11 powodów, dla których rok 2015 był sukcesem ludzkości
Przeżywamy właśnie okres najwspanialszego rozwoju w dziejach ludzkości, a nikt nam o tym nie mówi.
Rok 2015 zbliża się ku końcowi i mało kto powiedziałby, że był on dobry dla ludzkości. Złe wiadomości wydawały się nie mieć końca: wojna w Syrii, problem uchodźców w Turcji i Europie, trzęsienie ziemi w Nepalu, atak terrorystyczny w Paryżu, strzelanina w USA, powódź w Indiach. Wszystkie media trąbiły o tym, jacy to ludzie są egoistyczni/zachłanni/ograniczeni i nie sposób było oprzeć się wrażeniu, że świat schodzi na psy.
Nic bardziej mylnego.
Franklin Roosevelt powiedział kiedyś: „Prawdziwą miarą postępu nie jest to, jak bardzo rozpieszczamy bogatych, lecz to, ile możemy zapewnić tym, którzy mają najmniej”. Jeżeli weźmiemy sobie te słowa do serca to mijający rok rzeczywiście był wspaniały. A oto dlaczego:
1) Jesteśmy coraz bliżej do powszechnego dostępu do edukacji na całym świecie
W kwietniu tego roku UNESCO udostępniło raport o stanie edukacji na świecie, według którego przez ostatnie 15 lat liczba dzieci bez dostępu do edukacji zmniejszyła się prawie o połowę — z 100 do 57 milionów. Wszystko to dzięki zwiększającej się świadomości o roli nauki, tak samo w życiu pojedynczych osób jak i dla całego społeczeństwa, wsparciu finansowym rządów oraz dzięki dłuższemu, obowiązkowemu okresowi nauki. Tym samym możemy z dumą powiedzieć, że żyjemy w świecie gdzie 9 na 10 dzieci uczy się czytać i pisać. Według Banku Światowego, tylko jedno pokolenie dzieli nas od świata, w którym nie ma analfabetów.
2) Skrajne ubóstwo spadło poniżej rekordowych 10%
Liczba ludzi żyjących w skrajnym ubóstwie (za mniej niż 1,9 dolara dziennie) spadła do 702 milionów, czyli 9,6% światowej populacji. To spadek z 902 milionów (12,8% ludzkości) od 2012 r. To najniższa liczba od 200 lat. Daje nam to dowód, że 25-letnie wysiłki opłaciły się i jesteśmy coraz bliżej wyeliminowania ubóstwa do roku 2030. „To najlepsze co dziś usłyszycie — te prognozy oznaczają, że jesteśmy pierwszym pokoleniem w dziejach ludzkości, które może położyć kres ubóstwu”, mówi Jim Yong Kim, prezes Banku Światowego.
3) Więcej ludzi ma dostęp do Internetu
Na całym świecie jest teraz 3,2 miliarda ludzi podłączonych do sieci, z czego 2 miliardy to ludzie w krajach rozwijających się. W 2000 r. liczby te wynosiły odpowiednio 300 milionów i 100 milionów. Oznacza to, że liczba użytkowników Internetu zwiększyła się ośmiokrotnie przez ostatnie 15 lat. Oczywiście, wciąż jeszcze wiele przed nami. W najmniej rozwiniętych krajach tylko 9,5% populacji ma dostęp do Internetu. Dla porównania w krajach rozwijających się jest to 35%, a w rozwiniętych 82,2%. Liczby zmieniają się jednak szybko. Dla przykładu, dostęp do Internetu w Afryce wzrósł o 51% przez ostatnie 5 lat. Prym wiodą telefony komórkowe — swój numer ma więcej niż 7 miliardów ludzi, a już 95% ludzkości jest w zasięgu sieci komórkowych.
Ten rok pokazał nam, że kolejni ludzie, którzy zyskają dostęp do Internetu zrobią to używając tanich telefonów komórkowych. Nie odbyły się żadne szkolenia, żadne organizacje nie rozdawały komórek. Mobilny Internet jest tak intuicyjny i użyteczny, że stał się najszybciej rozpowszechniającą się technologią. Na każde nowe 10 osób z dostępem do Internetu przypada jedna osoba wychodząca z ubóstwa oraz jedno nowe miejsce pracy. I pamiętaj, dzięki sukcesowi światowej edukacji, wszyscy ci ludzie potrafią czytać i pisać.
