Μια ροζ σημαία, χίλιοι γαλανόλευκοι εισαγγελείς

γράφει ο Γιάννης Καγιώργης-Σιώτος για το Λουμπόκ

Τις τελευταίες ημέρες έχει προκληθεί μεγάλο σούσουρο γύρω από το έργο “Η Ενοχή της Γειτονιάς” της Γεωργίας Λαλέ, το οποίο εκτίθετο στο ελληνικό Γενικό Προξενείο στη Νέα Υόρκη. Πρόκειται για μια ροζ ελληνική σημαία ραμμένη από κομμάτια σεντονιών από σπίτια γυναικών θυμάτων κακοποίησης και έχει σκοπό να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με το ζήτημα της έμφυλης βίας.

Τα γεγονότα είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Ο Νατσιός (ή αλλιώς High Sparrow της ελληνικής πολιτικής, αν μιλήσουμε με ορολογία ποπ κουλτούρας), έφερε το θέμα στη Βουλή, ο Γεραπετρίτης είδε το έργο, κι έχοντας ο ίδιος υπηρετήσει τόσο πιστά, ηθικά και με αυταπάρνηση το Ελληνικό Έθνος δεν άντεξε την προσβολή, κι έδωσε την εντολή να αποσυρθεί το έργο πάραυτα, καθώς θεώρησε πως αυτό προσβάλλει το εθνικό μας σύμβολο, τη σημαία μας.

Αυτά όμως είναι πράγματα αναμενόμενα. Εξάλλου, για άτομα σαν το Γεραπετρίτη που επαίρονται για τον πατριωτισμό τους, ο οποίος βέβαια εξαντλείται σε “πολιτικά ποπ-κορν”, εύκολα κι εύπεπτα που κάνουν μπαμ, από αυτά που αρέσουν σε όλους, τι πιο σύνηθες από το να ξεζουμίζουν με κάθε ευκαιρία τέτοια θέματα, που αποτελούν πρόσφορο έδαφος για μικροπολιτική και επίδειξη πατριωτισμού;

Κι ύστερα, όταν πλέον έρθει η κατακραυγή μπορούν να το διορθώσουν απλά με ένα: «το μήνυμα για την έμφυλη βία οφείλει να περνάει, όμως στην προκειμένη περίπτωση, έχουμε εμβλήματα του κράτους σε υπηρεσία του σκληρού πυρήνα του κράτους. Οφείλαμε να έχουμε αυτή τη στάση», όπως ο ίδιος δήλωσε.

Το ενδιαφέρον της υπόθεσης, τελοσπάντων, σαφώς και δεν είναι ο Νατσιός, ο Γεραπετρίτης, ή ο εκάστοτε εκπρόσωπος της λαϊκής (άκρο)δεξιάς που θα αποπειραθεί να συσπειρώσει στο όνομα της πατρίδας μέσω “πολιτικών ποπ-κορν” κι ύστερα να τα μπαλώσει αν εκπυρσοκροτήσουν. Το πραγματικό ενδιαφέρον βρίσκεται στην υποκρισία, όχι του Γεραπετρίτη, αλλά των συμπολιτών μας που ασπάστηκαν την ίδια θέση και ξανοίχτηκαν, οι οποίοι σε αντίθεση με τον Γεραπετρίτη, μη όντες αξιωματούχοι, δεν μπορούν να επικαλεστούν την ίδια δικαιολογία όταν τα βρουν σκούρα.

Ντου “μαϊμού” νομικών με αυτοσχέδια δίκαια

Όπως οι περισσότεροι, έτσι κι εγώ έμαθα για το έργο της Λαλέ αφότου αυτό αποκαθηλώθηκε. Αυτό που περίμενα με ανυπομονησία δεν ήταν οι αναδημοσιεύσεις από σελίδες σαν τη Ρόζα Προγκρέσιβ, αλλά η τοποθέτηση της άλλης πλευράς, καθώς, όπως θα αποδείξω παρακάτω, δεν θα μπορούσε παρά να έχει μια τεράστια δόση υποκρισίας.

