Η Επόμενη Μέρα: Ένα Project για την ανάπτυξη Ηγετικών Ικανοτήτων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις την εποχή του COVID-19
Αβεβαιότητα, πανικός,παραπληροφόρηση, αμφιβολία. Καταστήματα και οργανισμοί κλείνουν και ανοίγουν ξανά, νέα μέτρα ανακοινώνονται συνεχώς. Οι αποστάσεις αυξάνονται τόσο σε σωματικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο. Η ελπίδα συνδυάζεται πάντα με μία επιφύλαξη και η αισιοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την αβεβαιότητα για το αύριο. Αυτή είναι η κατάσταση εν έτει 2020 όπου οι συνέπειες της πανδημίας του COVID-19 αλλάζουν ριζικά όλα τα δεδομένα. Ζούμε πλέον σε μία εποχή όπου τα συναισθήματα και οι αντιλήψεις είναι ανάμεικτα, όπου γιατροί και υπάλληλοι φαρμακείων και σούπερ μάρκετ δούλεψαν υπερωρίες, ενώ την ίδια στιγμή καταστηματάρχες έχασαν ένα μεγάλο κομμάτι του τζίρου τους. Δάσκαλοι και μαθητές χρειάστηκε να εξοικειωθούν με ηλεκτρονικές πλατφόρμες και απλοί πολίτες να μάθουν να κάνουν ηλεκτρονικά όλες τις συναλλαγές τους. Οι αλλαγές είναι τόσες πολλές που δεν ξέρεις σε ποια να πρωτοεστιάσεις.
Αυτό ήταν και ένα ζήτημα που απασχόλησε την ομάδα μας στα πλαίσια του AD&PRLab του Παντείου Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα στο Εργαστήριο “Ηγεσία και Συναισθηματική Νοημοσύνη”, όπου μας ανατέθηκε ως θέμα τελικής εργασίας η “Παραγωγή και διάχυση χρήσιμου περιεχομένου σχετικού με ικανότητες συναισθηματικής νοημοσύνης και ηγεσίας με στόχο την ενημέρωση, ενδυνάμωση και θετική αντιμετώπιση της δύσκολης αυτής περιόδου”. Επομένως έπρεπε ουσιαστικά να αναπτύξουμε μελλοντικούς ηγέτες.
Ποια ομάδα πολιτών όμως θα επιλέγαμε; Ποιός είχε τη μεγαλύτερη ανάγκη για ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων; Σε μία περίοδο όπου κυριολεκτικά όλοι οι τομείς αντιμετωπίζουν κρίση, η απάντηση αυτή ήταν κάτι παραπάνω από δύσκολη. Ηλικιωμένοι αλλά και νέοι, καθηγητές αλλά και μαθητές, εργαζόμενοι αλλά και πελάτες, όλοι τους έρχονται αντιμέτωποι με μία πρωτόγνωρη και δύσκολη κατάσταση. Σε ποιους λοιπόν θα επιλέγαμε να απευθυνθούμε και με ποια μέσα; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η ΙΔΕΑ ΜΑΣ
Παρακολουθώντας λοιπόν τις εξελίξεις μετά το ξέσπασμα του COVID-19 και στην χώρα μας, συνειδητοποιήσαμε, και όπως ήταν φυσικό επακόλουθο, ότι οι επιπτώσεις του lockdown θα είναι τεράστιες στην οικονομία. Και κυρίως στον τομέα των επιχειρήσεων, καθώς με την αναγγελία του lockdown οι επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να κλείσουν τα καταστήματά τους χωρίς να γνωρίζουν το πότε θα επιστρέψουν.
