(Uit) De black box
Systeemblog — 22 mei 2015 — Wieteke
Vanmiddag om 15.00 uur hebben we een afspraak met Marjo, wijkmanager van de Nijmeegse wijk Dukenburg. Het kostte heel wat moeite om een afspraak met Marjo in te plannen want ze heeft het druk, zo vertelde haar assistente ons. Om zoveel mogelijk uit het gesprek te kunnen halen, bereiden we ons goed voor. Eerst met zijn drietjes (Marlieke, Lisa en ik) en daarna om 14.00 uur met twee jongens die actief zijn bij Jimmy’s: Laurens en Levi. Levi heeft in samenwerking met anderen het concept ‘jeugdverbinder’ bedacht: een jongere die politieke keuzes kan vertalen naar de jongerenwereld en jongerenkeuzes kan vertalen naar de politiek. Met de jeugdverbinder denken ze jongeren in Nijmegen dichter bij ‘het systeem’ te kunnen brengen, en ze te kunnen betrekken bij politieke onderwerpen die hen aangaan.
De black box
Levi staat tijdens ons eerste gesprekje op scherp en schuwt de lastige vragen absoluut niet. Eerst wordt jongLAB het vuur goed aan de schenen gelegd. Levi vraagt: hoe is jongLAB tot stand gekomen, hoe is het anders dan het bestaande netwerk Jimmy’s, waarom is er niet goed over de projectplannen gecommuniceerd door de gemeente naar Tandem en Jimmy’s? Terechte vragen natuurlijk en we bespreken ze direct, behalve die laatste want daar kennen we het antwoord niet op. Daarna is de gemeente zelf aan de beurt. Levi vindt dat de gemeente niet transparant te werk gaat en wil precies weten wat er in de door hem zo genoemde ‘black box’ van besluitvorming gebeurt. Hoe zal Marjo straks reageren als zij een pittige vraag voorgeschoteld krijgt? Ik vind het best een beetje spannend.
De vijfkoppige delegatie jongLAB vertrekt naar het stadhuis, waar we worden opgewacht door Marjo en Geerte, zij heeft een werkervaringsplek bij de gemeente. Marjo is een leuke vrouw — iemand die haar mannetje wel lijkt te kunnen staan. Als we aan tafel zitten met een kop koffie en een schrijfblok legt Marlieke het doel van ons gesprek voor: “We willen graag weten hoe beleid wordt gemaakt om te kijken of we dat proces inzichtelijk kunnen maken voor iedereen.” Gelukkig kan Marjo ons heel wat vertellen, dus daar gaan we!
“Het systeem vertoont steeds meer mankementen”
Ten eerste wil Marjo benadrukken dat ze géén beleidsmaker is — maar eerder beleidsvolger, iemand die graag inhoudelijk het beleid volgt dus! Marjo: “Wij zijn wijkmanagers en hebben geen inhoudelijke portefeuille. Mensen kijken naar ons als ‘de gemeente’, en zien ons dan als een geheel. Dat snap ik wel. Afdelingen communiceren niet altijd even goed met elkaar, maar soms is het niet anders. Alle 20 afdelingen van de gemeente, van wonen tot jeugd, zie je qua onderwerp terugkomen in de wijk. Mijn specifieke onderwerpen zijn jeugd, veiligheid en communicatie. Zo specialiseert iedereen zich tóch een beetje en kan ik vroeg meepraten met bijvoorbeeld de ontwikkeling van jeugdbeleid.”
Al snel wordt duidelijk dat Marjo houdt van praktisch, oplossingsgericht werken, een instelling die volgens mij prima past bij een wijkmanager. Ze worstelt dan ook zichtbaar met de soms omslachtige regelgeving of onhandige keuzes die binnen de gemeente worden gemaakt. “Democratie is een gemarkeerd stelsel, maar nog altijd het beste wat er is. Het systeem gaat steeds meer mankementen vertonen, draagvlak voor politieke partijen neemt af, mensen worden steeds mondiger — ook digitaal. Je organiseert je eigen draagvlak, podium of democratie. Daar heb je de politiek niet meer voor nodig. Ondertussen zitten we nog steeds in dit proces, we hebben gewoon geen alternatief. Maar ik sta met mijn poten in de klei, ik zie waar mensen hun kracht vandaan halen en wat ze boos maakt.”