Η ώρα ήρθε, και χθες, στην εκπνοή των stories με τη ροζ σημαία, άρχισαν να εμφανίζονται οι απαντήσεις. Κόντρα σε κάθε λογική, οι περισσότεροι επέλεξαν να επιτεθούν στο έργο δια της νομίμου οδού όπως ακριβώς και ο Νατσιός, ήτοι να επικαλεστούν το άρθρο 191Α του Ποινικού Κώδικα, συγκεκριμένα την πρώτη παράγραφο, σύμφωνα με την οποία “Όποιος δημόσια αφαιρεί, καταστρέφει, παραμορφώνει ή ρυπαίνει την επίσημη σημαία του κράτους ή έμβλημα της κυριαρχίας του ή ηχητικά παρεμποδίζει τη δημόσια ανάκρουση του εθνικού ύμνου, και έτσι εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή.”.

Η αλήθεια είναι πως όπως ακριβώς εγώ, ως νέος νομικός, δεν είμαι ακόμα σε θέση να κάνω δημοσίως ερμηνεία του Ποινικού Κώδικα ή να αξιολογήσω εάν το συγκεκριμένο άρθρο ενίοτε υποχωρεί έναντι της συνταγματικά κατοχυρωμένης ελευθερίας της τέχνης (άρθρο 16 του Συντάγματος) ή του άρθρου 13 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έτσι αντίστοιχα ούτε το ανυπόγραφο “άρθρο” (λολ) κάποιου δημοσιογραφίσκου του Newsbomb, ούτε οι υπόλοιποι αυτοπροσδιοριζόμενοι νομικοί του διαδικτύου και των μίντια είναι σε θέση να το κάνουν.

Βλέπετε, η νομική επιστήμη μοιάζει με ασφαλές καταφύγιο για όποιον θέλει να τεκμηριώσει νομιμοφανώς μια άποψή του, η οποία στην πραγματικότητα στηρίζεται σε πολύ σκοτεινότερες υστεροβουλίες, και γι’ αυτό επιλέγεται συχνά. Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά (γι’ αυτό και λέγεται επιστήμη), με αποτέλεσμα συνήθως ο εκάστοτε “νομικός” να γίνεται ρόμπα.

Τότε ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που μισούν τη ροζ σημαία, αν όχι η πίστη στο νόμο;

Στις 28 Φλεβάρη του 2023, στα Τέμπη συγκρούστηκαν μετωπικά δύο αμαξοστοιχίες με αποτέλεσμα το θάνατο και τραυματισμό δεκάδων ανθρώπων. Το θέμα απασχόλησε (και ακόμα απασχολεί) την κοινή γνώμη, κι έτσι την 1η Μαρτίου, σχεδόν αντανακλαστικά, η ομάδα Beetroot Design δημοσίευσε στο ινσταγκραμ την εικόνα μιας ελληνικής σημαίας με τις λευκές λωρίδες της και τα άκρα του σταυρού της διαλυμένα, σαν βαγόνια έπειτα από σύνθλιψη ή από σύγκρουση μετωπική, όπως ερμηνεύτηκε από όλους και όπως ακριβώς περιγράφει σε άρθρο της η iefimerida.

Η εικόνα συγκίνησε και σόκαρε. Κατάφερε χωρίς λέξεις να εκφράσει το συναίσθημα απόγνωσης, φρίκης, θλίψης, απογοήτευσης και ματαιότητας που βιώναμε. Σαν να φώναζε τη σκέψη όλων μας: “Που ζω;”

Και θα ρωτήσω λοιπόν, πόσο διαφορετική, όχι ως εικόνα αλλά ως σύλληψη, είναι η ροζ ελληνική σημαία της Λαλέ; Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με ένα έργο τέχνης που έχει ως βάση την ελληνική σημαία, αλλά ο καλλιτέχνης έχει παρέμβει σε αυτή ούτως ώστε να επικοινωνήσει με το θεατή. Αν δεν είναι, λοιπόν, η ίδια η σημαία του έθνους ο καλύτερος “καμβάς” για να σχολιάσει κανείς τα κακώς κείμενα του ίδιου του έθνους, τότε τι είναι;

