Phishing คือ ภัยไซเบอร์ประเภทหนึ่งที่แฮกเกอร์ใช้เพื่อหลอกผู้ใช้งานให้กรอกข้อมูลสำคัญต่างๆ เช่น ชื่อผู้ใช้ (Username), รหัสผ่าน (Password), เลขบัตรเครดิต, เลขบัตรประชาชน เป็นต้น ข้อมูลทางสถิติพบว่าเว็บ Phishing (Phishing Website) เพิ่มปริมาณขึ้นอย่างมากเมื่อเทียบกับอดีตที่ผ่านมา
กราฟข้างต้นแสดงถึงจำนวนเว็บ Phishing ที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ชี้ให้เห็นว่าแฮกเกอร์ในปัจจุบันมุ่งเน้นขโมยข้อมูลของผู้ใช้งานด้วยวิธี Phishing มากขึ้น
ปัจจัยที่ทำให้ผู้ใช้งานอาจพลาดพลั้งตกเป็นเหยื่อและที่จะช่วยป้องกันไม่ให้ผู้ใช้งานหลงกล Phishing นั้นสามารถแบ่งเป็นกลุ่มให้เข้าใจง่ายๆ ดังนี้
การตัดสินใจอย่างไม่มีเหตุผล
การตัดสินใจอย่างไม่มีเหตุผล หรือที่ผู้เขียนขอเรียกว่าการตัดสินใจอย่างไม่มีสติ เป็นสาเหตุใหญ่ที่ทำให้ผู้ใช้งานพลาดตกเป็นเหยื่อของ Phishing โดยมีองค์ประกอบคือ
- ความอยากรู้อยากเห็น
- ความกลัว
- ความโลภ
องค์ประกอบเหล่านี้ถูกใช้เพื่อหลอกล่อให้ผู้ใช้งานเข้าเว็บ Phishing และกรอกข้อมูล ด้วยการสร้างเหตุการณ์ให้ผู้ใช้งานตื่นตระหนก ตื่นเต้น เร่งรีบ และขาดความระมัดระวัง
การรับรู้ถึงภัยคุกคาม
เมื่อรู้ช่องโหว่แล้ว เราจำเป็นต้องเรียนรู้วิธีการป้องกัน ปัจจัยที่ช่วยให้ผู้ใช้งานไม่ตกเป็นเหยื่อของ Phishing คือการรับรู้ถึงภัยคุกคาม หรือเรียกง่ายๆ คือ ‘สติ’ นั่นเอง มีองค์ประกอบดังนี้
- ประสบการณ์ก่อนหน้า
- การแจ้งเตือน/การระมัดระวัง
สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ผู้ใช้งานไม่ตกเป็นเหยื่อของ Phishing พอมีประสบการณ์ เคยเจอเหตุการณ์ดังกล่าวแล้ว ก็จะรู้ล่วงหน้า หรือแม้กระทั่งการระมัดระวังตัว มีสติ พิจารณาถึงเหตุผลและความเป็นจริงที่เกิดขึ้นโดยไม่ตื่นตระหนกก็จะสามารถช่วยได้เช่นกัน
จากปัจจัยที่กล่าวมา เมื่อผู้ใช้งานเจอ Phishing จะมี 2 ปัจจัยหลักที่ต้องต่อสู้เข้าห้ำหั่นกันในความคิดของผู้ใช้งานเอง คือ การตัดสินใจอย่างไม่มีเหตุผล และ การรับรู้ถึงภัยคุกคาม (สติ)
ถ้าการรับรู้ถึงภัยคุกคาม (สติ) เป็นฝ่ายชนะในการต่อสู้ โอกาสที่เราจะตกเป็นเหยื่อของ Phishing ก็จะลดน้อยลง แต่ถ้าการตัดสินใจอย่างไม่มีเหตุผลเป็นฝ่ายชนะในการต่อสู้ โอกาสที่เราจะตกเป็นเหยื่อของ Phishing ก็จะเพิ่มขึ้นแทน
มาดูตัวอย่าง Phishing เพื่อให้เข้าใจเนื้อหาที่อธิบายข้างต้นได้มากขึ้นกันครับ
จากรูปด้านบนจะเป็นอีเมลของทาง PayPal ส่งมาแจ้งว่าตรวจพบ Activity ที่ผิดปกติจากบัญชีผู้ใช้งาน ซึ่งผู้ไม่หวังดีต้องการหลอกผู้ใช้งานให้เกิดความกลัวและเร่งรีบ ไม่ใช้เหตุผลในการตัดสินใจ และคลิกลิงก์ที่มากับอีเมลเพื่อกรอกข้อมูลและระงับ Activity ผิดปกติของบัญชี PayPal
