7 Weetjes over Claude Monet
Nu nu nu te zien in het Kunstmuseum Den Haag (voormalige Gemeentemuseum): de tentoonstelling Claude Monet — Tuinen van verbeelding. Het belooft een populaire tentoonstelling te worden, maar wie was Claude Monet? In zeven weetjes nemen wij je mee langs het leven en het werk van de Franse schilder.
1. Hij was al beroemd tijdens zijn leven
Claude Monet was, in tegenstelling tot sommige andere kunstenaars, tijdens zijn leven al beroemd. Hij werd door zijn succesvolle collega’s gezien als een van de voorlopers in de schilderkunst en hij was zelfs bevriend met de Franse premier Georges Clemenceau. Zijn vroege kunstwerken gooide hoge ogen, maar zijn latere schilderijen van tuinen en vijvers met waterlelies werden tijdens zijn leven niet beschouwd als meesterwerken. Die roem kwam pas later. In deze tentoonstelling in het Kunstmuseum Den Haag is vooral dat latere werk van tuinen te zien.
2. Hij hield net zoveel van tuinieren als van schilderen
Monet was naast schilder ook virtuoos tuinman. In 1883, rond zijn tweeënveertigste verhuisde hij naar het huis waar hij tot zijn dood (in 1926) zou blijven wonen. Bij dat huis in Giverny, vijfenzeventig kilometer buiten Parijs, legde hij twee tuinen aan: één met bloemen en één met vijvers. De tuinen bloeiden door wisselende bloeiperiodes van verschillende bloemen in steeds andere felle kleuren.
Hier kwamen zijn twee grote passies tuinieren en schilderen samen. Monet was de schepper van precies de natuur die hij wilde schilderen. De tuinen werden wereldberoemd, onder liefhebbers van zijn kunst, maar ook onder hoveniers. Mensen zagen de tuinen als een soort groot 3D-schilderij van bloemen en planten. Wij hebben ze bezocht, want ze zijn open voor publiek, en inderdaad: ze zijn overdadig mooi. (Het is er alleen wel erg druk qua Amerikanen.)
3. Hij was helemaal gefascineerd door reflecties
Monet schilderde graag de reflecties in het water van de vijver. Zo zie je in Waterlelies (1916–19) hierboven duidelijk de waterlelies in de vijver, maar je ziet ook de lucht en de wolken reflecteren in het water. Het schilderen van die reflecties werd een soort obsessie voor hem. Op deze grote kunstwerken lijken de vijvers oneindig groot doordat je geen oevers ziet. Het is overweldigend om voor te staan, omdat er geen einde aan komt, of meditatief, omdat de vijvers ook zo sereen zijn.
4. Hij had last van zijn ogen
Volgens kenners is in bepaalde kunstwerken te zien dat Monet op latere leeftijd last kreeg van zijn ogen. Er werd staar geconstateerd, maar omdat hij bang was voor de operaties stelde hij die uit tot het echt niet langer kon. Met zijn nieuwe goede zicht verklaarde hij een deel van zijn doeken tot troep en verbrandde hij ze. Iets wat hij overigens wel vaker deed.
Er bestaan wel nog werken uit de tijd van zijn oogproblemen. Bijvoorbeeld Huis tussen de rozen (1922–26) hierboven, waar je volgens de conservator kunt zien dat hij staar had. Vanwege deze oogproblemen werd zijn werk uit Giverny in z’n geheel gediskwalificeerd als het werk van een blinde man.
5. Hij doneerde gigantische doeken aan het Franse volk
Om de overwinning van de Eerste Wereldoorlog te vieren, besloot Monet enorme muurschilderingen van waterlelies te doneren aan het Franse volk. Er werd gekeken naar de mogelijkheden om speciaal hiervoor een nieuw gebouw te bouwen, maar uiteindelijk werd de oude orangerie in het centrum uitgekozen als permanente plek voor de kunstwerken.
Monet werd alleen maar niet tevreden over deze werken. Het gevolg: de kunstwerken werden uiteindelijk pas geschonken toen Monet stierf in 1926, acht jaar na de oorlog. Bijna honderd jaar later hangen deze reusachtige kunstwerken nog steeds aan de ovale muren van Musée de l’Orangerie in Parijs. Tipje hoor voor als je in Parijs bent.
6. Hij hield van waterlelies maar ook van blauwe regen
Het idee was aanvankelijk om boven de Waterlelies kunstwerken met blauwe regens (paarsblauw bloeiende bomen) te hangen. Die zouden samen met de Waterlelies één geheel vormen. Dat was het idee voor als het nieuwe gebouw voor Monets schenking gebouwd zou worden, maar er werd gekozen voor de orangerie, en die had te lage plafonds hiervoor. Dus werden de Blauwe Regens van de hand gedaan. Die kwamen vervolgens overal ter wereld terecht, waarvan een in het Kunstmuseum Den Haag. Het museum heeft dat kunstwerk onlangs gerestaureerd en nu is het dé blikvanger van deze tentoonstelling.
7. Hij werd postuum opnieuw ontdekt en nog beroemder
Hoewel de waterlelies vanaf 1926 te bezichtigen waren in Parijs, trokken ze weinig bezoekers. Het vroege werk van Monet was geliefd, maar zijn laatste werk bleef onbegrepen — men vond het werk van een blinde man. Daar kwam verandering in, maar pas in 1952. De bekende Amerikaanse abstracte kunstenaar Ellsworth Kelly (wij zijn fan) zag een van Monets Waterlelies voor het eerst in Zürich en was er gelijk helemaal weg van. Hij en andere Amerikaanse schilders zagen hoe Monet balanceerde tussen realisme en abstractie en daar herkende ze hun eigen werk in. En dus bombardeerden ze Monet tot hun voorganger.
Het gevolg van deze ontdekking: de Waterlelies en ander werk uit die periode werden bijna dertig jaar na Monets dood alsnog wereldberoemd; beroemder zelfs dan zijn al beroemde vroege werk. En dat is nu nu nu te zien in het Kunstmuseum Den Haag.
De tentoonstelling is te zien t/m 2 februari 2020
Het motto van Kunst Kijken met Ko & Kho, een initiatief van Ko van ’t Hek en Yuki Kho, is dat je ook van kunst kunt genieten als je er niet heel veel over weet. Maar ook dat het nog leuker wordt als je wel iets meer weet.
Op de hoogte blijven van de tofste tentoonstellingen in Nederland én daar buiten? Volg Kunst Kijken met Ko & Kho op Instagram en/of schrijf je megamakkelijk en gratis in voor onze maandelijkse nieuwsbrief met kunstkijktips. 🔥