Gekanteld
Marjo geeft aan dat de omschakeling naar ‘gekanteld werken’ van de afgelopen jaren zijn vruchten begint af te werpen. Het implementeren van beleid is volgens haar dan ook vele malen belangrijker dan de rest van de hele beleidscyclus want: “Uiteindelijk moeten we het met elkaar doen.” De aanpak blijkt ook statistisch gezien succesvol: door meer in contact te komen met bewoners en hen en hun wensen en zorgen beter te leren kennen kom je tot andere inzichten dan wanneer je beleid ontwikkelt vanuit een kamer in het stadhuis. Zo worden overlastgevende jongeren nu bijvoorbeeld positief benaderd — gericht op het ontwikkelen van hun talenten. En dat niet alleen, maar ook hun jongere broertjes en zusjes worden meegenomen. Zo blijf je niet dweilen met de kraan open. Marjo vindt deze aanpak zo belangrijk dat ze ons een voorstel doet: “Laten we het stadhuis als gebouw gewoon sluiten, dat vind ik nou echt een taak voor jullie: zorg maar dat mensen met je mee naar buiten gaan. Mensen die beleid maken moeten óók weten wat er echt speelt.” Over het sluiten van het stadhuis denken we nog even na, maar feit blijft dat een ludieke losmaker wel eens een nieuw, fris, ander beeld bij beleidsmakers over hun doelgroep zou kunnen opleveren.
Ons gesprek gaat verder over evaluatiemomenten in de beleidscyclus, waarbij Marjo zich afvraagt of de mensen die mogen evalueren bijvoorbeeld ook daadwerkelijk de mensen zijn waarvoor het beleid bedoeld is. Ook hebben we het over inspraak van — in dit geval — jongeren: waar willen jongeren eigenlijk precies inspraak op hebben? Marjo: “Je wilt natuurlijk invloed hebben op de praktijk — op wat er écht gebeurt. Het beleid blijft slechts een kader. Bovendien is de invulling ervan altijd een verdeling van de schaarste die heerst.”
“Why organise a meeting when you can have a party?”
Als laatste hebben we het over het kindje van Laurens en Levi: de jeugdverbinder. Marjo heeft een aantal suggesties die Levi gauw neerpent in zijn aantekeningenboekje. Een jeugdverbinder zou volgens haar leuke manieren kunnen bedenken om te zorgen dat dingen die nu gebeuren van burgercommentaar worden voorzien zodat we beleidsmakers daarmee kunnen informeren. Bijvoorbeeld: een eenmalig jongerenparlement, een politieke avond alleen maar over jongerenonderwerpen (vraag aan de griffie), vergaderingen 1 of 2 keer per jaar in een bepaalde wijk laten plaatsvinden, etc. Al gauw komen de wildste plannen op tafel, Marjo heeft duidelijk geen moeite om buiten de (black) box te denken: “Daag de politiek uit, vraag ze: wat doe je nu echt met de jeugd? Doe iets met politiek en beleidsmakers samen aan de Waalkade — bijvoorbeeld met een kampvuur en mijn pipowagen! Ik zie het gelijk helemaal voor me. Buiten vergaderen maakt zoveel nieuwe energie en nieuwe contacten los, dat is echt de moeite waard om te proberen. Ik zeg altijd maar zo: “why organise a meeting when you can have a party?””
Het gesprek loopt fors uit, maar daar heeft Marjo geen boodschap aan. Ze wil graag iets bijdragen aan onze zoektocht naar het maken van beleid. Als we nog vragen hebben mogen we altijd een nieuwe afspraak met haar maken. En willen we de pipowagen lenen? Ook zo geregeld. Fijn, een wijkmanager, ambtenaar en beleidsvolger die boven dat alles gewoon een enthousiast en kleurrijk mens is.