Σαν ομάδα, εστιάσαμε και θέλαμε να μελετήσουμε την περίπτωση των εμπόρων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς αυτή η μερίδα των επιχειρηματιών φαίνεται να έχει πληγεί ανεπανόρθωτα από την έναρξη του lockdown. Πολλοί επιχειρηματίες, πιάστηκαν απροετοίμαστοι σε αυτή την κρίση καθώς δεν είχαν αλλάξει ή αναβαθμίσει το στρατηγικό/επιχειρηματικό πλάνο ή δεν είχαν online παρουσία ώστε να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους πελάτες τους μέσω διαδικτύου. Όλα αυτά συνηγορούν στην ψυχολογική μετάπτωση των μικροεπιχειρηματιών.
Διαπιστώσαμε, επίσης, πως κάθε μέλος της ομάδας είχε ένα ή παραπάνω άτομο στον οικογενειακό, φιλικό ή και στον ευρύτερο του κύκλο, που ήταν ιδιοκτήτης μικρομεσαίας επιχείρησης. Αισθανόμασταν, επομένως, πιο έντονα την ανάγκη, αφενός να ενδυναμώσουμε και να εμψυχώσουμε τους μικροεπιχειρηματίες και αφετέρου να προτείνουμε προτάσεις επαναπροσδιορισμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Στοχεύουμε μέσα από αυτή την διαδικασία οι επιχειρήσεις να ανασυγκροτηθούν και να βγουν πιο δυνατές.
Ο κορωνοϊός συνεχίζει να επιδρά και θα επιδρά για όσο υπάρχει, καταλυτικά, στη λειτουργία των επιχειρήσεων και στις εργασιακές σχέσεις.
Γι’ αυτό και αποφασίσαμε ο τίτλος του project μας να είναι “Τhe Next Day” και ως αντιπροσωπευτικό hashtag θα έχουμε το #letsrestart προκειμένου να δείξουμε στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις πως υπάρχει ελπίδα για την επόμενη μέρα και πως μπορούν να κάνουν μία “επανεκκίνηση” στην επιχείρησή τους και να ξαναρχίσουν ομαλά την λειτουργία τους.
ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ
Στη σύγχρονη πραγματικότητα, όπου τα καταστήματα και συνεπώς οι μικροεπιχειρηματίες έχουν πληγεί σημαντικά από τις επιπτώσεις της πανδημίας η ενδυνάμωση τους τόσο σε πρακτικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο αποτελεί μείζον ζήτημα. Επομένως βασικός στόχος είναι η ενίσχυση της προσαρμοστικότητάς τους και της προσήλωσης τους στον στόχο, ο οποίος δεν είναι άλλος από το να βγουν κερδισμένοι από την τρέχουσα κρίση. Για να καταστεί, όμως, αυτό εφικτό θα πρέπει να είναι σε θέση να διαχειριστούν συναισθηματικά την πραγματικότητα, ώστε να ανταπεξέλθουν σε αυτή.
Άλλωστε όπως παραθέτουν και η Emily Pine με τον Tony Schwartz στο Harvard Business Review “We are dealing with two contagions; the virus itself and the emotions it generates. Negative emotions are every bit as contagious as the virus, and they’re also toxic”. Αυτό που επισημαίνουν είναι ότι στην παρούσα φάση αντιμετωπίζουμε δύο είδη μολύνσεων: τόσο τον ιό, όσο και τα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργεί και τα οποία είναι εξίσου μεταδοτικά και τοξικά με αυτόν.
Ως εκ τούτο, μέσα από την προσπάθεια μας αποσκοπούμε να ενισχύσουμε και την αισιοδοξία των ανθρώπων αυτών, ώστε να ανακτήσουν τη δύναμη και τη θέληση τους. Θέλουμε να αντιληφθούν ότι εκεί που όλα φαίνεται να καταστρέφονται βρίσκονται κρυμμένες οι μεγαλύτερες ευκαιρίες. Αυτή είναι η καταλληλότερη στιγμή να εξελιχθούν και να ευδοκιμήσουν.
ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ
Για να διερευνηθεί η εμπειρία και οι σκέψεις των ατόμων που ανήκουν στην ομάδα στόχευσης, αξιοποιήθηκε η ποιοτική προσέγγιση η οποία στηρίζεται κατά βάση στον μικρό αριθμό συμμετεχόντων και στην ανάλυση του λόγου. Μέσω της ποιοτικής έρευνας συλλέχθηκαν δεδομένα τα οποία περιγράφουν προβλήματα κι έννοιες από τη ζωή των ατόμων. Τα δεδομένα για το υπό εξέταση θέμα προήλθαν από συνεντεύξεις που στηρίχθηκαν σε έναν οδηγό συνέντευξης ειδικά διαμορφωμένο για τους μικρομεσαίους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Πρόκειται για 8 συνολικά ερωτήσεις που αναζητούσαν απαντήσεις γύρω από τα συναισθήματα, τα βιώματα και τις βλέψεις των ερωτηθέντων για τις αλλαγές που προήλθαν στην επιχειρησιακή ζωή μετά την εμφάνιση του COVID-19.
Πιο συγκεκριμένα, στις συνεντεύξεις συμμετείχαν 10 άτομα που προέρχονταν από τον μικρομεσαίο κλάδο και οι επιχειρήσεις τους είχαν τεθεί σε lockdown, με φανερές συνέπειες στην οικονομική τους δραστηριότητα. Το δείγμα αποτελούνταν από 7 γυναίκες και 3 άντρες που έχουν στην ιδιοκτησία τους καταστήματα υποδημάτων, κομμωτηρίων, ινστιτούτων αισθητικής, οπτικών ειδών,ανθοπωλείων και εποχιακών ειδών. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν στις παρακάτω 8 ερωτήσεις:
- Ποια είναι η ψυχολογική κατάσταση της επιστροφής σας στο χώρο εργασίας σας;
- Τι περιμένετε από την επόμενη μέρα;
- Ποιος είναι ο μεγαλύτερός σας φόβος/άγχος για την επόμενη μέρα;
- Ποιο είναι το επικρατέστερο συναίσθημα που σας διακατέχει;
- Σε τι ποσοστό θεωρείτε πως έχει πληγεί ο τζίρος της επιχείρησής σας από το lockdown;
- Κατά πόσο θεωρείτε πως θα υπάρξει μακροπρόθεσμη ή βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη;
- Πώς μπορείτε να εκμεταλλευτείτε την κατάσταση αυτή προς όφελός σας;
- Ποιο μέσο συμβουλεύεστε για να λαμβάνεται συμβουλές για την επιχείρησή σας; (π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες, άρθρα, Internet, social media, ανθρώπους του χώρου κ.ά.)
Οι απαντήσεις που δόθηκαν από τους συμμετέχοντες εξετάστηκαν και αναλύθηκαν με σκοπό να οδηγήσουν σε συμπεράσματα τα οποία με την σειρά τους θα έδιναν τις βασικές συντεταγμένες για τους τρόπους με τους οποίους θα ήταν εφικτή η ανάπτυξη των ικανοτήτων της αισιοδοξίας, της προσαρμοστικότητας και της προσήλωσης στο στόχο στην ομάδα στόχευσης της εν λόγω έρευνας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Σύμφωνα με τις συνεντεύξεις που πήραμε και βασισμένες στην ποιοτική έρευνα που διεξήγαμε καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα για την γενικότερη στάση και την συναισθηματική κατάσταση των εμπόρων και των ιδιοκτητών μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Παρατηρήσαμε ότι οι συνεντευξιαζόμενοι διακατέχονταν από ψυχολογικές διακυμάνσεις με τα συναισθήματα τους να ποικίλουν τόσο σε θετικά όσο και σε αρνητικά. Ένα από τα πράγματα που μας εντυπωσίασαν ήταν ότι τα θετικά συναισθήματα ήταν απροσδόκητα περισσότερα με την ηρεμία, την υπευθυνότητα, την αισιοδοξία, την ευγνωμοσύνη και δύναμη ψυχής να κυριαρχούν.
