Teknolojiye Yön Veren Kadınlar
Herkese merhaba! Yazıyı hazırlamamdaki amaç, bireysel olarak “Teknoloji alanındaki gelişmelerde kadınların çalışmaları mevcut mu?” sorusunun cevabını merak etmiş olmamdı. Yazımda en eski dönemden başlayarak teknolojinin temelini oluşturan çalışmalara katkı sağlamış olan kadınları ele aldım.
1.Ada Lovelace (1815–1852)
Ada Lovelace ilk bilgisayar programcısı sayılmaktadır ve bilgisayarların ne olabileceğine dair bir vizyonerdi. Ada Lovelace, annesinin isteğiyle mantığa dayalı eğitim almıştır.
Cambridge Üniversitesi’nde, matematik profesörlüğü yapan Charles Babbage ile tanışmıştır. Charles Babbage “Analitik Makine” ‘nin mucidir (Analytical Engine) lakin bu cihaz yaratılamamıştır. Bu makine, günümüz modern bilgisayarlarının unsurlarına benzeyen karmaşık bir cihazdır. Babbage ile birlikte, proje üzerindeki çalışmalarının bir sonucu olarak genellikle “dünyanın ilk bilgisayar programcısı” olarak anılır. Alan Turing’in 1940’larda, ilk modern bilgisayarlar üzerine olan çalışması için ilham kaynağı olarak kullandığı notlar, Lovelace’in “Analitik Makine” üzerine olan notlarıydı.
Günümüzde onun adını taşıyan bir teknoloji ödülü ve mirasını kutlamaya adanmış bir gün bulunmaktadır. Her Ekim ayının ikinci salı günü “Ada Lovelace Day” olarak kutlanmaktadır.
2. Grace Hopper (1906–1992)
Grace Murray Hopper, bilgisayar bilimcisi ve Harvard Mark I üzerinde çalışan ilk bilgisayar programcılarından biridir. İlk iş(ticari) odaklı makine olan “UNIVAC I” bilgisayarının geliştirilmesine yardımcı olmuştur. Ayrıca, ‘early programming languages’ olarak bilinen dillerden olan COBOL’un geliştiricilerindendir.
3.Annie Easley (1933–2011)
Annie Easley, NASA’ da bir roket bilimcisiydi. Ayrıca STEM’de(Science, Technology, Engineering and Mathematics) cinsiyet ve ırksal çeşitliliğin öncüsü oldu. Reaktör laboratuvarında çalışmak için işe alındığında, laboratuvarda çalışan dört afro amerikandan biriydi. Bir bilgisayar bilimcisi olarak sayısız programa katkıda bulundu, sosyal yardım programlarına katılımıyla birçok kişiye ilham verdi ve eşit istihdam fırsatı danışmanı olarak engelleri yıktı. NASA’ya göre, ilk hibrit arabalarda kullanılan bataryanın geliştirilmesine yol açan bir kod geliştirip, uygulamıştır.
4.Mary Wilkes (1937 — )
Mary Allen Wilkes, eski bir bilgisayar programcısı ve mantık tasarımcısıdır. Etkileşimli kişisel bilgisayarın en eski sistemlerinden biri olan LINC için yazılım tasarlamasıyla tanınır. 1965 yılında, LINC evde kullanmasıyla ilk ev bilgisayarı kullanıcısı olmuştur.
5. Adele Goldberg (1945 — )
Adele Goldberg, bilgisayar bilimcisi, ilk Apple bilgisayarına ilham veren “Smalltalk-80” programlama dilinin geliştirimesinde etkili olmuştur. Adele ve ekibinin harekete geçirdiği kavramlar, her gün kullandığımız grafik kullanıcı arayüzü (Graphical User Interface,GUI) temeli oldu.
6.Radia Perlman (1951 — )
Radia Joy Perlman, bilgisayar programcısı ve ağ mühendisidir. Kendisinin Yayılan Ağaç Protokolü’nün (Spanning Tree Protocol, STP) arkasındaki algoritmayı icat etmesi, günümüz internetini mümkün kılmada etkili olmuştur. Yapmış olduğu çalışmalar, ağların kendi kendini organize etme ve verileri taşıma şekli üzerinde büyük bir etki yarattı ve internet trafiğinin temel kurallarını yerine getirdi. Radia Perlman, hala bir bilgisayar programcı ve Dell EMC de çalışan bir mühendistir.
7.Katherine Johnson (1918–2020)
Katherine Coleman Goble Johnson, NASA’da matematikçiydi. Onun yapmış olduğu yörünge analizi ABD’nin ilk uzay uçuşunun başarısı için çok önemliydi. NASA’nın bir astronotunu Dünya’nın yörüngesine yerleştirmesine yardım etmiştir. Daha sonra Ay’a bir adam yerleştirmeye de yardımda bulunmuştur.
