Koçluk Derken ?
Öncelikle son zamanlarda Koçluk nedir? Agile Koç ne yapar, sadece koç mudur? Peki koç ne yapar gibi bir çok soru ile karşılaşıyorum. Değişen dünya koşulları ile bu başlıklardaki soru işaretleri ve ihtiyaçlar artıyor belli ki. Ben de bu yazı ile okuduklarımı, deneyimlerimi ve düşüncelerimi toparlayarak ufak da olsa paylaşmayı amaçlıyorum. Hem de koçluk yaparken kullanabileceğimiz modellerden biri olan Grow Model’ den de biraz daha detaya inerek bahsetmek istiyorum.
Koçluk Nedir ?
Koçluk ICF(International Coaching Federation) Türkiye’nin yapmış olduğu tanıma göre,
“Günümüzün belirsiz ve karmaşık ortamlarında özellikle önemli olan, kişisel ve mesleki potansiyeli en üst düzeye çıkarmak için ilham veren, düşünmeye teşvik eden ve yaratıcı bir süreçte müşteri ile ortaklık ilişkisi olarak tanımlanmaktadır.”
veya,
“ICF koçluğu, koçluk alanların, kişisel ve profesyonel potansiyellerini azamiye çıkarmak için esinleneceği düşündürücü ve yaratıcı bir ortaklık olarak tanımlıyor.”
Burada benim için en vurucu asıl nokta, düşünmeye teşvik etmek kısmı diyebilirim. Yapılan tanımda müşteri olarak geçse de karşımızdaki kişiye uygun soruları sorarak kendisinin keşfetmesini sağlamak, düşünmeye teşvik etmek var. Bu yönüyle de koçluk rehberli bir konuşmadır da diyebiliriz.
Peki Agile Koçluk Nedir?
Kendi eklemelerimi yapmadan önce araştırdığımda karşıma çıkan uygun olacağına düşündüğüm whatisagilecaoching.org’un yaptığı tanımı sizinle paylaşmak istedim.
Burada Profesyonel koçluk ile arasındaki en büyük farkların, Agile Koç ‘un bunu Agile yaklaşım ve değerleri arkasına alarak yapıyor olması ve bir diğerinin ise, Agile Koç ‘un sadece koçluk değil yeri geldiğinde mentör yeri geldiğinde kolaylaştırıcı veya anlatan, öğreten vb şapkalarını da takıyor olması olduğunu düşünüyorum. Hatta bu kısma daha detaylı bakabilmek için Agile Coaching Institute ’un hazırlamış olduğu “Çevik Koçluk Yetkinlik Çerçevesi” ‘ ne de bir göz atabiliriz. Nasıl bir yetkinlik gelişimine ihtiyaç duyulduğunu görmek ne beklendiğini ve yapılmaya çalışıldığını anlamamıza yardımcı olabilir.
Burada da gördüğümüz gibi, Agile Koç yeri geldiği zaman mentörlük yapan, anlatan öğreten, kolaylaştırıcı yönüyle de destek olan biri. Bunun dışında en temelde Agile/Lean konusunda bilgi sahibi ve uygulayıcısı olması da gerekiyor, yani bir alan uzmanlığı söz konusu. Yetkinlikler artıkça, teknik, iş ve organizasyonel seviyede dönüşümün ele alındığı bir tarafı da var.
Burada karşınızdaki kişinin, takımın ya da organizasyonun neye ihtiyacı olduğunu gözlemlemek, anlamak ve ona göre bu şapkalardan uygun olanı/olanları takmanın da ayrı bir olgunluk seviyesi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Keza, henüz bilgi olarak eksikleri olan birine cevapları kendi keşfetsin diye sorduğumuz sorular pek işimize yaramayacağı gibi demotivasyon da yaratabilir diye düşünüyorum. Hatta düşünmek ile kalmayıp tecrübe ettiğim de oldu:) Tabii ki bu yetkinlikler bir anda bize yüklenmiyor, bu yüzden yetkinlik çerçeveleri ya da modelleri tasarlanmış zaten. Seviye seviye farkındalıklarımız ve tecrübemiz arttıkça bakış açımızın da değiştiği, yetkinliklerinizin arttığı bir dünyadan bahsediyoruz.
Gelelim tekrar Koçluk odağına,
Koçluk yaparken bize yardımcı olacak bazı araçları kullanabiliriz. Bunlar bazı tarzlar ve modeller olabilir.
