Van Montezuma tot crimineel meesterbrein
Door Jennifer Straub, 17 november 2022
Mijn wachtwoord is Montezuma. Zo begint Daniël Verlaan, tech-journalist bij RTL Nieuws, zijn heftige boek “ik weet je wachtwoord”. Hiermee wekt hij gelijk je interesse, en die interesse houdt hij vast in de hoofdstukken die volgen: hackers, dark web, datalekken, wraakporno, phishing, ransomware, spyware, DDoS, Internet of Things en Actie. Niks blijft onbesproken, alles wordt blootgelegd. Met zijn boek wil hij mensen bewust maken van de gevaren en valkuilen van de digitale, virtuele wereld. Ondanks dat het je moeite kost, zal je dit boek wel willen lezen. Ik ga je uitleggen waarom!
Het is een moeilijk boek om doorheen te komen. Dit is tegenstrijdig met de schrijfstijl, want het boek leest in principe heel vlot, met niet al te ingewikkeld taalgebruik. De onderwerpen zijn echter heftig om te lezen. Hierdoor voelt het vrijwel onmogelijk om het boek in één ruk uit te kunnen lezen. De gruwelijke gebeurtenissen zijn af en toe net iets te levendig en gedetailleerd beschreven.
Zelf kon ik maar enkele bladzijdes per dag lezen. Het hoofdstuk waarin een pedofilienetwerk besproken werd was het moeizaamst om door heen te komen. Verlaan had minder gespreksdetails tussen de pedofielen vrij kunnen geven, om alsnog de boodschap aan de lezer over te laten komen. Nu kwam je vaak dichterbij de situatie dan wenselijk zou zijn.
Carrière als journalist, of crimineel meesterbrein?
Ergens kun je ook de vraag stellen voor wie dit boek geschreven is. Als journalist doe ik nuttige informatie op, sta ik meer stil bij de onderwerpen die aangesneden worden en leer ik dingen die ik eerst niet wist. Daarover gesproken zou ik na het lezen van dit boek ook een carrièreswitch kunnen maken naar “crimineel meesterbrein”. Verlaan geeft namelijk uitgebreide handvaten om het dark web binnen te dringen en hoe je het beste mensen kunt hacken. Een interessant boek voor onderzoeksjournalisten, maar in de verkeerde handen ook een interessant boek voor mensen die kwaad willen doen. Hier is dus niet heel erg over nagedacht.
Dunne lijn tussen goed en kwaad
Het boek is echter wel van journalistiek belang. Alleen door in het hoofd van een dader te kruipen, kun je die beter begrijpen. Waarom je een dader van een strafbaar feit zou willen begrijpen? Omdat het, als journalist zijnde, je artikel ten goede komt. Hoor en wederhoor, je moet je niet alleen in het slachtoffer kunnen verplaatsen maar ook in de dader. Alleen dan kun je echt spreken van journalistieke objectiviteit. Ook voor Journalistiek docenten die lesgeven in Ethiek is dit een interessant boek om te lezen. Het boek geeft aan hoe dun de lijn kan zijn tussen “goed” en “kwaad”. Voorbeeldje:
“Ik weet niet wat ik moet doen. Zal ik wat naaktfoto’s van het internet plukken? Er is natuurlijk genoeg van dit soort wraakporno te vinden. Ga één keer naar Anon-IB, druk op ‘rus’ voor Rusland en je vindt genoeg. Maar je schaadt een meisje door bij te dragen aan het verder verspreiden van die foto’s. En of ze nu uit Nederland of Rusland komt, dat is niet oké.” (bladzijde 138)
Dit citaat van Verlaan laat goed zien met welke journalistieke, ethische dilemma’s je te maken kunt krijgen. Het boek helpt je dus ook hierbij stil te staan. Tegelijkertijd geeft Verlaan handvaten hoe je op een legale manier zonder iemand te schaden, toch aan de informatie kan komen die je nodig hebt voor je onderzoek en voor je artikel. Het boek is dus eigenlijk essentieel voor elke (toekomstig) journalist.