4) Miliony ludzi zyskało dostęp do sektora finansowego
W kwietniu tego roku mało znana organizacja, Global Findex, przeprowadziła największe badania na temat dostępu do usług finansowych. Na podstawie rozmów z 150 tysiącami dorosłych w 140 krajach, wykazano, że w latach 2011–2014 ponad 700 milionów ludzi założyło różnego rodzaju konta bankowe lub mobilne. Tym samym liczba ludzi „bez banku” spadła do 20%. Jest to głównie zasługa nowych, mobilnych aplikacji finansowych. W krajach takich jak Wybrzeże Kości Słoniowej, Somalia, Tanzania, Uganda i Zimbabwe, więcej ludzi korzysta z kont mobilnych niż z instytucji finansowych.
Ma to znaczenie, ponieważ dostęp do bankowości uznawany jest za katalizator rozwoju, szczególnie w krajach z małym PKB, gdzie 54% ludzi nie ma dostępu do tradycyjnych banków. Właśnie dlatego rozpowszechnianie technologii mobilnych ma takie znaczenie. Dla tych 700 milionów ludzi znaczy to tyle, że mogą płacić w wygodny i przystępny sposób, są w stanie zakładać firmy, oszczędzać i przelewać pieniądze, inwestować w edukacje i lepiej znosić kryzysy finansowe.
5) Liczba zgonów spowodowanych AIDS spada 15. rok z rzędu
W latach 80 i 90, AIDS rzadko schodziło z nagłówków gazet. Przyzwyczailiśmy się do widoku raportów o jego żniwach i wielu ludzi spodziewało się, że liczba ofiar będzie dalej rosła. Dziś na świecie żyje 37 milionów ludzi z AIDS, a samą chorobę można leczyć i jej zapobiegać. Dzięki ogólnoświatowych staraniom o lepszy dostęp do leków przeciwretrowirusowych, najgorsze mamy już za sobą.
Według UNAIDS, 41% ludzi z HIV jest już leczonych — jest to dwukrotny wzrost w porównaniu z 2010 r. W latach 2014–15 na świecie miały miejsce 2 miliony zarażeń HIV —jest to najniższa liczba od 2000 r. Śmiertelność również spada — z 2 milionów w 2000 r. do 1,2 miliona w 2015 r. Jak widać w infografice po lewej, celem UNAIDS jest zakończenie epidemii przed 2030 r. Nie obędzie się jednak bez większej ilości pracy, pieniędzy oraz wsparcia politycznego.
6) Liczba zgonów z powodu malarii jest rekordowo niska
Malaria to jeden z największych morderców na świecie — choroba jest odpowiedzialna za więcej śmierci niż wypadki samochodowe. Jednakże w ostatniej dekadzie nauczyliśmy się radzić z tą chorobą. Jest to zasługą powiększenia skali trzech najważniejszych zabiegów: używania owadobójczych moskitier, zabezpieczania mieszkań środkami w sprayu i kuracji artemizyną. Od 2000 r. ponad miliard moskitier zostało rozdanych w okolicach Sahary.
Wskaźnik śmiertelności spadł o 85% w południowo-wschodniej Azji, o 72% w obu Amerykach, o 65% na Pacyfiku i o 64% na Bliskim Wschodzie. Mimo że najcięższa sytuacja ma miejsce w Afryce, to przez ostatnie 15 lat liczba zgonów spadała tam o 66% we wszystkich grupach wiekowych i o 71% u dzieci poniżej piątego roku życia, które są szczególnie podatne za zachorowania. W skali całego świata liczba zgonów spadła z 839 tys. w 2000 r. do 438 tys. w 2015 r. Oznacza to, że ocaliliśmy około 6,2 miliona ludzi przez ostatnie 15 lat, co jest wspaniałym osiągnięciem.