8. Karen Sparck Jones (1935–2007)
Karen Sparck Jones, bilgi biliminde bir öncüydü. Çalışmaları, alanında en çok alıntı yapılan çalışmalar arasında yer almaktadır. 1972 yılında yazdığı makalede istatistiği ve dilbilimini kullanarak TF-IDF (frekans-ters belge sıklığı) (İngilizcesi: Inverse Document Frequency,IDF) yöntemini ortaya çıkardı. (TF-IDF, en modern arama motorlarının altında yatan bir teknolojidir.) Arama motorları ortaya çıkarken bu algoritmanın izi takip edilmiştir. 2007 yılında Lovelace Madalyası almıştır.
9.Elizabeth Feinler (1931 — )
Elizabeth Jocelyn Feinler, 1972 ile 1989 yılları arasında Stanford Araştırma Enstitüsü’nde Ağ Bilgi Sistemleri Merkezi’nin direktörlüğünü yapmıştır. Feinler, Alan İsimlendirme Sistemi’nin (Domain Name System, DNS) uygulanmasına yardımcı olmuştur. Günümüzde çok sık kullanılan .com, .edu, .gov, .net gibi adlandırma şemasını geliştirdi.
10. Carol Shaw (1955 — )
Carol Shaw, ilk kadın oyun tasarımcısı ve programcısı olarak bilinmektedir. 1982 yılında “River Raid” oyunuyla ünlüdür. Başından beri Atari’ye olan bağlılığıyla video oyun endüstrisinde silinmez bir iz bırakmıştır.
11.Susan Kare (1954 — )
Susan Kare, grafik tasarımcıdır. 1980’lerde geliştirilen ilk Macintohs’ta kullanılan grafiksel kullanıcı arayüzü ve harf karakterlerindeki çalışmalarıyla tanınmıştır. Ayrıca Kare, grafiklerin gerçek dünyadaki nesnelerle ilişkilendirilerek kolayca okunabilir semboller olması gerektiği fikrini geliştirmiştir. NeXT, Microsoft, IBM, Facebook ve Pinterest şirketlerinde de çalışmıştır.
12. Donna Dubinsky (1955 — )
Donna Dubinsky, kişisel dijital asistanların (Personal Digital Assistant, PDA) geliştirilmesinde önemli rol oynayan ve Palm Inc. CEO’luğunu yapmış bir iş insanıdır. Palm’dan ayrıldıktan sonra “Handspring” adlı şirketi kurmuştur ve “Visor” kişisel dijital asistan ile verileri depolayabilen cihazları pazara sürmüştür.
Her biri değerli olan bu kadınlardan bahsetme sebebim, yaşadıkları yıllarda cinsiyet ayrımcılığının fazlasıyla görülmesi. Aslında sadece cinsiyet ayrımcılığı ile kalmıyor aynı zamanda ırkçılığın da görüldüğü zamanlardı. Sadece çalışmalarıyla teknoloji alanına katkı sağlamakla kalmayıp aynı zamanda psikolojik savaş vermek zorunda kalmışlardır.
Ne yazık ki günümüzde de kadın hayatın her alanında psikolojik savaş vermek zorunda kalıyor. İş hayatında da sırf kadın olduğunuz için hep kendinizi kanıtlamanız gerekiyormuş gibi bir algı yaratılıyor.
Cinsiyet, din, dil, ırk ayrımı olmaksızın birlik ve beraberlik içinde çalışılabilseydi, şahsi düşüncem, şu an teknoloji belki daha ileri bir seviyede olabilirdi. Fakat, günümüzde hala ayrımcılıklara devam ediyor hatta ve hatta birbirimizi birbirimizden ayırmak için yeni etiketler türeterek yıkıcı bir politika izliyoruz. Bu böyle olmaya devam ettikçe insanlığın geliştirmekte olduğu teknoloji alanı da bir o kadar kirli olacaktır. Umarım bu gidişat en kısa sürede değişir ve sevgi, saygı,hoşgörü çerçevesi içinde yapıcı bir yol izlemeye başlayabiliriz.
“Bir toplum, cinslerden yalnız birinin yüzyılımızın gerektirdiklerini elde etmesiyle yetinirse, o toplum yarı yarıya zayıflamış olur. Bizim toplumumuzun uğradığı başarısızlıkların sebebi, kadınlarımıza karşı ihmal ve kusurdur.”
-Mustafa Kemal ATATÜRK
Herkesin 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü kutlarım…
Aysu Suluçay
KAYNAKÇA
https://www.globalapptesting.com/blog/the-women-who-changed-the-tech-world
https://mashable.com/2018/03/08/unsung-women-in-tech/
https://www.nytimes.com/2019/02/13/magazine/women-coding-computer-programming.html
https://www.nasa.gov/audience/forstudents/k-4/stories/nasa-knows/who-was-katherine-johnson-k4/
