KARPMAN DRAMA ÜÇGENİ
Sosyal hayatınız ve/veya iş hayatınızda hangi iletişim rollerinde olduğunuzu bilmek ister misiniz?
1968 yılında Transaksiyonel Analist Stephen Karpman, her köşesinde farklı rollerin bulunduğu Karpman Drama Üçgeni’ni modelini ortaya koymuştur. İlgili rolleri tanımlarken de masal kahramanlarından esinlenmiştir.
Roller; kurban, zalim ve kurtarıcıdır. Karpman’a göre her 3 rol çocukluktan gelmektedir ve her rolün ortak özelliği ise kişileri mutsuz etmesidir.
Rolleri sırası ile detaylandıracak olursak;
1. KURBAN
Drama üçgeninde yer alan kurban için içinde bulunduğu durum acı vericidir. Haksızlığa uğramış, kırılmış hisseder ve korku duygusu ağır basar.
İş hayatından örnek verecek olursak eğer; kurban rolünü benimsemiş bir kişi yöneticisi ve/veya iş arkadaşlarının kendisine çok yüklendiğini düşünebilir ve ana hedeften uzaklaşarak kendisini kapana kısılmış hissedebilir. Gelişim motivasyonu düşmüştür ve geri bildirim almak kendisi için kabustan farksızdır. Mevcut durumdan çıkmak için çaba sergilemek yerine bir kurtarıcı arayışına girmiştir. Bu kişiler genellikle çocuk egosuna sahip olurlar.
Kurban rolünden uzaklaşabilmek için yetişkin egosuna geçmek ve kurtarıcı beklemek yerine mevcut durumu analiz etmek, gerçekçi çözüm önerileri geliştirmek gerekmektedir.
2. ZALİM
Üçgende yer alan zalim, kurban rolündekini suçlayıcı bir yapıdadır ve bu durum kurbanı gittikçe tükenmişliğe götürür. Öfkeli ve suçlu arama eğiliminde bir yaklaşım sergiler. Zalim rolündeki kişiye göre her durumda suçlanacak birileri vardır ve bu sayede kontrolü elinde tuttuğunu hisseder.
Örnek olarak; liderlik yetkinlikleri gelişim alanı olan müdür/patron personalarını düşünebiliriz.
Liderlik yetkinliklerini geliştirmek üçgenden çıkmak için iyi bir çözüm önerisi olabilir.
3. KURTARICI
Kurtarıcı, sorumluluk alanlarında bulunan zorlayıcı faktörlere odaklanmak yerine kurban rolündeki kişilerin problemlerine odaklanmayı tercih eder. Bu sayede kendisini kahraman gibi görür ve minnet duygusu enerjisinin beslendiği alan olur. Aynı zamanda zorlayıcı odak alanlarından kaçış olur. Karpman’a göre kurtarıcı rolündeki kişiler, çocukluklarında çoğunlukla kurban rolünü benimsemiş kişilerden oluşmaktadır.
Yalnızca gerekli durumlarda yardım ederek bu rolden uzaklaşabiliriz.
Üçgen içinde bulunan kişiler böyle bir zincirde olduklarının farkında olmazlar. Karpman’a göre roller çocukluktan işlenmiş kodlardır ancak rollerin seçim olduğunu özellikle vurgulamak isterim. Bilinçaltımızın eğilim gösterdiği bu rollerin aslında seçim de olabileceğini ve farkındalık ile dönüştürebileceğimizi hem kendi farkındalık çalışmalarımızda hem de koçlar olarak hizmet verdiğimiz takım üyeleri ile deneyimleyerek gözlemleme şansı elde ettik.
Her 3 rol de duygusal hasarlar verdiği gibi motivasyon ve verimliliği de ciddi ölçüde düşürmektedir. Rollerin duygularına yakın duygular hissettiğimizi anladığımız zaman farkındalık ile üçgenden uzaklaşmamız gerekmektedir.
Peki siz neredesiniz?
Aşağıda gerçek hayattan bir örnek ile detaylandırılmış animasyonu paylaşmak isterim.
Animasyonlu anlatım: Understanding The Drama Triangle vs. Presence
