recensie
Hoe de welbekende nazileider op een kleurplaat in de Kruidvat belandde: de Hitler-kleurplaat
Op 2 april 2017 verschijnt een opmerkelijk bericht op de Facebook-pagina van ene ‘Oompie Lay’, gericht aan het service-account van drogisterij Kruidvat. ‘Leuk die kleurboeken van jullie!’ schrijft de Facebooker met een geschrokken emoticon en een bijgevoegde foto van een kleurplaat. De bladzijde is gevuld met een — in verhouding — enorm hoofd met hangende ogen en een welbekende korte snor, met daaronder een kort lijfje. De ingekleurde vakjes, die op kleur zijn getekend, maken een vrolijke pimpelpaarse achtergrond met daarvoor een ingekleurd mannetje met een uitgestoken platte hand. Nee, dit was geen 1 april grap, het ingekleurde hakenkruis op de mouw van het poppetje haalde binnen een dag de kranten in het buitenland, en drie jaar later werd hier, in Nederland, er zelfs een serie artikelen over gemaakt.
De serie van geschreven artikelen bevat audiofragmenten die de serie laat dienen als een alternatieve vorm van een reeks artikelen, gemixt met elementen van een podcast. De serie werd zo’n jaar geleden gestart door journalist Lex Boon en behandelt het verhaal en het onbekende vervolg van de kleurplaat die in het kleuren-op-nummer-boek verscheen. In tien artikelen legt de journalist meer uit over het verhaal achter de welbekende Facebook-post, de uiteenlopende reacties en vooral hoé de tekening genadeloos tussen de DVD’s en sudoku-puzzels in het assortiment kon belanden.
Zó veel vragen
In het eerste deel van de serie wordt — voor hen die het verhaal nog niet kennen — vooral de situatie nog eens geschetst: wijze prepuber herkent een opmerkelijk gezicht tijdens het tekenen in zijn splinternieuwe boek, vader kleurt de vakjes in en ontdekt dat het inderdaad Hitler is. Facebook-berichtje eruit, reactie van de winkel, een oplettende journalist en de eerste krantenartikelen over het mediaschandaal. Daarna volgen — naast doodsbedreigingen aan het winkelpersoneel van de keten en woedende discussies met weinig interpunctie en veel roodgekleurde emoticons — ook veel vragen: hoe heeft dit kunnen gebeuren? In wat voor vergadering is er knikkend besloten dat deze kleurplaat een plekje verdient in een tekenboek voor kinderen? En waarom heeft de drogisterij niet een tweede blik op het boek geworpen? Daarvoor verwijst het artikel én het audiofragment je door naar het tweede deel van de reeks.
Luisteren — dan lezen
De gelinkte audiofragmenten van het platform Sound Cloud zijn rond de tien minuten lang en vertellen de geschreven teksten, met zo’n zeven minuten leestijd, nog eens na. Het verhaal, verteld door maker Boon, is tot de vijfde aflevering op deze manier te beluisteren. Vanaf de zesde aflevering is het alleen nog maar met het oog te bekijken in de vorm van een geschreven artikel, bleek teleurstellend genoeg. Fijn was de optie om naast te lezen óók te luisteren wel; op een verhalende manier de lezer of luisteraar mee te trekken in het verhaal van nazi-kleurplaat uit Pijnacker en de verbintenis tussen de cultuur uit India, waar het kleurboek gemaakt werd. Met behulp van sfeerelementen als geur- en kleuromschrijvingen en gedetailleerde zinnen, laat de verteller mij weer even de luisterboek-luisteraar van vroeger voelen, dat terwijl het verhaal behoort tot de onderzoeksjournalistiek.
Passiefagressieve anekdotes
Hoewel de audiofragmenten een duidelijke en fijne toevoeging zijn, zijn de overige vijf enkel-geschreven-artikelen ook een verruiming van de geest. Met behulp van korte alinea’s, tussenkopjes en quotes, zijn de artikelen met een leestijd van onder de tien minuten fijne verhalen om uitgezakt in de trein te lezen. De woordspeling van Boon brengt meeleven, gevoel en sfeer — maar soms wel erg veel sfeer. Zo wordt er in de tweede aflevering uitbundig verteld over Pijnacker: een stad waar alles op elkaar lijkt, zo weet ik nu. De twee minuten-lange-anekdote over het Zuid-Hollandse gebied waar de kleurplaat opdook, had van mij mogen worden weggelaten worden — we get it Boon, je bent geen fan van de stad. Ook bepaalde details over het Kruidvat-assortiment, die soms voorbij het element van sfeer gingen, voegden naar mijn mening niet veel toe aan het geheel.
Al met al is de reeks verhalen zeker het proberen waard; vooral voor de beginnende liefhebbers van onderzoeksjournalistiek en achtergrondverhalen met een anekdotische twist. Het is laagdrempelig, sfeervol en dus voor de helft voorzien van een fijne vertelstem die het leeswerk voor je doet. Geloof mij, wanneer je óóit nog met je kind voor een Kruidvat-schap bedolven aan tekenen-op-nummer-boeken staat, denk je na dit verhaal nog wel eens keer extra na voordat je het in het felrode winkelmandje schuift.
