Synthetix Protokolü İncelemesi

Yarkinaltinel

Published in

Layka DAO

6 min readSep 9, 2022

Selamlar! Bu yazımda Synthetix protokolünü ve uyumlu çalıştığı 4 önemli uygulamayı inceledim. Keyifli okumalar.

Synthetix Protocol Nedir?

Synthetix, kullanıcıların sentetik varlıklar oluşturmasına imkan sağlayan türev likidite protokolüdür. Kullanıcılar protokolün kendi tokeni olan $SNX’i kullanarak sentetik varlıklar (Synth) üretebilirler. Bu varlıklar kriptopara, emtia, fiat paralar, hisse senetleri kısaca dünyada bulunan ve fiyatı belirlenebilen her türlü varlık olabilir.

Synthetix Protokolün Avantajları Nedir?

Synthetix platformunun en büyük avantajı, kullanıcıların herhangi bir varlığı ellerinde tutmalarına gerek kalmadan söz konusu varlıkla işlem yapabilmelerine imkan sağlamasıdır. Kullanıcılar altın, gümüş gibi varlıkları Synthetix üzerinden alıp satabiliyor. (Şimdilik bu özellik kullanılamıyor.)

Bir başka avantajı ise, AMM’lerin (Automatic Market Maker) bir dezavantajı olan slipaj problemini çözmesidir. Sentetik varlıklar akıllı kontrata kilitlenen SNX’ler ile mint edilebilmektedir. Mint edilmek istenen miktarın (dolar cinsinden) issuance ratio (ihraç oranı) adı verilen oran ile çarpılması sonucu kitlenmesi gereken toplam varlık miktarına ulaşılıyor. Bu oran şu anda %400. Yani 1 sUSD (Synth USD) mint edebilmek için 4$ değerinde SNX’i stake etmeniz gerekiyor. Böylelikle Synth’ler arkalarında kendilerinden 4 kat değerli bir likidite ile desteklenmiş oluyorlar.

Peki slipaj problemini nasıl çözüyor?

Synhetix platformunda alım satım yaparken merkezi borsalardaki emirlerle veya AMM kullanan borsalardaki likidite havuzuna karşı işlem açılmıyor. Synhetix’te, kullanıcının karşısındaki muhattap akıllı kontratlardır. Bu akıllı kontratlar oracledan satılmak istenen varlığın fiyatını alarak işleminizi bu fiyat üzerinden gerçekleştirmekle görevli kontratlardır.

Slipaj problemi, likidite derinliğinin olmamasından kaynaklanan bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Bu yüzden Synhetix önce büyük bir likidite ile (%400 büyük bir oran) Synth’leri destekliyor. İşlemler de akıllı kontratlardan alınan fiyatlar üzerinden gerçekleştiriliyor. Yani, dışarıdaki ortalama Ethereum fiyatı neyse akıllı kontrat bu fiyattan alım satım işlemlerini gerçekleştiriyor. Böylece kullanıcılar slipajsız alım satım işlemi yapabiliyorlar.

Herhangi bir Synth mint ederken SNX stake ettiğimizi söylemiştik. SNX stake eden kullanıcılar alım satım işlemlerindeki komisyonlardan (%0.3), staking gelirlerinden ( SNX enflasyonist bir varlıktır ) ve tasfiye işlemi gerçekleştirdikleri takdirde gelecek ödüllerden faydalanma imkanı buluyor.

Synhetix ile Uyumlu Çalışan Uygulamalar Nelerdir?

Synthetix’in sentetik varlıklarıyla uyumlu olarak çalışan 4 önemli uygulama bulunmaktadır.

Kwenta

Bunlardan ilki merkeziyetsiz borsa Kwenta’dır. Kwenta’da Synhetix’te mintlediğiniz varlıkları ister diğer sentetik varlıkla isterseniz de $ETH, $DAI, $USDC vb. varlıklarla takas edebilirsiniz. Kwenta aynı zamanda kullanıcılara sentetik varlıklarla kaldıraçlı işlem açma imkanı da sunuyor.

Lyra

Bu uygulamalardan ikincisi Lyra’dır. Lyra, opsiyonlar için tasarlanmış bir AMM’dir. Kullanıcılar akıllı kontratla etkileşime geçerek opsiyon alıp satma imkanına sahiptir. Opsiyonlar Synthlerle alınıp satılabilmektedir.

Curve x Synthetix Cross Swap Özelliği

Bir diğer uygulama çapraz olarak varlıkları takas edebileceğiniz Curve Finance’tir. Önceden slipaj olmadan Synthler ile alım satım yapılabildiğinden bahsetmiştik. Curve’ün entegrasyonu sayesinde normalde çok büyük slipaja maruz kalacağınız işlemleri tek bir tuşla çok küçük slipajlarla gerçekleştirebilirsiniz.

Peki bu nasıl oluyor?

Curve’e girdiniz ve $DAI’lerinizi renBTC’ye çevirmek istiyorsunuz. Curve normalde büyük slipaj gerektiren bu işlem için önce Synth olmayan varlıkları(DAI) Synthler ile(sUSD) takas edip ardından bu Synth ile başka bir Synth alıp(sBTC) sonra bu Synth ile tekrar farklı bir Synth olmayan varlık (renBTC) satın alır ve cüzdanınıza istediğiniz varlığı yollar. Bu yöntemin avantajı, çok düşük işlem ücretleriyle Synth’i olan herhangi iki varlığı takas edebilmenizdir.

dHEDGE

Son uygulamamız ise merkeziyetsiz borç riski sınırlama (debt hedging) hizmeti sunan dHEDGE’dir. Bu uygulamanın Synthetix ile nasıl çalıştığını anlayabilmek için Synthetix mint ederken kullanıcıların nasıl bir riskle karşı karşıya olduğunu iyi anlamamız gerekiyor.

