Overdaad schaadt
Iedereen kent de beelden op het NOS-journaal uit het Midden-Oosten. We denken dat we weten wat we zien, maar niets is minder waar. In het boek ‘Het zijn net mensen’ van Joris Luyendijk lees je over de échte verhalen uit het Midden-Oosten.
Van Cairo naar Beiroet, van Bagdad naar Doha en van Jeruzalem naar Ramallah. Joris Luyendijk heeft jaren het hele Midden-Oosten doorgereisd als verslaggever. Op de hoge snelheid waarmee hij door het Midden-Oosten vloog, zo vlieg jij door het boek. Het duizelt van plaatsnamen en verhalen. Misschien had hij in het boek het principe less is more moeten toepassen.
Doolhof van verhalen
Luyendijk gaat er in zijn boek vanuit dat wij het Midden-Oosten even goed kennen als het dorp waar je al je hele leven woont. Doha is de buurtsuper, Beiroet is het postkantoor en Jeruzalem is de apotheek. In tegenstelling tot de buurtsuper weten veel mensen niet precies waar Doha ligt en al zeker niet wat daar precies gebeurt. Je moet al een flinke dosis voorkennis hebben, wil je niet verdwaald raken in het doolhof van verhalen over dictators, aanslagen en geheime diensten. Het boek is niet voor Jan en alleman geschreven, terwijl de boodschap voor iedereen heel belangrijk is.
Boodschap
Het Midden-Oosten bestaat voornamelijk uit dictaturen. Verhalen maken en feiten checken in een dictatuur is onmogelijk, ook voor journalisten. Er zit een kloof tussen het nieuws dat wij te zien krijgen en de realiteit op locatie. Veel verslaggevers krijgen hun informatie van persbureaus die gestationeerd zijn in Hilversum. We krijgen dus nooit de échte verhalen te horen, omdat dat in een dictatuur simpelweg onmogelijk is. Luyendijk: “Ik was al van het idee af dat je wist wat er speelde in de wereld als je het nieuws volgde. Maar in het Cairo Conferentiecentrum besefte ik dat in het nieuws over het Midden-Oosten het belangrijkste zelfs helemaal ontbrak. (…). Die dictatuur zelf was het belangrijkste wat er te melden viel over de Arabische wereld.” Maar dat nieuws over de dictaturen, en vooral de macht daarvan, wordt in het nieuws niet behandeld.
De televisie maakt het mediacircus nog bonter. Op de televisie moet iemand niet alleen een goed verhaal hebben, maar het moet ook mooi op beeld overkomen. Verhalen die beeldend niet goed genoeg zijn, worden niet aan de wereld getoond op het televisiejournaal. Daarnaast is wat je op het nieuws ziet vaak niet spontaan. Luyendijk: “Voor ik zelf tv-makers aan het werk zag, had ik altijd met een vrij goedgelovige blik naar het Journaal gekeken. Wist ik veel wat er buiten beeld bleef als een Palestijnse vrouw op de puinhopen van haar stukgeschoten huis de handen ten hemel hief en riep: ‘Mijn kinderen!’” Buiten beeld waren ze misschien al een hele set aan het opbouwen om het perfecte plaatje te schieten, voordat de vrouw werd gevraagd over haar kinderen. Niet heel spontaan als je het mij vraagt…
‘Het zijn net mensen’ is een goed boek, maar toch zou ik wat aan Luyendijk willen zeggen: Beste Joris, schrijf dit boek nog een keer, maar dan met het motto less is more. Je verhaal heeft een boodschap die iedereen moet weten en moet begrijpen, maar dan moet het wel behapbaar zijn voor iedereen. Pak een aantal verhalen, werk deze uit en publiceer het boek opnieuw. Dan weet ik bijna zeker dat je nog meer mensen kan bereiken met jouw verhaal.