Grow Model de bunlardan biri, bir çok yerde anlatılan bir model ancak ben güzel bir özet olduğunu düşündüğüm için bu kısmı direkt olarak okuduğum bir HBR makalesinden (The Leader as Coach) yaralanarak paylaşacağım. Siz de çeşitli kaynaklardan bakarak derinleşebilir, ilgili başlıklardaki farklı sorular ile kendinize en uygun olanı keşfedebilirsiniz.
Grow Model, 1980'lerde Sir John Whitmore ve diğerleri tarafından ortaya koyulan, Koçluk yaparken kullanabileceğimiz bir model. Baş harflerinin her birinin bir açılımı var.
Amaç(Goal), burada amaç karşımızdaki kişinin tam olarak ne başarmak için sizinle bir araya geldiğini sormak ve öğrenmek. Yaptığı işte ya da projede değil bu görüşmeden ne elde etmek istediğini öğrenmek. Başlangıç için “Bu kapıdan çıktığında şu an sahip olmadığın neye sahip olmak istiyorsun?” gibi bir soru bize güzel bir örnek olabilir.
Gerçeklik (Reality), Amacımızı tespit ettik, şimdi de belli gerçeklere odaklanmak için, ne, ne zaman, nerede ve kim gibi soruları sormaya geldi sıra. Bu kısımda özellikle Neden sorunu tercih edilmiyor. Bunun sebebi de neden sorusunun insanları gerçekler yerine sebepler ve motivasyonlar üzerine düşünmesine sebep olması, neden sorusu ile yargılandığınızı hissetmeniz olası.
“Bilmemiz gereken temel hususlar neler?” sorusu bu aşamada sorulabilecek, gerçeklik odaklı güzel bir soru olabilir.
Bu adım önemli çünkü insanların ilgili değişkenleri göz ardı edip hemen sonuçlara varmasını engelliyor.
Seçenekler (Options), İnsanlar sizden koçluk istediğinde genellikle bir konuda tıkanmışlardır. “Yapabileceğim bir şey yok” ya da “Aslında tek bir seçeneğim var” veya “A ile B arasında kararsız kaldım” diyebilirler.
Bu noktada konu daha geniş ve daha derin düşünmelerine yardımcı olmaktır. Seçenekleri genişletmek için bazen “Sihirli bir değneğin olsa ne yapardın?” gibi basit bir soru sormak bile yeter. Bu sorunun özgürleştirici tarafı beynimizdeki sınırları kaldırmamıza yardımcı olabilir. Karşınızdaki kişi bakış açısını genişletip yeni seçenekleri keşfettikten sonra artık bu düşüncelerde onları derinleştirmeliyiz, örneğin her bir seçeneğin avantaj, dezavantaj ve risklerini araştırmaya yönlendirebiliriz.
İsteklilik (Will), Bu adım da yine görüşmelerde kendiliğinden ortaya çıkmadığı için insanların yardıma ihtiyacı olabilir. Bu adımın aslında iki bölümü vardır ve will kelimesinin iki ayrı anlamını kapsar.
İlk bölümde “Ne yapacaksın?” sorusu sorulur. Bu soru koçluk yaptığınız kişiyi görüşmenizden elde ettiğiniz eylem planını değerlendirmeye teşvik eder. Görüşme iyi geçtiyse kişi o planın ne olduğunu net bir şekilde anlamış olmalıdır. Eğer anlamamışsa GROW sürecinin önceki adımlarına geri dönmeniz ve soruna nasıl müdahale edeceğini tanımlamasına yardımcı olmanız gerekebilir.
İkinci bölümse insanların eyleme geçme istekliliklerini sormayı içerir. “1’den 10’a kadar bir puan vermeniz gerekirse, bunu yapacak olma ihtimaliniz nedir?” diye sorulabilir. Eğer verilen puan sekiz ya da üzeriyse kişi muhtemelen bunu yapacak kadar motivedir. Eğer cevap yedi ya da altındaysa da muhtemelen yapmayacaktır. Bu durumda tekrar önceki adımlara dönmeniz ve eyleme geçme ihtimallerinin daha yüksek olduğu bir çözüme ulaşmaya çalışmanız gerekir.
Grow gibi modeller, bu konuşmalarda odaklı kalmamızı çerçevesi belli bir konuşma yapmamıza yardımcı olacaktır.
Gelişip, dönüşürken yolumuz açık olsun :)
Sevgiler,
Kaynaklar,
