Kullanıcı Testi Nedir? Kullanıcı Test Türleri Nelerdir?

Kullanıcı testi ya da kullanılabilirlik testi, bir web sitesi kullanımı ne kadar kolay ve kullanıcı deneyiminin ne seviyede olduğunu değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu testler gerçek kullanıcılar ile yapılarak bir sitenin ne kadar ‘kullanılabilir‘ veya ‘sezgisel’ olduğunu ve kullanıcılar için hedeflerine ulaşmanın ne kadar kolay olduğunu ölçer.

Kullanılabilirlik testi ve geleneksel test (bug testi, kabul test vs.) arasındaki temel fark kullanılabilirlik testinde gerçek kullanıcılar yer almasıdır. Geleneksel test bir geliştirici, tasarımcı ya da proje müdürü tarafından yapılabilse de, kullanılabillirlik testi geribildirimi direk kullanıcıdan topladığı için hataları ortadan kaldırır.

Nasıl Yapılır?

Kullanıcı testi çeşitli şekillerde yapılabilir.

Laboratuvar Testi
Laboratuar kullanıcı testi en eski ve pahalı kullanıcı testi yöntemidir. Laboratuvar testi aynı zamanda diğer test yöntemlerine göre en uzun ve kapsamlı olanıdır. Genellikle bütçeleri büyük olan büyük işletmeler bu tür teste yatırım yaparlar. Bu testte katılımcılar testin yapılacağı laboratuvara getirilir ve bir dizi görevi yerine getirirken kayda alınır. Heer oturum bir araştırmacı tarafından yönetilir ve oturum 45 dakika ile 1 saat arası sürer. Kamera katılımcının hareketlerini ve sesini kayda alırken özel bir yazılım da ekran görüntülerini kayda alır.

Gerilla Kullanıcı Testi
Gerilla kullanıcı testli düşük maliyetli bir kullanıcı testi yöntemidir ve kafe, kütüphane, otobüs durağı gibi yoğun insan trafiği olan her yerde yapılabilir. Gerilla kullanıcı testi, bir tasarımın hedef kitle üzerinde ne kadar etkili olduğunu, belirli bir işlevin gerekli şekilde çalışıp çalışmadığını vs hızlı bir şekilde anlamak için idealdir. Gerilla testte aratıştırmacılar dışarıya çıkıp katılımcı bulurlar. Oturumlar kısa olur ve genellikle 15–30 dakika sürer.

Bu yaklaşım aynı zamanda herhangi bir uzun raporlama yapmayı ortadan kaldırır. Gözlemler hemen tasarım sürecine dahil edilebilir. Burada hatırlanması gereken önemli nokta, bir oturumu kayda almadan önce katılımcıdan izin alınması gerektiğidir.

Gerilla testinde katılımcı sayısı 6–12 arasında değişir. Bu sayı test oturumunun nerede ve ne zaman yapıldığına bağlıdır. Gerilla testin en büyük dezavantajı istatistiksel açıdan pek kuvvetli değildir ve bulduğunuz katılımcılar hedef kitleyle uyuşmayabilir.

Uzaktan Kullanıcı Testi
Uzaktan kullanıcı testleri evinizin veya ofisinizin konforunda bilgisayar veya mobil cihaz kullanarak test yapmanızı sağlar. Bu test şekli çok daha kolaydır ve en pratik test şeklidir çünkü konseptten yazılım aşamasına kadar bütün süreç aşamalarında yapılabilir. Tek ihtiyacınız olan şey kullanıcının webcam ve mikrofonunun olması ve test oturumunun kaydedilmesi için web tabanlı bir uygulamadır.

Bu yöntemin diğer bir güzel yönü de bütçe dostu olmasıdır. Bütçeniz en az olsa bile uzaktan kullanıcı testi yapabilirsiniz.

Kullanıcı Testi Neden Yapılmalıdır?
Bazen bir müşteri, kullanıcı testine harcanan para ile gereksiz bularak “en başta bilinen bugları düzeltmek ve eksik bölümleri kodlamak”ı öncelikli görebilir. Kullanıcı testi yapmanın başta tasarımı/yazılımı eksik ya da yanlış yapmak olarak algılanması çok yanlıştır. Bunu daha iyi açıklayamak için otomativ sektörünü örnek gösterebiliriz. Audi mühendisleri hepimizin bildiği gibi işlerinde çok iyiler ama yeni bir model araba piyasaya sürerken ilk önce arabayı test ederler; çarpışma testi ve onbinlerce mil sürüş testi yapmadan, arabanın ergonomisi ve performansı üzerinde geribildirimden yola çıkarak ince ayar yapmadan arabayı asla showroom’a koymazlar. Bu mühendisler beceriksiz değiller aksine işlerinde son derece yetkinler çünkü işlerini kullanıcı geribildirimine göre yeniliyorlar. Web ve mobil yazılım da araba tasarımı kadar karmaşık olabiliyor.

İyi bir kullanıcı deneyimi, gerçek kullanıcılar devreye sokulmadan tasarlanamaz. Kullanıcı testleri de bu noktada devreye giriyor. Kullanıcı testi oturumları bir katılımcı, bu katılımcının kullanacağı bir bilgisayar ya da mobil cihaz ve de bazen katılımcıya tamamlaması için görev verecek bir test yöneticisinden oluşur. Bu test yöneticisi her ne kadar websitesi yada mobil uygulamada çıkacak sorunları gözlemleyip not alsa da kullanıcıyı video ve ses olarak kayıta almak çok gereklidir. Video ve ses kayıt sayesinde araştırmacı kişi, ekrandaki görüntülerle birlikte kullanıcının yüzündeki ifadelerden ve mimiklerden çok şey çıkarabilir.

Kullanıcı testi yapmanın yararları:
– Tasarım sürecini geliştirmek
– Bilinmeyen sorunları ortaya çıkarmak
– Tasarım sürecinin başlarındayken sorunları düzeltmek
– Varsayımları test etmek
– Objektifliği sağlamak ve fikir ayrılıklarını çözmek
– Proje riskini azaltmak
– Dönüşüm oranlarını arttırmak
– Müşteri memnuniyetini arttırmak

Pazar araştırması ve kalite güvence testi bir projenin en temel öğelerindendir ama bunlar asla kullanıcı testi ile karıştırılmamalıdır.

Eğer daha önce kullanıcı testi yapmadıysanız şimdi tam zamanı!