ทำไมเด็กๆ ต้องเรียน Scratch: ทักษะอนาคตที่ซ่อนอยู่ในแมวส้ม
ทักษะการคิดอย่าง การคิดเป็นระบบ การคิดเชิงวิพากษ์ การคิดสร้างสรรค์ หรือจะเป็นทักษะ EF ทั้ง 9 ด้าน ก็สามารถส่งเสริมได้ด้วย Scratch
โปรแกรม Scratch(สะ-แครช) ถูกบรรจุอยู่ในหลักสูตรของกระทรวงศึกษาเมื่อไม่นานมานี้ ทำเอาพ่อแม่ผู้ปกครองรวมถึงครูผู้สอนหลายคนสงสัยว่าทำไมต้องเรียน? โปรแกรมที่มีแมวส้มเดินไป-มาช่วยให้ลูกหลานเก่งขึ้นได้อย่างไร? ไม่ใช่เด็กทุกคนที่สนใจหรืออยากเขียนโปรแกรมนะ!
คำตอบกว้างๆ สำหรับข้อข้องใจทั้งหมดนั้นคือ การเรียนรู้การเขียนโปรแกรม(ผ่านเครื่องมือที่สร้างสรรค์) เป็นกลวิธีที่ฝึกฝน ส่งเสริม ผลักดันทักษะได้รวดเร็ว เห็นผลเป็นรูปธรรม และทันต่อโลกแห่งเทคโนโลยีมากที่สุด
วันนี้เราขอเล่าในมุมมองของกระบวนการเรียนรู้ที่โปรแกรม Scratch มอบให้เด็กๆ และเมื่อท่านอ่านจบแล้ว อาจจะอยากลองกดเข้าไปเล่นดูสักครั้งก็ได้นะครับ
Scratch (สะ-แครช) แมวส้มชวนโค้ดดิ้ง
สำหรับใครที่ยังไม่รู้จัก Scratch เป็น Block Programming หรือ ภาษาโปรแกรมแบบกล่อง พัฒนาโดย The MIT Media Lab โดย Scratch สามารถสร้างแอนิเมชัน และ เกม ในรูปแบบง่าย ใช้งานด้วยการหยิบ-ลากบล็อกคำสั่ง (Block Programming) มาต่อกันเพื่อสร้างรหัสคำสั่ง (Code) เพื่อสั่งให้โปรแกรม Scratch ทำงาน
สามารถเข้าใช้งานฟรี https://scratch.mit.edu/
ด้วยการออกแบบให้ “เป็นมิตร” ต่อผู้เรียนโดยเฉพาะเด็กๆ แทนการเขียนคำสั่งด้วยคำศัพท์ยากๆทีละบรรทัด เด็กๆสามารถ
- จดจำคำสั่งผ่านสี รูปร่าง และคำง่ายๆของ กล่องคำสั่งได้
- คลิกและลากคำสั่งมาวางต่อกัน เหมือนเกมตัวต่อที่คุ้นเคย
- โฟกัสอยู่ที่กระบวนการคิด แทนการจดจำไวยกรณ์ภาษาโปรแกรมที่ซับซ้อน
ปัจจุบัน(ข้อมูลกุมภาพันธ์ 2023) มีการนำ Scratch ใช้ในการเรียนการสอนกว่า 190 ประเทศทั่วโลก และมีโปรแกรมที่เด็กๆ สร้างสรรค์รวมกว่า 123 ล้านโปแกรม ที่สำคัญโปรแกรมเหล่านั้นเผยแพร่ให้ทุกคนที่ใช้งาน Scratch สามารถเข้าเล่น และดึงโค้ดมาดัดแปลงต่อยอดได้ทันที
พลังแห่งการเรียบเรียง “เรื่องเล่า-เกมตอบโต้”
การเรียนรู้ที่ดีที่สุดคือการได้ “ลงมือทำด้วยตนเอง” ในยุคที่พ่อแม่ผู้ปกครองต่างคาดหวังความเป็นเลิศในตัวลูก การได้ลงมือทำถือทางตรงที่สุดไปสู่ความสำเร็จ
