De onpartijdige rechter

Het is vrijdagochtend 13 mei 11.00 uur; We (beleidsadviseur Frank en ik) zijn in gesprek met Dennis. Dennis heeft een vrouw een twee kinderen. Dunya, een meisje, een gezellige stuiterbal en een jongen Faisal. Voor Faisal (wiens naam in het Nederlands boven dit interview staat) is zorg nodig. Al toen hij vier jaar was vermoedden zijn ouders dat het gedrag van Faisal anders was dan van andere kinderen. Dit baarde hen zorgen. Ze bezochten regelmatig de huisarts, maar er werd nooit actie ondernomen. Pas toen Faisal zes jaar was zag een waarnemer van hun huisarts dat er iets niet klopte en dat bracht de zaak aan het rollen. Faisal kreeg de diagnose Gil de la Tourette en later werd hij ook gediagnosticeerd met PDD-NOS, een vorm van autisme. Deze combinatie komt elders in de familie voor: bij een achterneef van zijn moeder.

Emoties

Er komt veel kijken bij de dagelijkse zorg voor Faisal. Hij heeft veel structuur nodig. Wanneer dit niet zo is, dan bestaat de kans dat hij weinig tot geen controle heeft over zijn leven. Zo heeft hij eens na een mooie, vrolijke dag bij opa tijdens de fietstocht naar huis tegen zijn vader gezegd dat hij niet meer wilde leven; “Papa ik wil niet meer leven’, ik kan het niet meer”. Ze spraken er de volgende dag uitvoerig over. Niet direct na die uitspraak van zijn zoon zegt Dennis; “Want dan is er nog veel te veel emotie”.

Faisal had en heeft (soms) heftige woedeaanvallen. Die waren zo excessief dat ze in het ziekenhuis dat beeld nauwelijks herkenden voor een jongen in die leeftijd. “De kracht die er in die woede en boosheid zit tijdens deze aanvallen is enorm” zegt Dennis. Soms moet hij zijn zoon echt in bedwang houden en ook Dennis is niet voor een kleintje vervaard. Ooit stond zijn zoon dreigend voor hem met een broodmes.

Maar Dennis is een evenwichtig rustig persoon en dat is precies wat Faisal nodig heeft. Faisal moet medicijnen gebruiken, waarschijnlijk heel zijn leven lang. Zijn tics moeten onderdrukt worden, dat is belangrijk voor Faisal die in behandeling is bij Pro Persona en Entrea. Hij is ook in behandeling geweest bij Kleur (jeugd ggz), maar dat stopte en toen bleef het stil. Dennis heeft er nooit meer iets van gehoord. Dennis is er de man niet naar om boos te worden; hooguit verdrietig.

Dagelijks leven

Dennis werkt 32 uur per week en zijn vrouw (Marokkaanse van afkomst met Italiaans bloed) blijft thuis voor de twee kinderen. De zorg voor Faisal doet veel met Dennis en continue aandacht van zijn vrouw en hemzelf is nodig. Leuke dingen houden ze meestal dicht bij huis; want bij het ondernemen van grotere dingen ontstaan vaak uitbarstingen. Faisals zusje Dunya, van 10 jaar, heeft ADHD en om haar op het reguliere onderwijs te houden vergde veel overredingskracht. Dennis is zelfs naar een commissie gegaan om de mogelijkheid te krijgen om zelf te kunnen kiezen waar zijn dochter naar school gaat. Dunya is er ook bij als Faisal agressief gedrag vertoond, maar zij hebben verder een normale broer-zus verhouding. Er lijkt wel een verschil te zijn in Faisals gedrag thuis en op school. “Ik denk dat voor hem de hiërarchie anders werkt en dat hij daarom anders reageert”. Dennis is ervan overtuigd dat iedere dag een worsteling is voor zijn zoon. Hij heeft thuis soms moeite met oogcontact en soms wil hij geen knuffel, maar op momenten dat hij hiervoor kiest, wordt er thuis geknuffeld.

