De ware aard van de nieuwsprodu-ctie - recensie ‘De nieuwsfabriek’
Wijnberg, R. (2013). De nieuwsfabriek. De Bezige Bij.
19 november 2021
Door: Joëlle Westerbeke
J e wordt wakker met media en gaat slapen met media. Het is overal om ons heen. De radio die in de auto aanstaat, het nieuwsjournaal op je laptop of de apps op je mobiele telefoon die je altijd bij je draagt. Maar hoe kritisch kijk je eigenlijk naar dit overweldigende nieuws? Heb je wel eens je vraagtekens wat voor impact nieuwsberichten op je hebben of slik je het allemaal voor zoete koek? Want zeg nou zelf, uitpluizen waarom de media soms met bepaald nieuws komt, dat kost toch veel te veel tijd! Maar niet voor de journalist en filosoof Rob Wijnberg.
Hij trekt namelijk de stoute schoenen aan en neemt je mee in zijn boek De nieuwsfabriek om aan te tonen dat er aan de berichtgeving van het nieuws nog veel verbeterd kan worden. Met zijn felle kritiek waarbij hij meer dan eens uithaalt naar verschillende kranten, maakt Rob Wijnberg zonder er doekjes om te winden, bekend wat voor gebreken ze hebben en hoe ze dit kunnen verbeteren. De kwaliteit van de journalistieke berichtgeving wordt dus in dit boek aardig onder de loep gelegd.
Rob Wijnberg geeft een kritische opsomming aan wat er in de dominante nieuwsfabriek wel niet misloopt. Zo komt er aan bod dat nieuws te veel entertainment is in plaats van een goede balans van ‘infotainment’, zoals Wijnberg zegt. Hij schrijft dat veel berichtgeving wordt gemaakt voor wat mensen willen weten in plaats van wat ze moeten weten. Zo noemt hij met geheven vinger dit voorbeeld: “En wat te denken van de scheiding van voetballer Rafael van der Vaart en actrice Sylvie Meis? … nrc.next wijdde er zelfs een volledige voorpagina aan. Dit is infotainment in zijn kwalijkste vorm.” Ook duidt hij er bijvoorbeeld op dat de media zegt dat je zonder mening niemand bent en vergelijkt hij journalisten met papegaaien. Wordt de inhoud uit kranten bepaald door de adverteerders en de vraag om tijd te maken om feiten te controleren? Ben je mal!
Het moet anders
Deze ondoordachte nieuwsproductie, moet dan toch zeker wel tot een aantal veranderingen leiden. Daarom schrijft hij zijn epiloog vol met manieren om de productie in de nieuwsfabriek op te krikken. Want om alleen de nieuwsproductie af te kraken, is ook niet zijn bedoeling:
“Mijn bedoeling is eerder om…bij het publiek hopelijk een groter bewustzijn te kweken van wat de nieuwsvoorziening is dat het zo graag en zoveel consumeert.”
Hoe schrijft Wijnberg?
Het boek is niet laagdrempelig. Dat komt door de grote hoeveelheid achtergrondinformatie. Maar dat probeert Wijnberg toch op een leuke manier te brengen met platte humor en creatieve uitdrukkingen. Daardoor kom je beter in het verhaal. Zo noemde hij de AD Lezerspoll waarin je als lezer in de vorm van een topvijflijstje je mening kan geven over een artikel:
De laatste keer dat ik keek, stond in het lijstje Meest beangstigende nieuws op 3: ‘Gasballonnen ontploffen op Armeens plein.’ Op 2: ‘Lijken gevonden aan brug in Mexico.’ En op 1: ‘Britt Dekker haalt rijbewijs.”
In sommige voorvallen gaat Wijnberg wel erg lang over een onderwerp op door, waardoor hij wel eens in herhaling valt en daardoor wordt het ook onoverzichtelijk. Daarom is het fijn dat hij vaak in een hoofdstuk concreet uitlegt wat hij met de gegeven informatie wil bereiken. Dit doet hij dan in de vorm van een conclusie of samenvatting.
Een nieuw perspectief
Dus wanneer je voortaan een nieuwsbericht ziet, kan je met de uitleg van Wijnberg kijken, of het wel een kwalitatief nieuwsbericht is. Zo filter je voor jezelf eruit wat de moeite waard is om te lezen en wordt je wereldbeeld eerlijk gevormd. En naast de nieuwsconsumenten leert Wijnberg hier ook de nieuwsmakers om met een nieuwe blik naar het eigen vak te kijken. Met zijn creatieve invallen word je meegenomen in de probleemstelling om tot een oplossing te komen. Deze kritische en overtuigende analyse van Rob Wijnberg, werpt dus een verfrissend nieuw licht op de nieuwsproductie die plaats vindt in de hedendaagse nieuwsfabriek.