เด็กที่พูดได้-พูดเก่ง และกล้าแสดงออก อาจไม่ได้ดึงศักยภาพสูงสุดด้านการสื่อสารออกมาหากไม่ได้เข้าร่วมแข่งขัน หรือไลฟ์สดแสดงความสามารถ เด็กที่เขียนเรียงความส่งครูได้ก็อาจไม่ได้ดึงความสามารถออกมามากที่สุดหากไม่ได้สร้างผลงานเพื่อเข้าประกวด หรือเขียนคำคอนเทนต์ขายสินค้า เด็กที่มีทักษะด้านเทคโนโลยีหรือเครื่องยนต์กลไกก็อาจไม่ได้แสดงศักยภาพหากไม่ได้สร้างผลงานสักชิ้น หรือส่งต่อความรู้ไปให้ผู้อื่นใช้ประโยชน์
ทุกๆ การลงมือทำเพื่อสร้างผลงาน หรือสร้าง Output ออกมาสักอย่างหนึ่ง เด็กๆจะต้องดึงเอาความรู้ ทักษะ มุมมอง ประสบการณ์ ความคิด วิเคราะห์ กลั่นกรอง และเรียบเรียงความคิดทั้งหมดก่อนจะสร้างมันออกมา
มันอาจจะง่ายหากเป็นเพียงแค่การพับเครื่องบินกระดาษ หรืออาจจะท้าทายมากขึ้นเมื่อเป็นการนำเสนอโครงการยักษ์ใหญ่ให้กับนักลงทุน แต่ทั้งสองอย่างล้วนใช้ทักษะเดียวกัน จะดีกว่าไหมหากได้เริ่มด้วยอะไรง่ายๆใกล้ตัวที่พวกเขาเข้าถึงได้ และอาจได้เรียนที่โรงเรียนอย่างโปรแกรม Scratch
เด็กๆเขียนโปรแกรมให้ตัวการ์ตูนพูด หรือขยับได้อาจหมายถึงทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ แต่จะดีกว่าไหมหากเราส่งเสริมให้เด็กๆเขียนโปรแกรมสร้างนิทานได้ ซึ่งหมายถึงความฉลาดทางอารมณ์ ทักษะการจัดการตนเอง ทักษะความเห็นอกเห็นใจ รวมถึงทักษะทางสังคมที่แฝงอยู่ในเรื่องเล่าของพวกเขา ผ่านการกระทำและคำพูดของตัวละคร
เด็กๆเขียนโปรแกรมให้ตัวการ์ตูนคิดคำนวณเลขได้อาจหมายถึงทักษะทางคณิตศาสตร์และการคิดอย่างเป็นระบบ แต่จะดีกว่าไหมหากเราส่งเสริมให้เด็กๆที่สร้างเกมได้ ซึ่งหมายถึงทักษะการเล่าเรื่อง ทักษะขาย การสื่อสารด้วยภาพ ไปจนถึงความเป็นผู้ประกอบการที่พวกเขาสร้าง “ความสนุก” ให้ผู้อื่นร่วมสนุกได้
สนามเด็กเล่น
โปรแกรม Scratch ได้ตัดส่วนที่ยากสำหรับการเขียนโปรแกรมออกไปให้ผู้เล่นจดจ่ออยู่ที่กระบวนการคิดสร้างสรรค์ของตนเองเท่านั้น เราในฐานะผู้จัดการออกแบบการเรียนรู้ไม่ว่าจะเป็นครูหรือผู้ปกครอง เพียงแค่ต้องตั้งเป้าที่ท้าทายให้เด็กๆ ที่เหลือเราเพียงแค่เฝ้าดูในฐานะเพื่อนร่วมทางเท่านั้น
เปรียบได้กับการปล่อยให้เด็กๆ เข้าไปสำรวจเครื่องเล่นในสนามเด็กเล่นที่พวกเรามั่นใจได้ว่าจะไม่เป็นอันตราย ให้พวกเขาได้เล่น หยิบ จับ ถอด ประกอบ รื้อ สร้าง เป็นอะไรก็ได้ตามที่พวกเขาอยากให้เป็น และส่งเสริมให้พวกเขาทำให้ได้ ไม่ว่ามันจะยากท้าทาย หรือผิดหวังล้มเหลวอย่างไร
สนใจบทเรียนโค้ดดิ้งสำหรับเด็ก สื่อการสอน และเกมการศึกษาที่ออกแแบมาเพื่อคนไทย เข้าใช้งานฟรีได้ที่ https://codingthailand.app/
และเรายังมีคอร์สสอนเรื่อง Visual Programming with Scratch หากใครสนใจสามารถสอบถามมาที่ Page FB: เรียนวิธีคิด ผ่านวิธีโค้ด ได้เลยนะครับ
