“Het waren meestal ‘normale mensen’ die een motief hadden gehad om iets te doen”
Column | Een moord kost meer levens | Peter R. de Vries | © Nina Peters
Een beruchte kindermoord in Amsterdam, met als dader Gerard Cornelis Spruit. Dit was de harde kern voor alle problemen die zullen volgen voor hem en zijn zoon Paul Spruit, die zich later ook in het criminele circuit bevindt. Nagelbijtend van spanning laat ik mij verslinden in dit complexe misdaadverhaal. Ik vraag mij af, zit er ook een crimineel in mij?
“Die nacht fabriceerden René en ik van een paar Gillette-scheermesjes twee vlijmscherpe wapens. We besloten direct de volgende dag toe te slaan”, zo luidde het ontsnappingsplan van Paul Spruit, de zoon van de beruchte ‘kindermoordenaar’. Tot mijn grootste verbazing werkte het plan en zijn ze door middel van een gijzeling op vrije voeten gekomen. Het enge is: vroeger, toen ik nog ‘bankrovertje’ speelde met mijn neefjes en nichtjes, knutselde ik ook zoiets in elkaar. Wellicht begint de stap naar het criminele circuit bij zo iets onschuldigs en kleins.
De laatste uren voor Frankot zijn geteld
Toen Paul Spruit zestien jaar was, werd zijn vader opgepakt wegens seksueel misbruik van minderjarigen en voor een dubbele kindermoord. Deze situatie was een klap in het leven van Paul Spruit. Hij nam al snel een beschermende taak op zich, want zijn stiefvader, Frankot, die later in beeld kwam, mishandelde regelmatig zijn moeder. Totdat Frankot daar niet meer toe in staat was. Hij was namelijk dood, dood door Paul Spruit.
Bij een moord spelen consequenties
“Een moord kost meer levens”, zo luidt de titel van het boek. Na het lezen van dit boek ben ik erachter gekomen wat Peter R. de Vries hiermee wilde zeggen. Door de keuzes die vader Gerard Spruit heeft genomen, is er sprake van heftige gevolgen op het leven van de hele familie, in het bijzonder voor Paul Spruit. Zijn leven is hierdoor ook verwoest, de moord kost zijn leven. “Ik vertrouw niemand meer. Ik zoek overal een dubbele of zelfs driedubbele bodem achter.” Verder zal Paul Spruit altijd gelinkt worden aan zijn vader, hij staat bekend als de zoon van de gevreesde kindermoordenaar.
“Camoufleren is een deel van mijn persoonlijkheid geworden.”
“Ben ik één van hen?!”
En dat blijkt, want ook Paul belandt achter de tralies. Je kunt dit terecht of onterecht vinden, maar zielig vind ik het wel. Peter R. de Vries belicht opvallend veel de sympathieke kant van Paul Spruit, waardoor ik het vaak met deze ‘moordenaar’ te doen heb. Zo ziet hij de misdadigers waarmee hij ‘opgescheept’ zit als “normale mensen die een motief hadden gehad om iets te doen.” Moet ik mij schuldig voelen als ik hem hierin begrijp? Of kan ik mij makkelijk in zijn situatie verplaatsen, omdat ik één van hen ben?
Wanneer de moeder van Paul Spruit kwam te overlijden tijdens zijn proces in de tbs-kliniek zei hij: “Het was een extra straf die niet in woorden is uit te drukken.” Dit speelde erg in op mijn gevoel.
“Zomaar, om van mijn vrijheid te genieten”
Opvallend is wat Paul na zijn vrijlating ondernam. Ik bedoel, waar zal je als eerste heen gaan, wanneer je na zoveel jaar weer op vrije voeten staat? “Ik liet mij naar de binnenstad in Groningen brengen en liep daarop de Grote Markt wat doelloos, zomaar, om van mijn vrijheid te genieten. Ik stapte een snackbar binnen en trok achter elkaar vijf frikandellen uit de muur. En er was niemand die aan mij kon vragen: waarom doe je dat? Héérlijk!” Ik zal zelf niet zo snel aan een ‘Febbo-lookalike’ denken, maar ieder zijn ding. Dit soort oprechte en spontane uitspraken maken voor mij het verhaal nog sprekender. Ik vind het mooi dat Peter R. de Vries deze stukken erin heeft gelaten. Peter R. de Vries kan dit als geen ander, hij is écht een gemis in onze Nederlandse journalistieke cultuur.
Voor mij is de boodschap helder: denk aan de mogelijke invloed die jouw daden hebben op anderen. Denk hierbij niet alleen aan jezelf en kijk verder dan je neus lang is. Zoals Spruit zegt: “anders is er geen weg meer terug.”
