İŞLETME KOOPERATİFİ NEDİR ?
İşletme kooperatifi sosyal tesisleri olan ve daha çağdaş bir ilişki ve yönetimi benimseyen sitelerin gereksinimlerine cevap vermek üzere hazırlanmış ve uygulamaya konmuş bir kooperatif türüdür.
Yapı kooperatiflerinin işletme kooperatifi olarak tür değiştirmesi durumunda sitenin parsel bazında yönetilmesi, dolayısıyla bölünmesi riski önlenmiş olacaktır.
Uygulamada işletme kooperatifi anasözleşmesi hükümleri öncelikle uygulanacak, ancak ortakların mülkiyete ilişkin hakları da korunmuş olacaktır.
Yapı kooperatiflerinin amaç ve tür değişikliği yaparak işletme kooperatifine dönüşmesi ve işletme kooperatifi olarak faaliyetini sürdürmesi olanaklı bulunmaktadır.
Kooperatifler kanunu çerçevesinde Yapı kooperatifleri statüsünden işletme kooperatifi statüsüne amaç ve tür değişikliği yaparak geçilmesi için yapılacak iş ve işlemleri anlatmadan önce, işletme kooperatifi hakkında genel olarak bilgi verilmesi uygun olduğundan aşağıda bu konuda, yani işletme kooperatifi konusunda bilgi verilmiştir.
İşletme kooperatifleri 1163 sayılı Kooperatifler Yasası’na tabi olan bir kooperatif türüdür.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 30.06.1989 tarih ve 22311 sayılı tebliğinde halihazırda 1163 sayılı Kooperatifler Yasası’na tabi 15 adet kooperatif türü olduğu belirtilmiştir. Ancak bu türlerin sabit olmayıp, ileride gereksinim duyulması halinde artabileceği belirtilmektedir. Kooperatifler Yasası’nın 56. maddesinde “Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak” hükmünün uygulanmasında bu sayı esas alınmaktadır.
İşletme kooperatifi yakın zamanda ve bir gereksinim sonucu ortaya çıkmış bir kooperatif türüdür.
Gerekçesi ise özellikle inşaatını tamamlayan ve işletmeye açılan yapı kooperatiflerinin (konut, küçük sanayi, toplu işyeri, turizm geliştirme) işletme sırasında karşılaştıkları sorunların çözümüne, iş ve işlemlerinin görülmesine, kat mülkiyet yasasının ve bu yasanın 28. maddesine göre hazırlanıp tapuya tescil edilen yönetim planı hükümlerinin yeterli olmamasıdır.
Özellikle son yıllarda ve imar mevzuatı yönünden bir parsel üzerinde birden fazla blok yapının yapılmasına izin verildikten sonra Hükümetlerin kalkınma planlarına uygun olarak yapılaşan küçük sanayi sitelerinin bir mevzuat birliği içinde ve eşitlik ilkesine uyularak yürütülmesine gereksinim duyuldu.
Daha çok sitelerin sosyal tesislerinin işletilmesinde ve kullanılmasında Kat Mülkiyet Yasası’nın ve site yönetim planının yeterli olmadığı görüldü, amaçlanan hizmetlerin aksamasının ötesinde çok sayıda Yargıya intikal eden anlaşmazlıklar doğdu.
İşte uygulamada site konumunda olan yerlerin çağdaş gereksinimler doğrultusunda hizmetlerinin görülmesi ile sahip olduğu sosyal tesislerinin işletilmesi, güvenliği, temizliği, onarım ve bakımı gibi konularda mevzuat hükümlerini içeren yeni bir kooperatif türüne gereksinim olduğu görüldüğünden bu gereksinime en iyi cevap vereceği düşünülen işletme kooperatifi anasözleşmesi 1163 sayılı Kooperatifler Yasası’nın 88. maddesinde belirtilen yetkiye istinaden Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından örnek olarak hazırlanmak suretiyle uygulamaya yönelik hazırlanmıştır.
Site İşletme kooperatifi daha çağdaş ve daha düzenli ve disiplinli, birlikte ve bir bütünlük içinde yaşama biçimini hedefleyen sitelere uygun düşen bir kooperatif türüdür.
