Κανένα δίλλημα
Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στις “Πόλεις για Ανθρώπους”, όπου κάθε δύο εβδομάδες γράφω και μοιράζομαι ιδέες και ειδήσεις γύρω από τις πόλεις και τη βιώσιμη αστική κινητικότητα.
Οι περισσότερες νέες τεχνολογίες είναι συντηρητικές (Sustaining Technologies), δηλαδή βελτιώνουν καθιερωμένα προϊόντα προς κατευθύνσεις που θα εκτιμήσουν οι βασικοί πελάτες μιας επιχείρησης στις βασικές αγορές που αυτή δραστηριοποιείται. Καθώς, λοιπόν, οι εγκαθιδρυμένες επιχειρήσεις δημιουργούν προϊόντα υψηλής ποιότητας για να ικανοποιήσουν το πιο εύρωστο αγοραστικό κοινό (high-end market) τους, στο οποίο βρίσκουν και τα μεγαλύτερα κέρδη, χάνουν την επαφή με το πιο μαζικό κομμάτι αυτής της αγοράς.
“The problem established firms seem unable to confront successfully is that of downward vision and mobility” — Clayton Christensen, The Innovator’s Dilemma
Αυτός είναι ο λόγος που τα αυτοκίνητα γίνονται όλο και μεγαλύτερα και πιο ισχυρά, μιας και αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που εκτιμώνται περισσότερο σε αυτά. Δε χρειάζεται να πάμε πιο μακριά από την προφανή κυριαρχία των SUVs τα τελευταία χρόνια για να γίνει εμφανές αυτό το γεγονός. Το ότι γίνονται και ακριβότερα είναι λογική συνέπεια.
Βλέποντας λοιπόν το στόλο επιβατικών αυτοκινήτων μιας χώρας με την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, δεν είναι περίεργο ότι η μέση ηλικία του είναι κοντά στα 16 χρόνια. Απλά δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε το ρυθμό των αυτοκινητοβιομηχανιών. Μεγάλο ερώτημα επίσης είναι το πώς θα μπορέσουμε να κάνουμε τη μετάβαση στο ηλεκτρικό αυτοκίνητο όταν αυτό ακόμα κοστίζει δύο φορές περισσότερο από το αντίστοιχο με κινητήρα εσωτερικής καύσης. Όσο όμως θέλουμε ως χώρα να εναρμονιζόμαστε με τις περιβαλλοντολογικές οδηγίες της Ε.Ε. τόσο πιο αυστηροί θα γινόμαστε με τα παλαιότερα οχήματα, ενώ και οι ίδιες οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα αρχίσουν να προσφέρουν μόνο οχήματα που τις βοηθούν να πιάσουν τους περιβαλλοντικούς στόχους τους, όσο ακριβότερα και αν είναι αυτά. Άρα, ενώ είναι προφανές ότι ο τωρινός στόλος των 5,5 εκατομμυρίων επιβατικών αυτοκινήτων θα πρέπει να αλλάξει ριζικά την επόμενη δεκαετία, το πώς θα γίνει αυτό είναι δυνατός γρίφος.
Επιστρέφοντας στη δουλειά του Clayton Christensen, υπάρχει και άλλος ένας τύπος τεχνολογιών. Οι “τεχνολογίες ρήξης” (Disruptive Technologies) έχουν χειρότερη απόδοση βραχυπρόθεσμα αλλά ξεκλειδώνουν αξία σε άλλες κατηγορίες όπως τιμή, απλότητα, μέγεθος ή ευκολία. Στην αρχή της ζωής τους μπορεί να απευθύνονται σε εξειδικευμένο κοινό, όμως ορμώμενες από αυτή την αρχική υιοθέτηση, βελτιώνονται και σταδιακά αρχίζουν να ικανοποιούν τις ανάγκες μεγαλύτερου μέρους μιας αγοράς.
Χαρακτηριστική τέτοια τεχνολογία είναι η μικροκινητικότητα. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα, για παράδειγμα, μπορεί σε κάποιους να φαίνονται ως ποδήλατα υψηλής κατηγορίας για ανθρώπους που βαριούνται να ιδρώνουν, όμως στην πραγματικότητα είναι οχήματα χαμηλού κόστους και χαμηλής συντήρησης για ανθρώπους που οδηγούν 5 χιλιόμετρα μόνοι τους κάθε μέρα για να πάνε στη δουλειά τους.
Πριν από λίγα χρόνια τα ηλεκτρικά ποδήλατα και τα υπόλοιπα ΕΠΗΟ («Ελαφρά Προσωπικά Ηλεκτρικά Οχήματα») ήταν αναξιόπιστα, με μικρές μπαταρίες και στοιχειώδη σχεδιασμό. Πλέον όμως μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες μετακίνησης της πλειονότητας των ανθρώπων μέσα σε έναν αστικό ιστό πολύ πιο φθηνά, εύκολα και πράσινα και αυτό είναι πολύ πιθανό να τα κάνει σημαντικό κομμάτι της λύσης στον παραπάνω γρίφο.