Παρόλα αυτά υπήρχε και ένας κοινός γνώμονας που ασπάστηκαν όλοι οι ερωτηθέντες. Και αυτός φυσικά ήταν το άγχος. Το άγχος για το μέλλον. Το συγκεκριμένο συναίσθημα προκαλεί ανασφάλεια, αβεβαιότητα και φόβο, συναισθήματα που αφορούν τόσο στην εμφάνιση μιας επακόλουθης οικονομικής κρίσης και στις επιπτώσεις που θα εμφανίσει όπως η ανεργία ή η έλλειψη πελατείας αλλά και στο ενδεχόμενο επανεμφάνισης της πανδημίας και την επιβολή ενός νέου lockdown.
Το μόνο σίγουρο είναι η ανυπομονησία για την επάνοδο στην κανονική ροή των πραγμάτων και φυσικά η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων.
Η προσαρμοστικότητα και η αισιοδοξία είναι δύο ικανότητες που παρατηρήθηκαν σε μεγάλο βαθμό στους συνεντευξιαζόμενους ενώ ταυτόχρονα κρίνονται απαραίτητες για την επιβίωση στους δύσκολους αυτούς καιρούς.
Όσον αφορά στο οικονομικό πεδίο, παραπάνω από τους μισούς συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι η πτώση του τζίρου τους κυμαίνεται από 20–30% ενώ η μειοψηφία αυτών απάντησε ότι η πτώση του τζίρου τους ξεπερνά το 50% αγγίζοντας έως και το 80%.
Με απόλυτη ομοφωνία οι συμμετέχοντες υποστήριξαν πως η ανάπτυξη θα είναι μακροπρόθεσμη πράγμα που τους κάνει να ανησυχούν για την κατάσταση αλλά ταυτόχρονα να τους δίνει δύναμη να συνεχίσουν την προσπάθεια για την επιστροφή της κανονικότητας.
Τέλος, στην τελευταία μας ερώτηση, οι ερωτηθέντες απάντησαν πως προσπαθούν να συμβουλεύονται έγκυρα μέσα ώστε να διαμορφώνουν την άποψη τους και να παίρνουν συμβουλές για την επιχείρηση τους καθώς επίσης προσπαθούν να αποφεύγουν τις πηγές των “fake news”.
Σύμφωνα με την πλειοψηφία , οι ειδικοί στον κλάδο της οικονομίας έχουν την τιμητική τους ενώ ακολουθούν οι εφημερίδες και κάθε είδους διαδικτυακή πηγή.
Το επόμενο μας βήμα ήταν να δημιουργήσουμε ένα Infographic στο οποίο να παραθέτουμε τα αποτελέσματα της ποιοτικής μας έρευνας με πιο διαδραστικό τρόπο, έτσι ώστε να παρουσιάσουμε τα συμπεράσματα μας πιο πρακτικά και να κατανοηθούν καλύτερα από το κοινό μας.
ΔΙΑΧΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ: SOCIAL MEDIA ΚΑΙ ΕΝΘΕΤΟ
Μια από τις πιο σημαντικές προτάσεις που είχαμε να δώσουμε σχετικά με τον επαναπροσδιορισμό των επιχειρήσεων είναι η μεταστροφή τους στα social media και το διαδίκτυο γενικότερα.
Καταρχάς για όσους δεν έχουν εξοικείωση με το διαδίκτυο, τους προτείνουμε την παρακολούθηση online μαθημάτων και την απόκτηση του Google Fundamentals of Digital Marketing Certificate. Κάθε ιδιοκτήτης μικρομεσαίας επιχείρησης χωρίς καμία χρέωση μέσω της google μπορεί να παρακολουθήσει online μαθήματα και σεμινάρια για πιο αποδοτικές και πιο αποτελεσματικές πωλήσεις στις διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, αποκτώντας έτσι και το πιστοποιητικό μαζί με πολύτιμες γνώσεις για την επέκταση της επιχείρησής του στο διαδίκτυο.