Zelfstandigheid

Faisal is 12 jaar en zijn ouders hebben gekozen voor regulier onderwijs op de middelbare school, waar hij zelfstandig naar toe gaat. Zijn IQ is boven gemiddeld, maar in verband met sociaal vermogen is VMBO-Kader een goede keuze en dat gaat hem goed af; een zesje is voldoende… De betekenis van de Marokkaanse naam van Faisal is “De onpartijdige rechter” en die naam past hem. Hij is wel vaker bestraft op school doordat hij zich in een ruzie of gesprek mengde. Ook op straat heeft hij wel eens een klap op zijn hoofd gehad doordat hij wilde bemiddelen. Hij heeft er dan in eerste instantie niets mee te maken, maar die drang om te bemiddelen tussen twee partijen zit in hem. Hij is niet agressief naar anderen toe. Hij is zich heel bewust van normen en waarden van anderen en heeft ook een goed idee hoe deze nageleefd moeten worden, wel hecht hij hier voor zichzelf minder waarde aan. Overredingskracht en zijn zegje doen; daar is Faisal sterk in.

Ontkenning

Onlangs heeft Faisal psychomotorische therapie (PMT) gehad, om het ziektebeeld beter te kunnen begrijpen. Hij vindt sommige dingen nu ook niet kloppen. Pro Persona kwam met het idee van een lotgenoten-praatgroepje. Er was op dat moment een wachtlijst en er werd medegedeeld dat het weinig zin had om hem nu in een praatgroepje te laten deelnemen met kinderen die in hetzelfde schuitje zitten, terwijl hij in de ontkenningsfase zit. Hij zal dan ook niet het achterste van zijn tong laten zien, maar het zal ook andere kanten belichten en hem misschien beter doen begrijpen. Op het moment probeert Dennis heel scherp waar te nemen en te monitoren op deze signalen.

Faisal zal altijd hulp nodig hebben bij de structuur en voor papierwerk. Als hij later een relatie krijgt, zo zegt zijn vader, dan moet het wel een sterke vrouw zijn die hem begrijpt en grenzen stelt. Grenzen en remmen heeft hij uit zijn omgeving nodig. Hij wil ook graag werken en het zal een kunst zijn als hij een jaar ouder is en gaat krantenlopen, hem dan ook te laten sparen. Faisal wil het liefst nu al steeds meer zelfstandig ondernemen en misschien is het een taak van het wijkteam om hem hierbij te ondersteunen, zo stelt Dennis. Het zou fijn zijn als er iemand extra zoals een makkertje voor hem kan zijn, als een steuntje in de rug om juist en goed voor zichzelf te handelen.

Eigen identiteit ontdekken.

Faisal heeft Marokkaans en Nederlands bloed en is hier zoekende in. De straatcultuur van hangjongeren trekt hem en met zijn drang om te bemiddelen is dit oppassen. Dennis moedigt dit niet aan, maar vindt dat Faisal ook moet leren ontdekken, leren vechten en leren opkomen voor zichzelf.

Het liefst zou Dennis richting Lent verhuizen waar de woonomgeving wat rustiger voor Faisal zou zijn. Faisal is erg geïnteresseerd om later het leger in te gaan, ook al denkt zijn vader dat Faisal alleen de mooie kanten van het leger ziet en denkt dat het een spelletje gamen is wat hij zo graag doet. Hij is, evenals zijn vader, erg geïnteresseerd in geschiedenis en vooral die van de Tweede Wereldoorlog.

Faisal gaat dit jaar met opa en zijn nieuwe gezin met twee jonge kinderen naar Marokko, spannend vinden Dennis en zijn vrouw dat. Een goede gelegenheid voor hun zoon om, met opa en oma en hun kinderen, kennis te maken met de cultuur die in zijn DNA zit. Voor Dennis, zijn vrouw en hun dochter is dit een kans om even op adem te komen. Faisal is overigens wel vaker alleen weg geweest zonder zijn ouders. Bijvoorbeeld met kampen van Happy en het Kinderdorp Neerbosch-Oost. Daar zou hij volgend jaar als begeleider kunnen gaan werken.

Dennis en zijn vrouw hopen dat Faisal zichzelf beter leert kennen, accepteren en vaardigheden aanleert om zo zelfstandig mogelijk, met structuur en enige hulp van anderen zijn leven vorm en inhoud te geven. “Want dat verdient hij”, zegt zijn trotse vader.

Geschreven door Carolien Nijhuis, studente Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, HAN Nijmegen.