Η ερώτηση είναι ρητορική, καθώς από ό,τι φαίνεται ήδη δια της σιωπής τους το Μάρτη του ’23, όλοι συναίνεσαν στη χρήση της γαλανόλευκης ως “καμβά”, στη χρήση της ως βάσης έργου τέχνης. Τα ίδια άτομα όμως σήμερα, μόλις 9 μήνες μετά, φωνάζουν πως η Λαλέ παραμόρφωσε την ελληνική σημαία ενώ το άρθρο 191Α ΠΚ ρητά το απαγορεύει. Πού να έκαναν, άραγε, ταχύρυθμα νομικής κι έγιναν τόσο νομοταγείς και νομομαθείς πολίτες σε τόσο λίγο χρόνο; (Εμένα ας πούμε μου πήρε πάνω από μια 5ετία το πτυχίο).

Κι ύστερα γεννάται, εύλογα νομίζω, η εξής απορία: Αφού, όπως απέδειξα παραπάνω (και μπράβο μου), ο νόμος δεν σας εμπόδισε το Μάρτη από το να συγκινηθείτε και να δεχτείτε το έργο των Beetroot Design ως αυτό που είναι, τότε τι είναι αυτό που σήμερα σας εμποδίζει από το να κάνετε το ίδιο για τη σημαία της Λαλέ και σας κάνει να κρύβεστε πίσω από το γράμμα του νόμου;

Θα σας πω εγώ.

Στη μία περίπτωση μπορέσατε να το δεχτείτε και να συγκινηθείτε διότι δεν νιώσατε απειλή, το έργο δεν έκρινε εσάς. Εξάλλου ούτε τρένα είστε, ούτε αφηρημένοι σταθμάρχες, ούτε εγκληματίες πολιτικοί.

Όμως στη δεύτερη περίπτωση, ακόμα κι οι πιο αθώοι εξ υμών, φοβάστε τη φωνή στο κεφάλι σας. Δεν είστε ακόμα σίγουροι αν μοιάζετε περισσότερο στα θύματα ή στους θύτες, και υποσυνείδητα το έργο της Λαλέ σας τρομοκρατεί, γιατί σας φέρνει σε επαφή με την πιο σκοτεινή πτυχή του εαυτού σας. Αυτή που δολοφονεί ή συγκαλύπτει. Αυτή που κάνει ότι δεν είδε και δεν άκουσε. Αυτή που φοβάστε μη βγει στην επιφάνεια, αλλά δεν θέλετε και να τη σκοτώσετε. Κι έτσι, όποιος έχει τη μύγα, μυγιάζεται.

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν ήταν ποτέ η σημαία και η ακεραιότητά της, αλλιώς θα φωνάζατε και το Μάρτη. Το πρόβλημα ήσασταν πάντοτε εσείς. Η ροζ σημαία απλώς σας ξεμπρόστιασε, και τη μισήσατε τόσο πολύ γι’ αυτό.

ΥΓ 1: Όποιος σκοπεύει να αποδείξει ότι είναι μαλακίες οι απορίες που εξέφρασα σχετικά με το αν υπερισχύει το 191Α ΠΚ ή όχι κλπ, να ξέρει πως αν τα καταφέρει, θα οφείλει να κάνει αναδρομικά χαμό για τη χρήση της σημαίας στην εικόνα για τα Τέμπη. Δίκαιο;

ΥΓ 2: Έχετε υπόψιν ότι την ελληνική σημαία τη φοράει και ο Λιάγκας σε μαγιό speedo και ο ΜΑΤατζής όταν περιφρουρεί έξωση οικογένειας από πρώτη κατοικία. Είστε σίγουροι πως η Λαλέ είναι αυτή που την ξεφτιλίζει;