Ακόμα είναι αρκετά σημαντικό να έχουν μεγάλη παρουσία στα social media κυρίως στο Instagram και το Facebook, ανάλογα πάντα και με τους πελάτες που θέλουν να προσελκύσουν. Ωστόσο επειδή ο ανταγωνισμός στα social media είναι μεγάλος, θεωρείται αρκετά σημαντικό κάθε επιχείρηση να ακολουθήσει κάποιες στρατηγικές. Εμείς θα παρέχουμε διάφορα tips προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τα καλύτερα εργαλεία για να κάνουν μεγαλύτερη την απήχηση τους και να προωθήσουν σωστά την επιχείρησή τους. Θα παρέχουμε επίσης την δυνατότητα να παρακολουθήσουν διάφορα σεμινάρια για το πώς να κρατούν ενημερωμένο το κοινό τους και πώς να χρησιμοποιούν σωστά τα εργαλεία των κοινωνικών μέσων δικτύωσης.
Καθώς οι επιχειρηματίες μας στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν περιορίζονται σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, όσον αφορά το περιεχόμενο που θα δημιουργήσουμε για να τους βοηθήσουμε να αναπτύξουν τις απαραίτητες ηγετικές ικανότητες, θεωρήσαμε αναγκαία την δημιουργία ενός ενθέτου με 3 θεματικές ενότητες το οποίο και θα δημοσιεύσουμε. Πρώτη ενότητα είναι η συναισθηματική διαχείριση εν μέσω covid-19 καθώς σε μια τέτοια κρίση η θετική σκέψη και η καλή επικοινωνία βοηθούν στην σωστή αντιμετώπιση των προκλήσεων. Στην 2η ενότητα αναγράφονται κάποιες συνεντεύξεις από μικροεπιχειρηματίες άντρες και γυναίκες οι οποίοι αναφέρονται στον τρόπο που αντιμετώπισαν και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση. Τέλος στην 3η ενότητα υπάρχει ένα επιχειρηματικό πλάνο, η εμπειρία των πελατών και άλλες συμβουλές προκειμένου να λειτουργήσουν οι επιχειρηματίες σε αυτή την κρίση όσο πιο ορθά γίνεται.
Για να δείτε το Ένθετο πατήστε εδώ.
Αυτή ήταν λοιπόν η εμπειρία μας με την ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων στην εποχή του κορωνοϊού. Μέσα από αυτήν την εργασία αποκομίσαμε κάτι παραπάνω από μία ευρύτερη γνώση και εμπειρία ως προς την ηγεσία και τις ικανότητες συναισθηματικής νοημοσύνης.
Μιλήσαμε με ανθρώπους αυθεντικούς που μοιράστηκαν μαζί μας τις προσδοκίες και τους φόβους τους για την επόμενη μέρα, αλλά κυρίως την αγάπη για τη δουλειά τους. Με ανθρώπους όπου σε μία περίοδο κρίσιμη, κατάφεραν να διατηρήσουν την αισιοδοξία τους, τις αξίες τους και τη διάθεση για μια νέα αρχή. Τους ακούσαμε, τους νιώσαμε και τους θαυμάσαμε.
Ελπίζουμε πως το περιεχόμενο που αναπτύξαμε θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο απέναντι στον νέο τους αγώνα για ανασυγκρότηση. Και είμαστε σίγουροι πως αργά ή γρήγορα θα τα καταφέρουν.
Γιατί η Επόμενη Μέρα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχει φτάσει και πέρα από κάθε άλλο έχει δύναμη ψυχής.
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την καθηγήτριά μας Dimitra Iordanoglou για την βοήθειά της στην υλοποίηση του project αυτού!
Η Ομάδα μας “The Challengers” (Καράτζιου Εβελίνα, Κυριακόγγονα Κυριακή, Μακρή Βιολέττα-Ιωάννα, Μπέγκα Αντζέλικα, Μπολάνου Χριστίνα, Σκουτέρη Ευγενία, Σταικούρα Γεωργία)
Eugenia Skouteri Angelika Bega Kyriaki Kyriakoggona Evelina Karatziou Georgia Staikou Christina Bolanou
