“Galiba”

Her ne kadar TDK “Görünüşe göre, sanılır ki, anlaşıldığı gibi” olarak tanımlasa da Arapça kökenli “galiba” kelimesinin köken bakımından görünüşle, sanmakla ya da anlaşılmakla direkt bir ilgisi bulunmuyor.

“Galiba o da babası gibi pek yetenekli değil.” — A. Ümit

Galip (ğ · l · b)

Galip, Arapça “üstün gelmek” anlamında bir fiil. Günlük hayatta sıkça kullandığımız “mağlub” kelimesinin de kökü. Futbolda sıkça kullanılan “namağlup” kelimesini de “na (olumsuzluk)+ mağlub” olarak parçalarsak “mağlub olmadan, sürekli üstün gelerek” anlamına geldiğini görebiliyoruz.

Galiba(n) ise aslında “galip olarak”, “üstünlükle” demek. Ama her nedense TDK “görünüşe göre” anlamını daha uygun görmüş. Halbuki görünüşle bir ilgisi yok.

Bu konuda Fırat Demirel’in şu şekilde haklı bir yorumu mevcut:

TDK’nın açıklamasında gizli bir “üstün olan” sıfatı gizli bence. Yani “üstün olan görünüşe göre” şeklinde algılanabilir. Zira görünüşte algılanan şey, bir nevi baskın (dominant) olan şeyi ifade eder.

Yukarıdaki “galiba o da babası gibi pek yetenekli değil” cümlesindeki “galiba” kelimesi cümleye “büyük ihtimalle o da babası gibi pek yetenekli değil” anlamı kazandırıyor.

Galebe Çalmak

“Kadıncağızın gönlü gence kayıyordu. Fakat neticede akıl ve mantık tarafı galebe çaldı.” — R. N. Güntekin

Galebe çalmak ise kazanmak, üstün gelmek anlamında kullanılan bir deyim. Yüzüklerin Efendisi’nde Elf Kralı Elrond Dagorlad Muharebesi’ni anlatıyor:

“Gil-galad’ın emir subayıydım ve onun ordusunda savaşa yürüdüm. Mordor’un Kara Kapısı önündeki Dagorlad Muharebesi’nde bulundum: Biz galebe çaldık, çünkü Gil-galad’ın mızrağı Aiglos ile Elendil’in kılıcı Narsil’in önünde duracak hiçbir güç yoktu…” — Elrond, Elf Kralı, Yüzüklerin Efendisi

Kalabalık (Galebe + lik)

“Galebe” üstün demek, “galebelik” ise “üstünlük”. “Kalabalık” ise bu kelimenin evrimleşmiş hali.

“Kalabalık içinde zorlukla boş bir masa bularak oturdum.” — A. Haşim

Eski insanların “galaba” olarak (mesela “çok galaba yerlere gitme”) diye kullandığına tanık olmuşsunuzdur.