İşletme kooperatifleride diğer 14 tür kooperatif gibi 1163 sayılı Kooperatifler Yasası hükümlerine tabidir. 1163 sayılı Kooperatifler Yasası’nın 81. maddesinde “Konut yapı kooperatifleri, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hükümler uygulanmaz” hükmü yer almaktadır.
Gene örnek konut kooperatifleri anasözleşmesi’nin 85. maddesi “Konutların ortaklar adına tescil edilmesinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının ve türünün değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hükümleri uygulanmaz” şeklindedir.
Her ne kadar yasada özel olarak konut kooperatifleri ifadesi geçmekte ise de, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bütün yapı kooperatiflerini aynı işleme tabi tuttuğundan uygulamada ferdileşen işyeri kooperatiflerinin dağılmasından önce tür değişikliği yapılarak, işyeri kooperatiflerinin “işletme kooperatifi”ne dönüştükleri görülmektedir.
Kaldı ki, işyeri kooperatiflerinin işletmesi için işletme kooperatifleri daha başarılı ve daha uygun düşmektedir.
Yapı Kooperatifi (konut yapı, toplu işyeri veya küçük sanayi sitesi) iken Ticaret Bakanlığına bağlı işletme kooperatifi türüne dönüşmek
isteyenlerin başvurularını öncelikle bağlı oldukları Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapmaları, oradan alınacak üst yazı ve belgeler ile birlikte
Ticaret bakanlığına başvurmaları gerekmektedir.
İşletme kooperatifi olarak tür değişikliği yapılma gerekçesi:
Yapı kooperatiflerinin işletme kooperatifi olarak tür değiştirmesi durumunda kooperatifin iş ve işlemlerinde uygulanan Kooperatif Anasözleşmesi konuya özel hazırlanan bir anasözleşme olması nedeniyle kooperatifin iş ve işlemlerinin görülmesinde daha etkin olmakta ve bir mevzuat boşluğu bulunmamaktadır.
Ayrıca işletme kooperatifi anasözleşmesi 634 sayılı Kat Mülkiyet Yasası’nın ve anayasanın mülkiyet hakkı ile ilgili hükümlerini de içermektedir. Ancak toplumsal yaşamın bir gereği olarak mevzuat ve yönetmelik hükümleri de gözönünde tutulmak suretiyle anataşınmazın ve müşterek alanların kullanımına bir disiplin ve düzenleme getirmektedir.
Gerçekten işletme kooperatifine dönüştürülmeyip kooperatifin amacını gerçekleştirdiği dikkate alınarak kooperatifin dağılması durumunda ilişki ve anlaşmazlılarda dikkate alınması gereken yönetim planı da mevcuttur.
Uygulamada kat irtifakı kurulması sırasında Kat Mülkiyet Yasası’nın 12. maddesinin koşulu olarak hazırlanıp tapuya tescil edilen yönetim planları daha evvel matbu olarak hazırlanan ve sosyal tesisleri olan kooperatiflerin yaşaması muhtemel sorunlarına, iş ve işlemlerinin daha iyi yürütülmesine cevap verecek özellikte değildir.
Bu nedenle tek başına iş ve işlemlerin görülmesine yeterli olmayan yönetim planındaki eksiklikler işletme kooperatifi anasözleşmesine konulan hükümlerle giderilmiş durumdadır.
Özetle işletme kooperatifi sosyal tesisleri olan ve daha çağdaş bir ilişki ve yönetimi benimseyen sitelerin gereksinimlerine cevap vermek üzere hazırlanmış ve uygulamaya konmuş bir kooperatif türüdür. Yapı kooperatiflerinin işletme kooperatifi olarak tür değiştirmesi durumunda sitenin parsel bazında yönetilmesi, dolayısıyla bölünmesi riski önlenmiş olacaktır.
Uygulamada işletme kooperatifi anasözleşmesi hükümleri öncelikle uygulanacak, ancak ortakların mülkiyete ilişkin hakları da korunmuş olacaktır.
info@ozmconsultancy.com
