Scrum Takımlarında “İyi Ekip Oyuncusu”nun Önemi ve Bir Değerlendirme Modeli

Bu scrum takımı iyi bir ekip mi? Takımda yer alan kişiler iyi birer ekip oyuncusu mu? Bu takımı nasıl daha iyi bir takıma dönüştürebiliriz sorularını siz de soruyor musunuz?

Takımda yer alan kişilerin çapraz fonksiyonelliği sağlayacak yetkinliklere sahip olmasını sağlamaya çalışıyoruz peki aynı zamanda iyi bir takım oluşturabilmek için ekip oyuncusu yetkinliklerine sahip olup olmadıklarını da değerlendiriyor muyuz?

Scrum takımının “iyi ekip” seviyesine ulaşmadan önce Scrum’ı etkili bir şekilde uygulayamayacağını düşünenlerden misiniz?

Gelin o zaman önce Scrum’da takım olmak neden önemli ve ideal bir takım yaratmaya giden yolda iyi ekip üyeleri hangi özelliklere sahip olmalı birlikte bakalım.

Scrum bir takım oyunudur. Bildiğiniz gibi scrum, rugby oyunundan esinlenilerek yazılım dünyasına uyarlanmıştır. Rugby’deki scrum için “hamle”, “dizilim” gibi farklı tanımlar kullanılıyor ancak ben en çok “kenetlenme” karşılığını seviyorum. Çünkü Rugby oyununda scrum pozisyonunda, oyuncular birbirlerine kenetlenerek topun takımlarında kalmasını sağlamaya çalışıyorlar. Topu diğer takımın gol çizgisinden geçirebilmek için ise birlikte hareket ediyor ve aynı hedefe kilitleniyorlar.

Aynı durum Scrum takımları için de geçerli. Sprint hedefini gerçekleştirmek için birbirimize kenetlenerek birlikte ve uyum içerisinde hedefe doğru hareket etmeliyiz. Bunu yapabilmek için iyi bir ekip olmamız lazım. Peki nasıl iyi bir ekip olacağız?

İyi bir ekip oluşturabilmek için ekipte doğru kişilerin yer alması kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle öncelikle işe alım aşamasında doğru kişilerin işe seçilmesi gerekir. Her ne kadar ekip çalışmasının öneminin farkında olsak ve hatta iyi ekip oyuncularını işe almaya çalışsak da bunun tam olarak ne anlama geldiğini bilmiyor olabiliriz. Patrick Lencioni “İdeal Ekip Oyuncusu” adlı kitabında ideal ekip oyuncusunun basit bir modelini ortaya koyuyor;

Bu modele göre ideal bir ekip oyuncusunun üç özelliği var; Alçakgönüllü, aç ve zeki.

Alçakgönüllü: İyi ekip oyuncuları aşırı egodan ya da mevki kaygısından yoksundur. Başkalarının katkılarını dile getirmede aceleci, kendilerininkine dikkat çekmede ise yavaştırlar. Övgüyü paylaşırlar. Kendileri yerine ekibi öne çıkarırlar ve başarıyı bireysel değil kolektif olarak tanımlarlar. Alçakgönüllülük bir ekip oyuncusu olmanın en önemli ve en vazgeçilmez özelliğidir.

Aç: Aç insanlar her zaman daha fazlasını ararlar. Yapacak daha çok şey.. Öğrenecek daha çok şey.. Üstlenecek daha çok sorumluluk… Aç insanların hemen hemen hiçbir zaman yöneticileri tarafından daha çok çalışmaya zorlanmaları gerekmez. Çünkü aç insanlar kendi kendilerini motive ederler. Gayretlidirler. Kaytarıcı olarak görülebilecekleri düşüncesinden nefret ederler.

Zeki: Bir ekip bağlamında zeka, kişinin insanlarla ilgili sağduyusudur. Bu tamamen, kişilerarası etkileşimde uygun ve farkında olabilme becerisidir. Zeki insanlar genelde bir grup ortamında neler olup bittiğini ve diğerleriyle nasıl en etkili biçimde etkileşeceklerini bilirler. İyi sorular sorarlar, diğerlerinin söylediklerini dinlerler ve sohbetlerde dikkatlerini hep diri tutarlar.

Bu özellikleri tıpkı bir turnusol kağıdı gibi kullanarak kendinizi ve ekiplerinizde yer alan üyeleri değerlendirip hangilerine sahip olduğunuzu/olduklarını bulabilirsiniz.

• Üç özelliğe de sahip olan bir kişi “ideal ekip oyuncusu” olarak tanımlanır. Bu kişiler yer aldıkları ekiplerde yönlendirilmelerine gerek kalmadan ekip çalışmasını kolaylaştırırlar.
• Eğer bir kişi bu özelliklerden 2 tanesine sahipse ona geri bildirim verilerek bu konuyla ilgili bakış açısı anlaşılabilir. Bu kişi ekip oyununa önem veriyorsa, zayıf kaslarını güçlendirmek için çaba harcayacak hatta destek isteyecektir.
• Eğer ekip üyelerinden birisi bu özelliklerden sadece bir tanesine sahipse yine iyi bir ekip oyuncusuna dönüşme şansı vardır ancak bu daha uzun bir zaman ve çok daha fazla çaba gerektirecektir.
• Bir ekip üyesi bu özelliklerin hiç birini taşımıyorsa değerli bir ekip oyuncusu olma şansı maalesef çok azdır.