Durumu sayısal örnekle açıklayacağım.

Diyelim ki 1000 dolarınız var ve bir Synth mint etmek istiyorsunuz. Synhetix sitesindeki mintr’a gidip 1000 doları stake ediyorsunuz ve karşılığında o anki issuance ratio’nun (ihraç oranı) %400 olduğunu varsayarsak 250 sUSD mint ediyorsunuz.

Artık elinizde 250sUSD var. Örneği kolay açıklayabilmek için daha önceden de 250$ değerinde sETH mint edildiğini ve başka hiçbir şey mint edilmediğini varsayalım. Yani şu an sentetik varlık havuzunda bizim mint ettiğimiz 250 sUSD ve Ethereum’un o an 1500$ olduğunu varsayarsak 0.166 sETH (250$ yapıyor) var. Diyelim ki Ethereum’un değeri 2’ye katlanarak 3000$ oldu. Borcumuz beklenenin aksine artık 250$ olmayacaktır. Çünkü toplam sentetik varlıkların değeri arttı ve havuzun toplam değeri 750$’a ulaştı. Biz de bu havuza girerken bu havuzdaki toplam borcun yarısını üstlendiğimizi belirten bir senet karşılığında sUSD mint ettiğimiz için havuzdaki bu değişim borcumuzun artmasına sebep oluyor. Ve bu artışla havuzun yarısının hissesini tuttuğumuz için 750$/2=375$ borcumuz olmuş oluyor.

dHEDGE tam olarak burada yardımımıza yetişiyor ve havuzdaki varlıkların dağılımını takip eden bir token olan Debt Mirror Index (dSNX)’i kullanıcılarıyla buluşturuyor. Yani 250 sUSD’yi alır almaz havuzla aynı ağırlıkta olacak şekilde dağıtıyor ve herhangi bir fiyat artışından da etkilenmememizi sağlıyor. Örneğin 250 sUSD’yi havuza girer girmez hepsini Ethereum’a çevirdiğimizi düşünelim.

Artık havuzla kendimizin portföyünü aynı yaptığımız için ani yükseliş sebebiyle borcumuzun artması gibi bir durumdan kurtulmuş oluyoruz. Ancak tabii ki Ethereum’un değeri düştüğü takdirde borcumuz dolar cinsinden azalsa da elimizdeki varlığın da değeri düştüğü için yine sadece havuzun yarısını ödeyebilecek durumda oluyoruz. Aşağıdaki resimde de gördüğünüz gibi havuz birçok varlıktan oluşuyor. Kısaca dHEDGE tek bir tuşla kullanıcıların kendilerini hedgelemelerini sağlıyor.

Borç havuzu. Normalde çok daha fazla varlık var ancak resme sığmıyor.

Yorumlarım

Synthetix’i ilk açtığımda karışık gelmesine rağmen biraz kullandıktan sonra arayüzüne kolayca alıştım. Arkasında çalışan mekanizmayı anlamak için ise kendi sitelerindeki dokümantasyondan faydalandım. Litepaper tek başına yeterli olmadı ancak yazdıkları ekstra blog yazıları fazlasıyla doyurucuydu. Uygulamayı Optimism üzerinde test ettim, Layer2 üzerinde yer alması maliyet ve hız açısından büyük bir avantaj sağlıyor. Sentetik varlık fikri web2’den web3’e geçiş konusunda yardımcı olabilecek bir fikir çünkü burada birçok farklı ülkenin para birimine token halinde ulaşabiliyor insanlar. Aynı zamanda kriptoparalar veya fiat para birimleri haricinde varlıkların da bulunması gündelik hayatta petrol, buğday vb. yatırım araçlarına yatırım yapmak isteyip karmaşadan dolayı ilgilenemeyen yatırımcıları da platforma çekebilecek bir avantaj sağlıyor.

Biraz da riskleri ve dezavantajlardan bahsedip yazıyı bitiriyorum.

Platform aslında hala fazlasıyla deneysel bir yöntemle ilerliyor çünkü platformun örnek alabileceği bir uygulama yok. Bir nevi De-fi’ın gelişimi konusunda öncülük ediyor. Deneysel yöntemle ilerleyen uygulamalarda haliyle oturmuş bir sisteme göre daha fazla hata riski bulunuyor. Her ne kadar 2022 düşüşünde rüştünü ispat etmiş olsa da iyi araştırma yapmadan kullanmak beklenmedik zararlara yol açabilir. Bir diğer zayıf nokta ise akıllı kontratların gerçek dünyadaki varlıkların fiyatını oracle adı verilen hizmetlerden alıyor oluşu. Bu hizmetler platforma bazen anlık veriyi yansıtamıyor ve her ne kadar slipaj 0 olsa bile işlemler beklenenden daha ucuz veya pahalı bir fiyat ile sonuçlanabiliyor. Bu sorunun çözümü için de hala çalışmaların devam ettiğini söylemeden geçmeyelim.

Sonsöz

Synhetix, kullanıcılarına sağladıkları likidite karşılığında varlık çeşitliliği, slipajsız alım satım işlemleri, pasif gelir ve sentetik varlıklarını kullanabilecekleri şimdilik küçük bir ekosistem vadediyor. Blockchain ve De-Fi alanındaki ilerlemelerle Synthetix’in sunduğu bu ekosistemin büyüyüp büyümeyeceğine hep beraber tanıklık edeceğiz. Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Twitterdan beni takip edebilirsiniz : https://twitter.com/yarkinaltinel

Kaynakça

(Feragatname: Yazmış olduğum yazı yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve yatırım tavsiyesi içermemektedir.)