Hoe Bart Bakker in ‘Waarom is de moord op Marianne Vaatstra nooit opgelost?’ met feiten de menselijke emotie voorbijgaat
Welgeteld vijfentwintig hoofdstukken telt het boek ‘Waarom is de moord op Marianne Vaatstra nooit opgelost?’, geschreven door onderzoeksjournalist Bart Bakker. Die vraag, die de titel van het boek stelt, is iets waar ik nooit erg diep over nadacht vóór het 240-bladzijde-boek op mijn deurmat viel, maar iets waar de crime junkie in mij hoopt antwoord op te hebben gekregen na het dichtslaan van de glanzende paperback.
De moord op Marianne
1 mei 1999: De Friese Marianne Vaatstra, dan zestien jaar oud, wordt als vermist opgegeven bij de politie nadat ze na een avondje stappen op — toen nog — Koninginnedag niet thuis is gekomen. Nog diezelfde dag wordt er met man en macht gezocht in de buurt van het dorpje Veenklooster, waar zij in een greppel aan de wei de fiets van het tienermeisje treffen, en kort daarna het lichaam. Ontblote lichaamsdelen en kapotgesneden kleren: alles wees erop dat Marianne met geweld en misbruik om het leven zou zijn gebracht. Al snel worden sporen onderzocht, eventuele daders geanalyseerd en tips verzameld; want wie heeft deze schrijnende moord op diens geweten?
Korte hoofdstukken en verklappende koppen
Dit verhaal, de zaak die hierna volgt en alles wat hierbij komt kijken — van mogelijke scenario’s die zich die beruchte nacht hebben kunnen voorgedaan tot een met-eieren-bekogelde-burgermeester — beschrijft Bakker in zijn boek uitgebreid, met steeds een nieuw hoofdstuk per onderdeel. En dat duidelijke overzicht, die aan het begin van het boek al wordt opgenoemd, vind ik ergens wel een fijne manier van lezen. Wil je iets weten over het DNA-onderzoek? Ga dan simpelweg naar het hoofdstuk ‘DNA’. Doordat het boek dus wel vijfentwintig hoofdstukken telt, is elk hoofdstuk maximaal een paar pagina’s lang. Dat is dan weer fijn voor de ‘eventjes-tussendoor-lezer’, voordat je het weet ben je bij het volgende hoofdstuk beland.
Dat, het concept van de kort maar bondige hoofdstukken, is echter, naar mijn mening, ook een nadeel aan het boek. Steeds wordt er slechts één deel uit het hele onderzoek, zoals de rol van het Openbaar Ministerie, kort aan bod gelaten. Er zit dan ook niet echt een logische volgorde in het boek, op de toekomst en een bericht voor de dader op het einde na dan. En die verklappende koppen kunnen ook je nieuwsgierigheid bedrukken, merkte ik al snel. Richting het einde van het boek, op pagina 233, start het hoofdstuk: ‘Waarom is de moord niet opgelost?’, ofwel, de halve titel van het boek. Curieus als ik ben, had ik dit hoofdstuk dan al een paar seconden na het openslaan doorgespit, want dat is toch waarvoor ik het boek lees? Wat heb ik dan eigenlijk aan de overige vierentwintig hoofdstukken?
Facts over feelings
Maar, zoals de onderzoeksjournalist in zijn verantwoording — die meer woorden telt dan sommige hoofdstukken — uitlegt is het boek geschreven naar ervaring van Bakker en gebaseerd op realisme en niét op emotie. Deze feiten zorgen dus voor korte en duidelijke hoofdstukken, waarin weinig emotie wordt getoond en er gedetailleerd wordt ingegaan op de feiten van mogelijke scenario’s.
Die laatste zin is een harde boodschap naar de dader: één van de weinige persoonlijke aspecten van het boek.
De schrijver, tevens oud-woordvoerder en vertrouwenspersoon van Ministerie van Justitie, weet hierdoor op een duidelijke en goede manier de zaak te vertellen en mogelijkheden te geven naar verder onderzoek, maar mist, naar mijn mening, toch de connectie met emotie en persoon.
Het doel dat de onderzoeksjournalist waarschijnlijke wilde bereiken met dit boek, het kunnen beantwoorden van die ene vraag, is enigszins gehaald met de laatste zin van het verhaal. Die laatste zin is een harde boodschap naar de dader: één van de weinige persoonlijke aspecten van het boek. Die persoonlijke draai, de weergegeven emotie die de verschrikkelijke zaak komt kijken, is iets wat ik buiten dit laatste hoofdstuk, het gehele boek door miste.
