Türkiye’de belediyecilik dünyadaki örnekleri ile karşılaştırıldığında oldukça gelişmeye ihtiyacı olan bir alan. Yine de Türkiye’de belli noktalarda işini iyi yapan belediyeler var. Hangi belediye neyi nasıl yapıyor araştırdık.
1. Katılımcı bütçe
“Katılımcı bütçe” belediyelerin halka danışarak oluşturdukları bütçeler. Çanakkale Belediyesi katılımcı bütçeyi Türkiye’de ilk uygulayan belediye. Belediye, üzerinde “benim önceliğim” yazısı olan küçük kağıtlar dağıtarak mahallelerde oturanlara belediyenin parasını nereye harcamak istediklerini sormuş. Buna göre sunulan altı seçenekten biri seçilmiş: Kentsel altyapı, ortak kullanım alanları (kütüphane, yeşil alan, spor alanı gibi) toplu taşıma, yol-kaldırım-trafik, çevre ve sosyal hizmetler. Bursa Nilüfer Belediyesi de aynı şekilde katılımcı bütçe çalışmaları yapan belediyerlerden biri. Burada katılımcı bütçe şu şekilde işliyor: Önce mahallenin katılımı için gerekli mekanizmalar ve sorumluluklar belirlenir. Bu mekanizma, Nilüfer’de Mahalle Komiteleridir. Mahalle düzeyinde öncelikler belirlenir ve Mahalle Komiteleri hizmeti merkezden talep eder.
2. Yerel üreticiyi destekleyen belediyeler
Yavaş şehir anlamına gelen Cittaslow, artık hepimizin aşina olduğu bir kavram. Değişen yaşam koşulları, hızlı yemek, hızlı alışveriş, hızlı bir tempo ve bu yaşamı destekleyen AVM’ler, büyük zincir işletmeler küçük esnaftan giderek uzaklaşmamıza ve hızlı tüketime gitmemize neden olmuştur. İşte bu noktada Cittaslow felsefesi yaşamın, yaşamaktan zevk alınacak bir hızda yaşanmasını savunmaktadır. Cittaslow hareketi, insanların birbirleriyle iletişim kurabilecekleri, sosyalleşebilecekleri, kendine yeten, sürdürülebilir, el sanatlarına, doğasına, gelenek ve göreneklerine sahip çıkan ama aynı zamanda alt yapı sorunları olmayan, yenilenebilir enerji kaynakları kullanan, teknolojinin kolaylıklarından yararlanan kentlerin gerçekçi bir alternatif olacağı hedefiyle yola çıkmıştır. Bu hareket ortaya çıktığı günden beri bu noktada belli şartları yerine getiren belediyelere Cittaslow ünvanı verilmektedir. Türkiye’den seçilen Seferihisar Belediyesi, Türkiye’nin ilk Cittaslow’u. Belediye, yerli tohumları koruyor, organik tarımı destekliyor ve üreticilerin ürünlerini aracısız satabileceği üretici pazarları kuruyor. Bu pazarlarda halden mal alıp satılması yasak, satılan tüm ürünler o yöreye ait. Seferihisar, Türkiye’nin ilk Cittaslow’u olması ve meşhur pazarı nedeniyle bugün aynı zamanda önemli bir turizm destinasyonu. Seferihisar’ı Kıbrıs’tan Yeniboğaziçi Belediyesi gibi belediyeler takip etti. Ayrıca Şişli Belediyesi her Cumartesi kurulan Ekolojik pazar ile ve Edremit Belediyesi de düzenledği son 2 yıldır düzenlediği ekofest ile yerel üreticileri desteklemektedir.
3. Festival ve etkinliklerle sürdürülebilirlik konusunda farkındalık yaratma
Edremit Belediyesi 2014 yılından beri Kazdağları Ekolojik Festivali’ni düzenliyor. Festival ile ekolojik yaşam bilincinin hayatın her alanında daha etkin ve yaygın hale getirmek, güvenilir gıda ve beslenme ihtiyacına dikkat çekmek, biyolojik çeşitliliğin korunması ve yerel tohumlara sahip çıkmak, kırsaldaki yeni yaşam biçimlerinden ilham ve cesaret almak amaçlanıyor. Festival ve etkinliklere sıklıkla yer veren diğer belediyeler Şişli, Kadıköy, Çanakkale ve Seferihisar Belediyeleri.
4.Sürdürülebilir enerji
Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı ile karbon ayakizini azaltmak için önlem alan belediyelerden. Tepebaşı Belediyesi yenilenebilir enerji kullanımının yaygınlaştırılması ve enerji giderlerini azaltmak amacıyla yapmış olduğu çalışma ile 95 kW güneş enerjisi sistemi kurulumu gerçekleştirmiştir. Sistem bugüne kadar 252 MW elektrik üretimi sağlamıştır. Belediye binalarında ve kentin değişik noktalarında uygulanacak PV paneller ile 2020 yılında sera gazı salımlarının yaklaşık % 2’sinin azaltılması planlanmaktadır. Eskişehir Tepebaşı Belediyesinin Sürdürülebilir Enerji Eylem planının tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Seferihisar Belediyesi de Cittaslow ünvanlı bir belediye olarak sürdürülebilir enerjiyi desteklemektedir.
