Öğrenen Organizasyonlar
Öğrenen organizasyon (learning organization) “organizasyon çalışanlarının yeni bilgi yaratmalarını, bu bilgiyi paylaşmalarını, bunu organizasyonun bilgisi haline getirmelerini ve sorunların çözümünde kullanmalarını esas hale getirmek.”olarak açıklanabilir.
“Bilgi en büyük güçtür.” Francis Bacon
Günümüzde kurumların geleneksel yapılarından kurtularak daha çevik organizasyonlara dönüşmeleri rekabette hayatta kalmak ve oyuna devam edebilmeleri için oldukça kritiktir. Kurumların böyle bir vizyonla ve üst yönetim desteği ile yola çıkması çok önemli ancak bu vizyonu gerçekleştirecekler şüphesiz ki kurum içindeki çalışanlardır. Değişen çevre ve rekabet koşullarına uygun olarak gerekli stratejilerin belirlenmesi ve öğrenmenin gerçekleştirilmesi için en önemli kaynak kurumlardaki insan kaynağıdır.
Kurumlar için bugün az kaynakla daha çok iş fikri deneme, yenilikçi iş modelleri geliştirme, farklı departmanlardan çalışanları bir araya getirerek proje takımları oluşturma, girişimci ve inovatif olma son dönem profesyonel hayatta öne çıkan uygulama ve kavramlar olarak nitelendirmek mümkündür. Çevre koşulları, rekabetin şiddeti ve pazarın gerekliliklerine göre belirlenecek hedefler doğrultusunda stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması için gerekli insan kaynağının sağlanması ise öğrenen organizasyonlara dönüşüm ile gerçekleştirilebilir.
Nedir Öğrenen Organizasyon?
Öğrenen organizasyon (learning organization) “organizasyon çalışanlarının yeni bilgi yaratmalarını, bu bilgiyi paylaşmalarını, bunu organizasyonun bilgisi haline getirmelerini ve sorunların çözümünde kullanmalarını esas hale getirmek.”[1] olarak açıklanabilir.
Dünyanın geldiği noktaya bakacak olursak bundan 20 yıl öncesinde aklımıza gelmeyecek pek çok konunun şu an gündemimizde yer ettiğini görürüz. İnsanlık tarihin en başından gelinen noktaya bakıldığında dönüm noktası olan bir çok olaydan sonra daha ilerisi olmayacağı düşünülüyordu. Ama insanlık tarihi her seferinde kümülatif bir şekilde bilginin artmasıyla yeni ufuklara yelken açıyor. Her zaman daha fazlasının mümkün olduğunu bize gösteriyor. İnternet ve bilgiye dayalı ekonominin ortaya çıkması ve hızlı değişimin norm haline gelmesiyle kurumların bu ortamda hayatta kalabilmeleri sürekli kendini yenilemekten, değiştirmekten geçer hale geldi. Bu durum Rita Gunther McGrath’ın kitabında belirttiği gibi sürdürülebilir rekabet avantajının sonunun geldiğine işaret eder. Sürdürülebilir rekabet avantajından ziyade dönem olarak geçici rekabet avantajlarının dönemidir ve kurumlar için “istikrar ve kıvraklık arasında bir denge” sağlanarak o anki koşulların gerekliliklerine göre hareket etmek daha önemli hale gelmektedir[2]. Sürdürülebilir rekabet avantajı sağlamak için uzun stratejik planları takip etmek kısa vadeli rekabet avantajlarını gözden kaçırmanıza sebep olabilir. O anki dalgaya göre şekillenmek, geleneksel yapılardan kurtulmayı sağlayacak çevik ve yalın iş yöntemlerini kullanmak işletmelerin esneklik ve kıvraklığını artırır.
Organizasyon içindeki insan kaynağının dönemin trendlerine ve gerekliliklerine göre geliştirilmesi ve bu sayede sürdürülebilirliği sağlayacak stratejilerin oluşturulması önemlidir. Bunu sağlamanın yolu kurum içinde sürekli olarak kendini yenilemek, yeni fikirler üretmek, yeni iş modelleri geliştirmek ve yenilikçi olmaktan geçer. Bu bir organizasyon şeklinden öte bir yönetim anlayışıdır ve bu durumun kurum kültürü haline getirilmesiyle ilgilidir.
Öğrenen organizasyon olmak için kurum içinde;
- Ortak vizyon ve amaç oluşturmak
- Kurum içinde ortak anlayış ve değerler yaratmak,
- Ortak bir dil oluşturmak önemlidir.
Günümüzde öğrenen organizasyonların önem kazanması bilgi toplumuna geçmemizle de yakından ilgilidir. Belirsizliklerin hakim olduğu hızlı değişim dünyasında organizasyonların en önemli varlığı bilgi olarak görülür[3]. Bu ortamda kurumların sistematik sorun çözme, yeniliklere adapte olma, hızlı test etme, geçmiş deneyimlerden öğrenme, kıyas yöntemiyle başkalarından öğrenme, bilginin hızlı ve etkin şekilde kullanılmasıyla ürün ve hizmetlere yansıtma sahip olması gereken özellikler arasında yer almaktadır.
Geçmişten günümüze bu yaklaşımlar incelendiğinde ise klasik yönetim düşüncesinin hakim olduğu dönemlerde bilen organizasyonlar, rasyonellik anlayışını, sonrasında durumlara “en iyi”nin açısından bakarak farklı durum ve kişilere göre farklı iyilerin olabileceği anlayan organizasyon, kurumların aksayan yönlerini fark ederek bunların düzeltecek düşünen organizasyon ve son olarak kurumun genelinde gelişme ve öğrenmeyi esas alan, açık iletişimin olduğu öğrenen organizasyonlar karşımıza çıkar[4].
Rekabet koşullarının sürekli değiştiği, yeni teknolojilerin çok kısa aralıklarla ortaya çıktığı, ürün ve hizmetlerin çok kısa sürelerde değiştiği günümüzde en uygun yaklaşım şüphesiz ki öğrenen organizasyon yaklaşımıdır. Bilgiyi bulma, yaratma, özümseme, transfer etme ve yeni bilgi ve ilhamı ürünlere, kararlara ve davranışlara yansıtma bir organizasyonun sahip olması gereken en önemli yetkinlikleridir.
Kurumun sahip olduğu entelektüel sermaye ve beyin gücü o kurumun gücünü ifade eder. Bu insan kaynağının gücü ile sistematik sorun çözme, yeni yaklaşımları deneme, geçmiş deneylerden öğrenme, tecrübelerden ve başkalarından öğrenme ve bilginin hızla ve etkin şekilde kullanılması mümkün olur. Kurumların sürekli olarak yaşadığı olaylardan sonuç çıkarması, bunu değişen çevre koşullarına uymak için kullanması, insan kaynağının geliştirilmesi için sistem yaratması öğrenen organizasyonların özellikleridir. Geçici rekabet avantajları yakalamak, değişime açık olmak ve inovatif olmak için öğrenen organizasyonlara dönüşmek ve değişen her koşulda gerekli verilerin analiz edilerek yeni bilgi yaratma, bunu kurum içinde kullanma ve sorunları çözmede kullanmak için öğrenen organizasyon anlayışını gerçekleştirmek son derece önemlidir.