7) Polio niedługo zniknie na zawsze
Ćwierć wieku temu wiele organizacji obrało sobie za cel ograniczenie liczby zachorowań na polio na świecie. Jako że ponad 350 tys. dzieci było nim dotkniętych, a tysiąc kolejnych było paraliżowanych każdego dnia, cel ten nie wydawał się możliwy do osiągnięcia. Od tamtego czasu ponad 9 miliardów dolarów zostało zainwestowanych w walkę z chorobą i ponad 2,5 miliarda dzieci otrzymało szczepionki. Dzięki temu liczba zachorowań na polio została zmniejszona o 99%, a w grudniu tego roku WHO ogłosiło, że polio nie jest już endemiczne w Nigerii. Tym samym może ona zostać ogłoszona ostatnim afrykańskim państwem wolnym od polio już w 2017 r. Pozostaną już wtedy tylko dwa na całym świecie — Pakistan i Afganistan. Jeżeli 334 przypadki tamtejszych zachorowań będą ostatnimi, to w najbliższych latach polio, które kiedyś zabijało i okaleczało dzieci w dziesiątkach tysięcy, dołączy do ospy prawdziwej i drakunkulozy znikając na zawsze.
8) Mniej ludzi jest cierpi z powodu głodu
Z 7,3 miliarda ludzi na świecie, szacuje się, że 805 milionów — czyli co 9 osoba — cierpiało z powodu chronicznego głodu w latach 2012–14. Ta liczba jest jednak mniejsza od wartości sprzed 25 lat o 200 milionów. To dość imponujące, szczególnie, że od tego czasu liczba ludzkości zwiększyła się o 1,9 miliarda. W 1990 r. jednym z celów, które postawiła sobie ludzkość było zmniejszenia wskaźnika głodu na świecie o połowę. Dziś 72 z 129 rozwijających się krajów osiągnęło ten cel. Są to między innymi kraje o ogromnej populacji takie jak Nigeria czy Etiopia, a także mniejsze: Malawi, Ghana czy Mali. W skali całego świata jedynie 12,9% ludzkości cierpi z powodu głodu, w porównaniu z 23,3% sprzed ćwierć wieku.
9) Więcej ludzi ma dostęp do wody pitnej
Jeden z najbardziej niedocenianych sukcesów w 2015 r. jest równocześnie jednym z najważniejszych. W tym roku liczba ludzi bez dostępu do czystej wody pitnej spadła poniżej 700 milionów po raz pierwszy w historii. Oznacza to, że więcej niż 6,6 miliarda ludzi, czyli 91% ludzkości, korzysta z bezpiecznych źródeł wody pitnej (dla porównania było to 76% w 1990 r.). Tylko trzy kraje — Angola, Gwinea Równikowa i Papua-Nowa Gwinea — mają dziś dostęp do czystej wody poniżej 50% (w 1990 było ich aż 23). W samej Afryce Subsaharyjskiej dostęp do wody zyskało 427 milionów osób, co daje średnio 47 tys. osób dziennie przez ostatnie 25 lat.
10) Śmiertelność wśród dzieci spadła 43. rok z rzędu
Wskaźnik zgonów dzieci przed 5. rokiem życiem spadł w każdym kraju na świecie. Wszystko to dzięki postępowi w walce z chorobami takimi jak malaria czy gruźlica, dostępowi do suplementów witaminy A, nowym lekarstwom przeciwko HIV/AIDS i lepszemu leczeniu biegunki oraz zapalenia płuc. Oznacza to, że po raz pierwszy w historii współczynnik śmiertelności u dzieci spadł poniżej 6 milionów. Przez ostatnie 25 lat, 62 kraje świata zredukowały ten współczynnik o ⅔, a 73 następne co najmniej o połowę. 10 z 12 krajów o najniższym PKB, które zredukowały śmiertelność o ⅔ znajduje się w Afryce.
Dzięki temu w tym roku około 19 tys. dzieci zostało uratowanych każdego dnia (w porównaniu z 1990 r.). Od 2000 r. uratowaliśmy życie ponad 48 milionów dzieci. Pomyśl nad tym przez chwilę. To więcej niż liczba wszystkich ofiar wojny i przemocy na świecie w tym samym okresie. W 2015 r. mniej rodziców musiało pochować swoje dzieci. To jedna z najwspanialszych wiadomości naszych czasów, a i tak została zagłuszona przez akty terroryzmu.