5.Şeffaflık
Belediyelerin faaliyetlerinde sadece kamu yararını gözetmesinin esas olduğu göz önüne alndığında, tüm faaliyetlerin izlenebilir olması gerekir. Şeffaflık politikasına faaliyetlerinde yer veren Seferihisar Belediyesi, belediyenin kalem kalem gelir-gider tablosunu ve faaliyet raporunu ilçe çarşı meydanında bulunan LED ekranlarda yayınlıyor. Ek olarak meclis toplantıları halka açık yerlerde yapılıyor. Eskişehir Tepebaşı Belediyesi de belediyecilikte şeffaflığa önem verenlerden.
6. Bilişim kullanma
Halka verilen hizmetlerin internet üzerinden erişilmesi yanında sosyal medya üzerinden aktif iletişim ve akıllı belediyecilik uygulamaları bilişimin etkili kullanılmasını ifade ediyor. Sosyal medya kullanımı için en iyi örnek artık bir fenomen haline gelmiş olan Kadıköy Belediyesi Twitter hesabı. Belediye, sosyal medyayı günlük hayatın bir parçası olarak kullanıyor, sadece belediye faaliyetlerinin aktarıldığı bir yer değil, daha çok Kadıköylü’lerle bir etkileşim alanı, bu sayede daha demokratik, şeffaf ve hesap veriebilir bir sistem oturtulması amaçlanmış. Belediye hem halk tarafından daha çok ulaşılabilir hale getirilmiş, hem de katılımcı belediyeciliğin önü açılmış. Sosyal medya kullanımı açısından değil ama internet üzerinden belediyecilik hizmetlerini halka sağlaması açısından Şişli, Çanakkale, Seferihisar, Eskişehir Tepebaşı ve Edremit Belediyesi de işini iyi yapanlardan.
7. Geri dönüşüm yönetimi
Şişli Belediyesi, Şişli’de çeşitli lokasyonlara konteynerlar koyarak geri dönüşümü destekliyor. Hangi mahallede konteynerlar nerede duruyor websitesi üzerinde belirtilmiş. Ayrıca telefonla aradığınızda evinizden de geri dönüşüm atıklarını alıyorlar. Atık yağ toplayanları ise ufak ödüllerle ödüllendiriyor. Bu ve benzeri çalışmalar ile bu sene Şişli Belediyesi, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Türkiye’nin en çevreci belediyesi seçildi. Bu konuda iyi hizmet veren diğer belediyeler Çanakkale, Seferihisar, Eskişehir Tepebaşı, Edremit ve Kadıköy Belediyesi.
8. Mültecilere destek
Belediyelerin Suriyeli göçmenlere yaptıkları maddi yardımlar haricinde, Suriyelilerin topluma kazandırılması için de harekete geçilmesi gerekiyor. Çünkü onlar artık misafir değil, istihdamlarının ve özellikle çocukların eğitimlerinin sağlanması gerekiyor. Esenyurt Belediyesi 2013 yılında Türkiye’nin ilk Suriye okulu'nu açarak, çocukların eğitimlerine kaldıkları yerden devam etmesine destek olmuş.
9. Eşit temsiliyet
Şişli Belediyesi, yerel eşitlik ve insan hakları temel merkezli hareket ederek Toplumsal Eşitlik Birimi’ni hayata geçirdi. Toplumsal Eşitlik Birimi, Şişli ilçesi sınırlarında bulunan STK’lar ile iletişime geçerek kadın, çocuk, gençlik, LGBT, yaşlı, engelli, mülteci ve azınlıklar konusunda ihtiyaç, öneri ve talepler doğrultusunda çeşitli çalışmalar organize etmeyi amaçlıyor. Kentin toplumun tüm kesimleri tarafından eşit kullanımı için, katılımcı bir yerel yönetim anlayışını daha da güçlü bir şekilde örmek, Toplumsal Eşitlik Birimi’nin öncelikleri arasında. Kadıköy ve Edremit Belediyesi de eşit temsiliyete önem veren belediyelerden. Edremit Belediyesi Onur Haftası’na destek vermek için sosyal medyada kullandığı logosunu gökkuşağı renklerinde değiştirmişti.
10. Sürdürülebilir ulaşım
Çevre ve insan sağlığını tehdit eden ve küresel ısınmayı tetikleyen ulaşım kaynaklı emisyonların azaltılması, ulaşımın yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesi için sürdürülebilir ulaşım şart. Bu amaçla belediyelerin kent içi ulaşım sorunlarına sürdürülebilir çözümler geliştirmeye ve insan odaklı ulaşım proje ve politikaları üretmesi gerekiyor. Eskişehir Tepebaşı Belediyesi “Akıllı Şehir Projesi" kapsamında Avrupa Komisyonu’ndan aldığı 5.000.000 Euro hibe kapsamında 11 adet hibrit çevreci aracı belediye bünyesine kattı. Buna ek olarak akıllı ulaşım sistemlerinin bir parçası olan akıllı bisikletler için 6,2 kilometrelik bisiklet yolu düzenlenmesi, 50’si elektrikli olmak üzere 150 bisiklet halkın kullanımına sunulması amaçlanıyor. Kentin farklı noktalarına enerjisini güneşten alan şarj istasyonları kurularak bisikletlerin ve araçların enerji ihtiyaçları karşılanacak. Alınan 11 hibrit araç önümüzdeki günlerde belirlenecek tarih ile teslim alınacak. Şişli, Kadıköy, Seferihisar, Edremit ve Yeniboğaziçi Belediyeleri de sürdürülebilir ulaşımı destekleyenlerden.