แต่ถ้าหากผู้ใช้งานมีสติ สังเกตชื่อผู้ส่งอีเมลให้ดีๆ จะพบความจริงว่า @paypal-inc.com นั้นเป็นอีเมลปลอมของผู้ไม่หวังดีที่ต้องการหลอกขโมยข้อมูล
อีกหนึ่งตัวอย่างอีเมลของทาง Hotel.com ส่งมาแจ้งผู้ใช้งานว่าได้รับส่วนลดพิเศษ 50% ซึ่งผู้ไม่หวังดีต้องการหลอกผู้ใช้งานโดยใช้ความโลภ ทำให้ผู้ใช้งานเกิดความเร่งรีบ ไม่ใช้เหตุผลในการตัดสินใจ และคลิกลิงก์ที่มากับอีเมลเพื่อกรอกข้อมูลรับส่วนลดดังกล่าว
แต่ถ้าหากผู้ใช้งานมีสติ สังเกตชื่อผู้ส่งอีเมลให้ดีๆ เหมือนอันที่แล้ว ก็จะเอะใจและตระหนักได้ว่า @roktpowered.com นั้นเป็นอีกหนึ่งอีเมลปลอมจากผู้ไม่หวังดี
เราจะใช้สติพิจารณาอะไรได้บ้าง เมื่อเจอเหตุการณ์ที่ผิดปกติ
- เราเคยใช้งานบริการดังกล่าวหรือไม่ ถ้าไม่เคยใช้ ไม่ต้องไปสนใจ
- เราตรวจสอบข้อมูลจากแหล่งอื่นนอกเหนือจากช่องทางที่ได้รับมาตอนแรกได้หรือไม่ ถ้าช่องทางแรกที่เราได้รับมานั้นไม่น่าไว้ใจ เราลองตรวจสอบผ่านช่องทางอื่นที่ไว้ใจได้ดีกว่า เช่น ติดต่อผู้ให้บริการโดยตรงทางโทรศัพท์, Call Center, Customer Service หรือลองหาข้อมูลใน Google เพราะทุกวันนี้แทบไม่มีอะไรที่ Google ไม่รู้
- ช่องทางที่ใช้ในการติดต่อ ตามปกติแล้วผู้ให้บริการแต่ละเจ้าจะมีช่องทางการติดต่อประจำสำหรับผู้ใช้งาน ให้สังเกตว่าเหตุการณ์ที่ผิดปกตินั้นมาจากช่องทางเดิมหรือไม่
- เนื้อหาของเหตุกาณ์ที่ผิดปกติ หากเราใช้บริการมายาวนานเป็น 5 ปี 10 ปี เราไม่เคยได้ส่วนลด ไม่เคยได้อะไรเป็นพิเศษ หรือแปลกประหลาดใดๆ แล้วจู่ๆ ก็มีส่วนลด 50% มาให้ ถ้าเรารู้สึกแปลกใจ แปลว่าเหตุการณ์นี้ไม่ปกติ ให้สติยั้งตัวเราเอาไว้
ถ้าเรามือไว พลาดพลั้งกรอกข้อมูลไปแล้ว สติเพิ่งตามมาทีหลังจะทำอย่างไร?
- เปลี่ยนรหัสผ่านของบริการที่เราถูกหลอกไป
- ติดต่อผู้ให้บริการเพื่อแจ้งว่าเราถูกหลอก และขอคำแนะนำจากผู้ให้บริการ ซึ่งโดยปกติผู้ให้บริการจะมีวิธีรับมือกับปัญหา Phishing อยู่แล้ว เนื่องจากเราไม่ใช่เหยื่อรายแรกแน่นอน เช่น ทำการ Disable Account, Monitor Account, Confirm Transaction, Sign out all Sessions, Deauthorize all Devices และวิธีอื่นๆ อีกมากมาย เราจะเห็นว่าผู้ให้บริการนั้นเตรียมวิธีการไว้หลากหลายมาก เพื่อช่วยเหลือผู้ที่ตกเป็นเหยื่อของ Phishing
สุดท้าย สิ่งที่อยากบอกผู้อ่านทุกท่าน คืออย่าให้การตัดสินใจที่ไม่มีเหตุผล อยู่เหนือสติของเรา ดังคำพระสอนว่า
“สติมาปัญญาเกิด สติเตลิดจะเกิดปัญหา “
สำหรับชาวเทคคนไหนที่สนใจเรื่องราวดีๆแบบนี้ หรืออยากเรียนรู้เกี่ยวกับ Product ใหม่ๆ ของ KBTG สามารถติดตามรายละเอียดกันได้ที่เว็บไซต์ www.kbtg.tech