Bir scrum takımının iyi bir ekip olabilmesi için ekip üyelerinin hangi özellikleri taşıması gerektiğine kısaca değindik. Yeni bir takım kurarken işe alım aşamasında bu özellikleri arayarak daha doğru kişilerle sürece başlayabilirsiniz. Bu büyük bir avantajdır.

Ancak çoğunlukla bu avantaja sahip olamayız çünkü pek çoğumuz mevcut takımlarla çalışırız. Mevcut takımlarımız için de bu değerlendirmeyi yapabiliriz ancak değerlendirme sonrasında bazı üye/üyelerin bu özelliklerden birine/birkaçına sahip olmadığını gördüğümüzde ne yapacağımızı bilmemiz gerekir. İşte yapabileceklerinizden bazıları;

• Eğer bir scrum master veya agile koçsanız ilgili ekip üyesine doğrudan geri bildirim verebilir ve kişinin yaklaşımına göre ona ihtiyacı olan desteği sağlayabilirsiniz. Organizasyonunuzun yapısına bağlı olarak gelişim sürecini daha başarılı geçirmesi için çalışanın idari yöneticisinden de destek alabilirsiniz. (Bu değerlendirmeyi scrum takımı olmayan bir ekipte de pekala yapabileceğinizi unutmayalım)
• Ya da takımın aklına ve yeteneklerine güvenebilirsiniz. Her çalışan iyi ekip üyelerinin yer aldığı bir takımda çalışmayı ister. Çünkü takımda bu profile uygun olmayan kişilerin olması en çok o takımda yer alan kişileri rahatsız eder. Bu nedenle akran geribildirimi, iyi ekip olma ve ekip düzenin devamlılığı için bir araç olarak kullanabilir.

Bunun için belirli periyotlarda aşağıdaki değerlendirme kullanılabilir. Bu değerlendirmeyi Ebay’ın akran geribildirimi aracı¹ ve İdeal Ekip Oyuncusu özelliklerini harmanlayarak oluşturdum. Her takım üyesi diğerini aşağıdaki sorularda 5'li skala ile değerlendirir. Değerlendirmesine ilişkin olarak somut bir örneğini de (özellikle çok düşük ve çok yüksek değerlendirmelerde yazılmasını zorunlu tutabilirsiniz) ekler. Değerlendirmelerin ortalaması alınarak ilgili kişi ile paylaşılır.

İdeal ekip oyuncusu değerlendirme anketi

Henüz açıkça tartışabilme olgunluğuna ulaşamamış ekiplerde değerlendirme sonuçlarının anonim olarak paylaşılması daha doğru olacaktır. Her bir ekip üyesi için diğerlerinin ortak değerlendirmesini ifade eden tek bir ortalama sonuç çıkarılır. Bu değerlendirme sonucunda kişinin gelişmesi gereken bir alan varsa bu açık bir şekilde belirlenmiş olur. Değerlendirilen ekip üyesi ile genel değerlendirme sonucu paylaşılır ve bir gelişim planı yapılır. Gelişimin daha hızlı sağlanabilmesi için iyi ekip olma konusunda duyulan kararlılık tüm ekip üyelerine net bir biçimde ifade edilmelidir.

Daha olgun ekiplerde bu değerlendirmeleri belirli aralıklarla bir retrospective aktivitesi olarak uygulamak ve herkesin açık bir şekilde geri bildirim vermesini sağlamak daha etkili bir yöntem olarak değerlendirilebilir. Bu noktada bireysel olarak gerekliliklerin yanı sıra takım olarak ulaşılması gereken bir aşama da (güven + çatışma)² kaydedilmiş olacaktır.

Kapatırken;

Entropi kanununa göre düzenlenmeyen her şey dağılır. Bu durum ekipler için de geçerlidir. Ekibin belirli bir düzen içerisinde çalışmaya devam etmesi için beklentilerin iyi tanımlanması ve geri bildirim döngüsünün işletilmesi çok değerlidir.

Ekip içi değerlendirme anketini 3 ayda bir yapmak iyi bir pratik olabilir. Elde edilen sonuçları herhangi bir performans hesabına girdi yapmamak değerlendirmelerin objektif yapılabilmesi için çok önemlidir. Amaç ekibin daha iyi bir ekip olması için her bir üyenin bireysel olarak üzerine düşeni yapması ve kendi gelişimini sağlamasıdır. Takım bunu iyi ekip olabilme ve bireysel uygunluğun sağlanması için bir araç olarak kullanırsa amaca daha çok hizmet edecektir.

¹ https://tech.ebayinc.com/engineering/now-you-see-it-a-peer-feedback-system-for-scrum-teams/

² Ekiplerin beş temel aksaklığı, Patrick Lencioni