayarı.
Gıda Veri Merkezi: Henüz geliştirilme aşamasında olan bu teknoloji, daha geniş çapta üreticiler için tasarlanmakta.
Kendi Gıda Bilgisayarınızı kendiniz yapabilirsiniz. Aşağıdaki videoda kısa bir giriş ile adım adım anlatım görebilirsiniz.
Caleb Harper’ın TED konuşmasını aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz.
Gıda bilgisayarları bilişimi tarıma katarak, bir yandan bildiğimiz doğal tarımın verimini arttıracak yöntemleri geliştirmeyi sağlarken, diğer yandan bilinçli bir genç neslin tarım ile uğraşmasını motive ediyor. Gıda bilgisayarlarında kullanılan sensörler, simulasyonlar, otomatik bakım sistemleri, ve yetiştirme tarifleri büyük boyutta tarlalar için kullanılabilir mi henüz belirsiz, ancak bu çalışmalar bizi yaklaşan gıda krizini karşılamaya hazırlıyor.
