“Macintosh”
“Macintosh” (mekintoş olarak okunur) kelimesini ilk olarak çocukken abimden duyduğumu hatırlıyorum. “Dünyanın en iyi bilgisayarı Macintosh” diyerek övmüştü, o zaman Windows 95 ya da 98 yüklü bir makinada hayatımızı sürdürüyorduk. Macintosh’un kelime anlamını ise yıllar sonra merak ettim.
Amerikan İngilizcesinde “Mc” önekine oldukça rastlıyoruz: McDonald’s, McFly, McGregor… İrlanda ve Kelt dilinde “mac” kelimesi “oğlu” demek. Amerikalılar bunu “mc” olarak kullanıyor. Dolayısıyla McDonald’s “Donald’ın oğlunun yeri” demek. Bu “oğlu” ile biten aile isimleri dünyadaki neredeyse bütün milletlerde mevcut. Bizde “-oğlu” ile biten soyadları düşününce oldukça fazla olduğunu farkediyoruz: Helvacıoğlu, Hacıoğlu, Güllüoğlu… Diğer milletlerde de “-ian”, “-yan”, “-ov”, “-oviç”, “… bin …”. İsimleri babaları üzerinden benzersiz bir hale getirmek için bir dönem oldukça genel geçer bir yöntemmiş.
Intosh, Keltçe tòisich kelimesinden geliyor. “an tòisich” ise “yöneten, reis, kabile reisi, başlatan” gibi anlamları var. Genel kullanımı “reis, ağa” olarak değerlendirilebilir.
Bugün Apple’la bildiğimiz Macintosh projesinin isminin hikayesi de aslında bu ismi veren “Apple” firmasıyla çok alakasız değil, çünkü Macintosh bir elma türü.
John McIntosh adında bir çiftçi, 1800'lerin başında, arazisini temizlerken yabani bir tür elma buluyor ve bu elmaları bahçesine taşıyarak yetiştiriyor. Daha sonra “McIntosh elması” denilecek az bilinen bu elma türüne adını veriyor.
McIntosh’tan yaklaşık 200 yıl sonra Macintosh projesinde çalışan Apple geliştiricisi, geliştirdikleri sistemin adına bir elma türü olan McIntosh adını vermek istiyor (Sanırım Apple’da çalıştıklarından, projelerine de bir elma türü adı vermek istemişler). Fakat McIntosh adını kullanan McIntosh Labs Inc. adında başka bir şirket var ve bu bir isim hakkı problemi oluşturuyor. Bu yasal durumdan kaçmak için projenin adını, tek bir harf ekleyerek, okunuşu değişmeden, Macintosh olarak belirliyorlar. Steve Jobs McIntosh isminde diretse de ismin orijinal sahipleri bunu vermiyorlar ve isim Macintosh olarak kalıyor.
Macintosh’un isminin geldiği John McIntosh’un soyadı olan McIntosh ise her milletin kullandığı “-oğlu” türevi soyadından farklı değil, tabii.
Çiftçi John McIntosh’un ilk ismi John da aslında Johannes’in kısaltılmışı. Bu da İbranice “Yohannan” kelimesinin evrimleşmiş hali. İbranice “Yohannan” da birebir çevirecek olursak “Yehova seçti” gibi bir anlama geliyor. Türkçe isimlerde buna benzeyen yalnızca “Tanrıverdi” ismi geliyor aklıma. Yani, çiftçi John Türk olsa adı “Tanrıverdi Ağaoğlu” olacaktı belki de, bulduğu elmaya da “Ağaoğlu elması” diyecektik.
Kısacası: Macintosh, “Ağaoğlu” demek.
