HERKESİ MEMNUN ET!
Pırasalı böreğin kokusunu apartman kapısı açılır açılmaz aldı. Asansörü beklemek istemedi, merdivenleri ikişer ikişer çıkarken yüzünde engelleyemediği bir gülümseme vardı. Annesi unlanmış önlüğüyle karşıladı onu. Saçları hafiften dağılmıştı.
“Yavrum, hoş geldin. Ben salatayı yapıyorum, bir o kaldı. Sen içeri geç, dinlen, ben geleceğim birazdan.”
İçeri geçmedi. Annesini öper öpmez mutfağa yollandı. Görebildiği kadarıyla pilav, tavuk, 3 çeşit zeytinyağlı vardı.
“Tatlı ne var?”
“Kaymaçina yaptım, baban da profiterol getirecek sen seversin.”
“Yani… Tabii iki tatlıyı birden yemesem daha iyi ama.” Annesi yine otuz kırk kişilik yemek yapmıştı.
“Kimler geliyor yemeğe?” diye sordu.
“Biz bizeyiz yavrum. Dayınlar, Feraylar gelecekler.”
“Yani 7 kişiyiz sadece”
“ Aslında keşkek de yapacaktım ama yeni hastalıktan kalktım, ondan yapamadım”
Diyecek bir şey bulamadı Bülent, gözlerini devirirken annesinin yine kendini gereksiz yere yorduğunu düşündü. Derin bir iç geçirdi. Nasıl olsa annesi dinlemeyecekti.
“Yavrum su vereyim mi? Yoldan geldin. İstersen içeride uzan, dayınlar gelene kadar.”
****
Bu hafta Transaksiyonel Analiz’deki şemalardan “Herkesi Memnun Et” şeması ile devam ediyoruz.
Hikayemizdeki anne gibi, “Herkesi Memnun Et” şeması taşıyanların odağında başkalarını memnun etmek vardır; kendi ihtiyaçlarını genelde fark etmezler. (Mesela dinlenmek gibi.) Bir de başkalarının ihtiyacını da bildiklerini varsayarlar, sormazlar. Bu nedenle kendi ihtiyaçlarıyla çevrenin ihtiyaçları arasında denge kurmaları zor olur.
Bu şemaya sahip olanların bazıları dargınlığa meyilli olur. Çünkü kendi ihtiyaçlarını başkaları tahmin etsin, anlasın isterler. Bazıları ise darılmaz, içine atar.
Örneğimizi anneden verdik ama insan her yerde insan olduğu için, bu şemaya iş yerinde de çok rastlanır. Mesela herkesi memnun etmek isterken iş yapamaz hale gelen ya da olmayacağını birinci ayda anlamasına rağmen bir kaç yıl aynı insanla çalışmayı sürdüren yöneticiler.
“Herkesi Memnun Et” şemasını taşıyıp taşımadığınızı anlamak için aşağıdaki ifadelerin size ne kadar uygun olduğuna bakın:
1- Çevrenizden sıklıkla aşağıdakileri duyar mısınız?
“Ne kadar düşüncelisin”
“Çok kibarsın”
“Çok iyi bir insansın”
2- Kendi düşüncelerinizi doğrudan ifade etmek yerine dolaylı şekilde ifade etmeyi ya da soru şeklinde sormayı tercih eder misiniz?
3- Ben dili kullanmak size zor gelir mi? Onun yerine “insanlar böyle yapar” demek mesela daha uygun mudur?
4- “Aman anlaşmazlık çıkmasın” der misiniz? Olumsuzluktan kaçınır mısınız?
5- Ve son olarak aşağıdaki (abartılmış) hayali durum size ne kadar uygun?
Herkese tek tek kahvesini sorup getirir. Sonradan gelen birisi varsa ona da kahve almaya gider. Ya da kendi kahvesini vermek için ısrar eder. Kahve istemeyen birisi varsa ona da ısrar eder :)
Peki, bu şema sizde varsa ve bundan çıkmak istiyorsanız ne yapabilirsiniz?
1- İnsanlar senin ne düşündüğünü bilemezler, bu yüzden içinde olan biteni söylerken direkt ve net ol. ”Söylersem darılırlar”, “kavga ederim” gibi düşünce kalıpların olabilir; bunun için çalışman gerekebilir: Zehirli İletişime girmeden kendini ifade etmeyi yöntemleri kullanmayı pratik et. Bakınız bu konudaki eski yazılarımız:
2- İnsanlarla ilgili varsayımlara girme, SOR!
3- Ve son olarak hiç bir şeyi, ama hiç bir şeyi kişiselleştirme! Evet, bu en zoru belki… Ama hayat da böyle zor :)
