Recensie ‘Nu is het aan ons’: utopie of binnenkort realiteit?
Recensie | Nu is het aan ons | Eva Rovers | © Sarah Neerhof
“Politiek moet je niet te veel aan politici overlaten”, zo begint Eva Rovers haar betoog voor een oproep tot echte democratie. “Er ontbreekt een stuk in de democratie en dat zijn wij. Terwijl de mensheid voor de grootste uitdaging in de geschiedenis staat (klimaatverandering), rammelt niet alleen het ruimteschip aarde, maar ook het besturingssysteem.” Een activistische, vernieuwende kijk op hoe wij onze democratie inrichten: maar zijn het vooral mooie, utopische woorden of zou het echt realiteit kunnen worden?
Een klein oranjeroze boekje van de Correspondent, met een korte inhoud die niet gelijkstaat aan de grootte van de boodschap. Het essay is gebaseerd op jaren onderzoek en gesprekken, die Rovers vervolgens op een eenvoudige manier presenteert. De auteur is een voorbeeld in hoe je complexe dingen, op een toegankelijke en beknopte manier presenteert aan je publiek.
Ze stelt dat onze democratie te gefixeerd is op partijbelangen en burgers steeds meer gedistantieerd raken van de politiek: polarisatie en wantrouwen nemen steeds meer toe. “Zonder innovatie zullen interne kwetsbaarheden de democratie steeds verder verzwakken.” In het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet schrijven de coalitiepartijen dat ze het vertrouwen tussen burgers en overheid willen herstellen. Er staat dat ze intensiever willen samenwerken met ‘lokale overheden, sociale partners en uitvoeringsorganisaties.” Een cruciaal element mist: burgers. Dan zou je denken: ‘dat is toch niet haalbaar in een samenleving met 17,53 miljoen burgers?’
Rovers komt met ‘burger beraden’ als noodzakelijke vernieuwing. Een deliberatief initiatief waarin een representatieve, door loting samengestelde afvaardiging van de bevolking bij elkaar komt en op basis van informatie en gesprekken, tot een beslissing komt over een complex onderwerp. “Het is een manier waarop gewone mensen zorgen voor buitengewone maatschappelijke veranderingen. Voor meer democratisch zelfvertrouwen, meer wederzijds vertrouwen. Tegen polarisatie en desinformatie.” Mijn eerste gedachte? Prachtig idee, maar wel utopisch; dit gaat nooit realiteit worden vanwege de gemakzucht van velen. Totdat ze haar uitgebreide onderzoek erbij betrekt en recente (positieve) voorbeelden erbij haalt van buurlanden. Nederland lijkt zelfs achter te lopen. Zou dit realiteit kunnen worden? De Nederlandse politiek zag dit ook jaren terug, en wilde het eerst grondig onderzoeken en stelde een commissie op: Commissie-Brenninkmeijer. “Even leek het of niets de nieuwe regering nog in de weg stond.” En wat kwam ervan terecht? In het nieuwe klimaathoofdstuk stond niet meer dan ‘het voornemen om burgers meer te betrekken bij het klimaat’. Een teleurstelling voor Bureau Burgerraad, maar dit laat zien dat de bijna-realiteit toch dichterbij kan komen dan gedacht. Rovers roept ons op om dit idee massaal te steunen.
Een inspirerend, op informatie berust boek dat je niet meteen moet afwimpelen als ‘naïeve utopie’. Het is toegankelijk geschreven voor zowel politici, als burgers. Dat is ook waar de kracht zit: het is zo eenvoudig opgeschreven dat het niet ingewikkeld is. Een boek dat ik iedereen zou kunnen aanraden om op een andere manier naar onze democratie te gaan kijken. Een boek waarvan de boodschap blijft hangen, of je er wel of niet in gelooft.