Kolombiya’dan Notlar-1: Escuela Nueva

Mine Ekinci

On günlük çok verimli bir Kolombiya seyahatinden iki gün önce döndüm. İzlenimlerimi ve öğrenimlerimi sıcağı sıcağına aktarmak için hemen klavye başına oturdum. Anlatacak çok şey var, elimden geldiğince özetlemeye çalışacağım; ama hepsinden önce, Türkiye’ye daha yakın bunca ülke varken neden kırsalda eğitimle ilgili Kolombiya’ya bir ziyaret yapmaya karar verdiğimizle ilgili küçük bir açıklama yapmak yerinde olur sanıyorum.

İlk bakışta coğrafyasıyla, iklimiyle, kültürüyle çok farklı gözükmesine rağmen Kolombiya kırsal nüfus oranı (Dünya Bankası kaynaklarına göre toplam nüfusun yaklaşık dörtte biri), insani gelişmişlik endeksindeki sıralaması, içinde bulundurduğu iklimsel, coğrafi ve kültürel çeşitlilik, eğitim seviyesi gibi birçok açıdan Türkiye ile benzerlikler taşıyan bir ülke. Fakat ziyaretimizin en önemli nedeni, 1975 yılında ilk kez Kolombiya’da köy okullarında uygulanmaya başlanmış olan Escuela Nueva eğitim modeli. Escuela Nueva modeli, 90’lı yılların başından itibaren farklı derecelerde ve başarı seviyelerinde de olsa Kolombiya’daki tüm köy okullarında uygulanıyor. Hatta, Escuela Nueva modelinin şehirdeki okullara uyarlanmış versiyonu olan Escuela Activa Urbana modeli de, şehirdeki okullarda yaygınlaştırılmaya devam ediyor. Kolombiya dışında, 15’ten fazla ülke de Escuela Nueva modelini kendi ülkelerinde farklı ölçeklerde uyguluyor.

Escuela Nueva (EN) modelinin özellikleri:

1. Öğrenci merkezli: Eğitimin merkezinde, öğretmen değil, öğrenci var. Hazırlanan öğrenme rehberleri, grup çalışmalarına verilen önem, ölçme-değerlendirme yapılırken öz-değerlendirme ve akran değerlendirmesinin ön planda olması sayesinde öğrenci kendi öğrenme sürecinde söz sahibi.
2. Öğretimde bağlam: EN modelinde öğretim programları ve öğrenme rehberlerinde konular, metinler, sorular, proje konuları kırsaldaki koşullar düşünülerek hazırlanmış, bu şekilde çocukların gerçek yaşantıları ile yeni bilgiler arasında bağlantı kurarak daha kolay öğrenmeleri sağlanılıyor.
3. Grup çalışması: Görüşmelerimden edindiğim izlenime göre, öğrencilerin EN ile ilgili en sevdikleri yönlerden biri de burası. EN okulunda bir tahtaya bakan sıralar yok; kümelere bölünmüş sıra ve sandalyeler var. Derslerin çok büyük bir bölümü grup çalışmaları ile geçiyor, bu grup çalışmaları sırasında öğretmenler ekstra ilgi göstermeleri gereken öğrenciler olursa onlarla bire bir çalışma imkanı buluyorlar. Grup çalışmalarında bir masadaki öğrencilerin her birinin bir rolü oluyor. Örneğin; zaman tutucu, etkinliklerin önerilen zaman dilimi içerisinde bitip bitmediğini takip ederken, animatör, morali herhangi bir sebepten bozulan öğrencilerin moralini yükseltmekten; iletişimci, öğretmenle grup arasındaki iletişimden; lider, gruptaki herkesin rollerini gerçekleştirdiğinden emin olmaktan sorumlu. Öğrenciler bir okul dönemi boyunca aynı grupta çalışıyor, üç ayda bir rollerini değişiyorlar.
4. Öğrenme rehberleri: Öğrenme rehberleri EN’nin olmazsa olmazı. Özellikle karışık yaş gruplarının beraber eğitim aldığı sınıflarda, öğrencilerin öğretmenden bağımsız kullanabildiği öğrenme rehberleri, farklı seviyelerdeki öğrencilerin beraber eğitim almasını kolaylaştırıyor. Öğrenme rehberlerinde ilkokul seviyesinde dört ana bölüm var: A- Konu ile ilgili temel bilgiler, B- Konu ile ilgili bir metin/hikaye, C- Grupla ve bireysel yapılacak etkinlikler, D- Genellikle aile ile beraber evde yapılan uygulamalar. EN’nin ortaöğretimde uygulanan türevinde bir de E- Araştırma bölümü var.
5. Aile ve sosyal çevreyle iş birliği: EN’de, ailelerin de EN modelini bilmesine, benimsemesine, çocuklarının eğitimi ile ilgili tüm süreçlere mümkün olduğunca dahil edilmesine çok önem veriliyor. Örneğin, birçok okulda, sene başında, öğrencilerin kendi ailelerini tanıttıkları aile kartları hazırlanıyor, köyün haritaları, maketleri hazırlanıyor; okulda yapılması gereken onarım, boya gibi işlere, özel etkinliklere aileler davet ediliyor; öğrencilerin ev ödevlerini aileleriyle yapmaları teşvik ediliyor…
6. Öğrenci meclisleri: Okul içinde demokrasi ve vatandaşlık eğitimi EN modelinin bir başka önemli parçası. Okul büyüklüğüne göre her sınıf ya da tüm okul sandığa giderek okul yönetiminde yer alacak öğrencileri belirliyor. Gerektiğinde öğrenciler farklı konular ile ilgili özel komiteler de kurabiliyorlar.
7. Temel değer ve ilkeler: EN temel değer ve ilkeleri her fırsatta öğretmen ve öğrencilere hatırlatılıyor ve özellikle sene başında öğrenciler bu değer ve ilkelerin okulca benimsenmesini kolaylaştıracak etkinliklerde bulunuyorlar. Her okulda ekleme ve çıkarmalar olabilmekle beraber EN’nin temel değerleri: Güven, saygı, sorumluluk ve iş birliği. Temel ilkeleri ise: Özerklik (otonomi), katılım, bilgi temelli etkinlik (aksiyon)
8. Kaynak tasarrufu: EN modeli tasarlanırken kaynakların geri dönüşümüne ve az masraflı olmasına da özellikle özen gösterilmiş. Örneğin, EN öğrenme rehberleri 10 yıl boyunca farklı öğrenciler tarafından kullanılmak üzere basılıyor ve öğrenciler tarafından paylaşımlı olarak kullanılıyor.

Escuela Nueva’nın en iyi uygulandığı bölgelerden biri olan Caldas’ta EN modelinin sosyal etkisinden şu şekilde bahsedildi:

1. Köy okullarının merkezi sınavlarla ölçülen eğitim çıktılarında belirgin artışlar oldu.
2. Okul devam oranları %40’lardan %90’lara çıktı.
3. Köy okullarında eğitim kalitesi artınca, köy ve okul arasındaki ilişki sağlamlaşınca, okullardan gerillaya katılan öğrencilerin sayısında çok belirgin azalma oldu.
4. Çocukların mutluluğu ve yaşam kalitesi arttı.
5. Genel olarak bölgede kırsala olan bakış açısı değişti.

EN modeli Caldas bölgesinde “Kırsalda Üniversite” ile de desteklenince (bir sonraki yazının konusu):

1. Köyde kalıp çalışmak isteyen öğrencilerin sayısında büyük artış oldu.
2. Genç ve eğitimli nüfus köylerde daha fazla kalmaya başlayınca bunun köyün ekonomisine de olumlu katkısı oldu.