The Social Dilemma maakt ons pijnlijk duidelijk hoe manipuleerbaar wij zijn
Hoewel ons vaak is verteld hoe verslavend sociale media zijn en hoe deze onze wereld beïnvloeden, wordt het met deze documentaire weer pijnlijk duidelijk hoe waar dat is. The Social Dilemma, een goed bekeken documentaire op Netflix, laat je in anderhalf uur de slechte kanten van sociale media zien. Sociale netwerken worden in de documentaire neergezet als een existentiële dreiging die de samenleving totaal ontwrichten.
Directeuren en mediaoprichters van grote bedrijven als Google, Pinterest en Instagram zijn aan het woord waarbij ze hun kritiek uiten op de gebreken van de sociale mediaplatformen. Dit wordt afgewisseld met gedramatiseerde beelden van een verslaafde familie waarin velen zich zullen herkennen. De Sillicon Valley insiders laten zien dat sociale media zorgen voor depressie, oorlogen, verspreiding van complottheorieën en fake news. En hoewel velen dit al zullen weten, worden we toch weer met de neus op de feiten gedrukt als zelfs blijkt dat de insiders verslaafd zijn geworden aan hun eigen product. We zitten vast aan systemen die we niet meer in de hand hebben.
Hoewel de documentaire ons eigenlijk niets nieuws vertelt confronteert het ons des te harder. Waar sociale media in eerste instantie bedoeld waren om te dienen als technologie en hulpmiddel, hebben zij nu ons nodig om te functioneren. Tristan Harris, Google-ontwerpethicus en medeoprichter van Center for Humane Technology, vergeleek het met een fiets. Een fiets als gebruiksmiddel wacht totdat het daadwerkelijk gebruikt wordt. Het zeurt niet om aandacht en manipuleert je niet. Sociale media daarentegen, zorgen ervoor dat we het gaan gebruiken en we niet meer zonder kunnen. Wij zijn het product geworden in plaats van omgekeerd.
Deze uitspraken, die telkens terugkomen, worden ondersteund met stukjes fictie. Dit hadden de makers echter beter weg kunnen laten. Het is, zoals wel vaker gebeurt in de VS, sterk overdreven en daarnaast slecht geacteerd. De jongen uit het gezin wordt volledig gemanipuleerd door drie mannen die vanachter de schermen meekijken met alles wat hij doet. Ze zorgen ervoor dat hij constant online is en blijft scrollen. Het meisje wordt onzeker doordat ze nare comments krijgt op haar foto’s en de ouders proberen zonder enig resultaat de kinderen weg te houden van hun telefoon. Het is begrijpelijk dat, om de aandacht vast te houden, de interviews afgewisseld moesten worden met wat minder droge kost. Of het echt iets toevoegt valt te betwijfelen.
We kunnen dus wel stellen dat The Social Dilemma je aan het denken zet. Of je het gezien moet hebben? Zeker weten! Toch is het enigszins ironisch om te zien dat datgene waar de documentaire voor waarschuwt, voor onze ogen gebeurt. Zonder dat we erbij stilstaan, gebruikt ook Netflix dezelfde mechanismen om onze aandacht vast te houden. Wie gebruikt nu wie?