11) Dotarliśmy do kluczowego momentu w walce ze zmianą klimatu
Trzy ważne rzeczy wydarzyły się w tym roku jeżeli chodzi o politykę klimatyczną. Po pierwsze, 2015 jest najcieplejszym zarejestrowanym rokiem. Średnia temperatura na świecie wzrosła o 1°C od czasu rewolucji przemysłowej. Jako, że cały okres między 2011 i 2015 r. był jak dotychczas najgorętszy, to argumenty ludzi, którzy zaprzeczają globalnemu ociepleniu wydają się niedorzeczne. Już nikt nie bierze tych ludzi na poważnie — świat poszedł naprzód.
Po drugie, dzięki ograniczeniu zużycia węgla w Chinach i ciągłym poszukiwaniom odnawialnych źródeł energii, 2015 jest pierwszym rokiem, kiedy równocześnie z redukcją emisji CO2, światowa gospodarka rozwinęła się. Dane z Chin są szczególnie ważne — to, czy zmiany w ich energetyce się utrzymają nie jest pewne, jednak prognozy są obiecujące. W bardziej rozwiniętych krajach natomiast przyszłość jest jednoznaczna — osiągnęliśmy już szczyt zużycia paliw kopalnianych i zwracamy się ku odnawialnym źródłom energii.
Trzecią i najważniejszą rzeczą są postanowienia Szczytu Klimatycznego w Paryżu. Prawie 200 państw obrało sobie za cel, żeby nie dopuścić do wzrostu temperatury o więcej niż 2 stopnie w porównaniu z okresem sprzed rewolucji przemysłowej (oraz żeby postarać się, aby wzrost nie przekroczył 1,5 stopnia). Drugim postanowieniem było ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do zera w drugiej połowie tego stulecia.
Oczywiście to nie wystarczy. Jeszcze długa droga przed nami. Ale to i tak więcej niż można było się spodziewać. Był to prawdziwy sukces dyplomacji — największe zgromadzenie przywódców świata rozmawiających na jeden z najważniejszych tematów w historii ludzkości. A przede wszystkim — postanowienia Szczytu, na które wszystkie państwa się zgodziły, są wiążące. Idealnie podsumował to Jonathan Chait:
Ci, którzy skazywali świat na porażkę powinni jeszcze raz się zastanowić. Nareszcie zostały stworzone polityczne i technologiczne filary, które mogą podtrzymać pierwszy, konkretny pakt o ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych. Świat odpowiada na kryzys środowiska z niesamowitą szybkością, przynajmniej w porównaniu ostatnimi latami. To jeszcze nie koniec gry. A ci dobrzy zaczynają w końcu wygrywać.
Nasz świat nie jestem idealnym miejscem. Wiele tegorocznych wydarzeń skrzywdziło ludzkość. I było o nich głośno. Wciąż mamy wiele problemów, szczególnie jeżeli chodzi o degradację środowiska, międzynarodowe migracje, ekstremizm polityczny czy nierówności społeczne. To są największe wyzwania naszych czasów. Prawdą jest też, że postęp nie dotarł do każdego. Zdecydowanie zbyt wielu ludzi żyje nadal w ubóstwie, 6 milionów dzieci nadal umiera co roku na choroby, które można wyleczyć, a kolejne miliony ludzi nie mają zapewnionego podstawowego prawa do wolności. Ale jak mówi jeden z moich ulubionych statystyków, Hans Rosling: „Musisz być w stanie rozumieć dwie rzeczy na raz: świat się poprawia ale to wciąż za mało!”
Łatwo być cynikiem i twierdzić, że nic nie zmienia się na lepsze. Jednak rzeczowe dowody temu zaprzeczają; patrząc na wszystko, co już osiągnęliśmy powinniśmy iść do przodu z uniesioną głową. Wciąż nie doceniamy zdolności ludzi do współpracy, pokonywania przeciwności oraz do szerzenia rozwoju i wolności. Mamy teraz szanse stworzyć najlepszy okres w dziejach ludzkości. Nie będzie to łatwe i nigdy nie było. Potrzeba będzie wiele odwagi, poświęceń i silnego przywództwa. Ale możliwe korzyści są nie do opisania. Jeżeli nam się uda, możemy być już kilka kroków do mitycznego złotego wieku dla ludzkości i dla świata, w którym żyjemy.
Spodobał Ci się ten artykuł? Chciałbyś czytać więcej pozytywnych i prawdziwych historii? Obserwuj Angusa Herveya na Twitterze oraz publikację Future Crunch, gdzie oryginalnie ukazał się ten artykuł, na Twitterze lub Facebooku.
