Strijd tegen corruptie: een pragmatische benadering van een hardnekkig probleem
Corruptie blijft wereldwijd een van de grootste obstakels voor ontwikkeling en bestuur. Om systemische corruptie effectief te bestrijden, is het essentieel om te begrijpen wie erbij betrokken is, waarom ze zich met corrupte praktijken bezighouden en welke structurele veranderingen deze gedragingen kunnen verminderen.
De primaire actoren die betrokken zijn bij routinecorruptie zijn vaak overheidsmedewerkers, budgettaire werknemers en ambtenaren. Deze omvatten:
- Budgettaire Werknemers, zoals leraren, zorgverleners en lager niveau administratief personeel. Ondanks hun essentiële rollen, ontvangen zij vaak onvoldoende loon, wat leidt tot afhankelijkheid van steekpenningen om hun inkomen aan te vullen.
- Ambtenaren, waaronder rechters, grenswachten en belastingambtenaren. Deze personen beheren aanzienlijke financiële transacties en regelgevende controles, wat aanzienlijke kansen voor corruptie creëert.
Een voorbeeld is dat leraren en zorgverleners in veel landen worstelen met salarissen die niet in hun basisbehoeften voorzien. Als gevolg hiervan kunnen zij ongeoorloofde betalingen vragen voor diensten die gratis zouden moeten zijn.
Salarisverhogingen zijn nooit genoeg
Hoewel het verhogen van salarissen een voor de hand liggende oplossing lijkt, is het vaak onpraktisch vanwege budgettaire beperkingen. Veel regeringen kunnen simpelweg niet alle staatsmedewerkers voldoende loon betalen om een duurzaam niveau te bereiken. Dit geldt vooral voor landen met een grote publieke sector en beperkte financiële middelen.
Bijvoorbeeld, de budgettaire beperkingen van Oekraïne maken het onmogelijk om de lonen van alle staatsmedewerkers aanzienlijk te verhogen. Daarom moeten alternatieve oplossingen worden verkend om de onderliggende oorzaken van corruptie aan te pakken.
Privatisering
Hoewel privatisering in veel landen niet de populairste methode is, biedt het een overtuigende oplossing om corruptie te verminderen. In particuliere bedrijven elimineren concurrentiedrukken doorgaans de noodzaak van steekpenningen en worden werknemers over het algemeen beter betaald dan hun tegenhangers in de publieke sector.
Bijvoorbeeld, de privatisering van de telecommunicatie-industrie in veel landen heeft geleid tot verbeterde diensten en verminderde corruptie. In India leidde de liberalisering van de telecomsector in de jaren 90 tot meer concurrentie, betere diensten en een aanzienlijke vermindering van corruptie toen particuliere bedrijven de markt betraden en beter presteerden dan staatsondernemingen.
De macht van ambtenaren
Hoge ambtenaren, zoals rechters, grenswachten en belastingambtenaren, hebben aanzienlijke discretionaire bevoegdheden, wat hen vatbaar maakt voor corruptie. Het verminderen van hun macht door middel van structurele hervormingen kan deze risico’s beperken.
Bijvoorbeeld, als er geen tarieven op ingevoerde goederen zijn, is er geen noodzaak om douanebeambten om te kopen. Evenzo kan het vereenvoudigen van belastingcodes en het verlagen van belastingtarieven de prikkels voor belastingontduiking en de bijbehorende steekpenningen aan belastingambtenaren verminderen.
De hervormingen in Georgië begin jaren 2000 zijn een opmerkelijk succesverhaal. Door bedrijfsreguleringen te vereenvoudigen en het aantal benodigde vergunningen en licenties te verminderen, heeft Georgië corruptie aanzienlijk verminderd. De Wereldbank prees deze hervormingen en merkte op dat Georgië in slechts enkele jaren van een van de meest corrupte landen ter wereld naar een van de minst corrupte ging.
Singapore wordt vaak genoemd als een model voor het verminderen van corruptie door effectieve hervormingen. Het land heeft de corruptieniveaus drastisch verlaagd door belastingwetten te vereenvoudigen en strikte anti-corruptiemaatregelen te implementeren. Het Corrupt Practices Investigation Bureau (CPIB) in Singapore opereert onafhankelijk en heeft de bevoegdheid om corruptiezaken te onderzoeken en te vervolgen, ongeacht de positie van de overtreder.
De strijd tegen corruptie in Oekraïne
Oekraïne worstelt al decennia met corruptie, maar de afgelopen jaren zijn er aanzienlijke inspanningen geleverd om dit te bestrijden. De oprichting van het Nationaal Anti-Corruptiebureau van Oekraïne (NABU) en het Hooggerechtshof voor Anti-Corruptie (HACC) markeerden cruciale stappen in de bestrijding van corruptie op hoog niveau.
De oprichting van NABU en HACC heeft geleid tot verschillende spraakmakende onderzoeken en vervolgingen. Een opvallende zaak betrof de vervolging van een voormalige hoofd van de Staatsfiscale Dienst voor vermeende verduistering. Deze instellingen hebben geholpen om het vertrouwen van het publiek op te bouwen en te laten zien dat zelfs invloedrijke individuen niet boven de wet staan.
Daarnaast heeft Oekraïne vooruitgang geboekt bij het verminderen van kleinschalige corruptie door openbare diensten te digitaliseren. Het ProZorro elektronische aanbestedingssysteem, dat alle openbare aanbestedingsprocessen transparant en online toegankelijk maakt, is internationaal erkend voor het verminderen van kansen voor corruptie en het besparen van publieke middelen.
Succesvolle modellen
Verschillende landen hebben succesvolle anti-corruptiemaatregelen geïmplementeerd die waardevolle lessen bieden.
Transparant bestuur in Denemarken en Nieuw-Zeeland heeft deze landen consequent gerangschikt als de minst corrupte landen dankzij hun hoge niveau van overheids-transparantie. Publieke toegang tot overheidsgegevens en besluitvormingsprocessen vermindert de kansen op corrupte activiteiten.
Hong Kong’s Independent Commission Against Corruption (ICAC) is een uitstekend voorbeeld van een effectieve anti-corruptie-instantie. De ICAC opereert onafhankelijk en heeft een cruciale rol gespeeld bij het verminderen van corruptie door strikte handhaving en publieke voorlichtingscampagnes.
Hervormingen in de publieke sector, zoals de aanpak van Singapore tegen corruptie, omvatten strenge wetten, hoge salarissen voor overheidsfunctionarissen en een zero-tolerancebeleid ten opzichte van corrupte praktijken. Deze uitgebreide strategie heeft Singapore een van de minst corrupte landen ter wereld gemaakt.
Conclusie
Het aanpakken van corruptie vereist een veelzijdige benadering die zowel de onderliggende oorzaken als de systemische problemen aanpakt die het mogelijk maken. Privatisering en het verminderen van de discretionaire bevoegdheden van ambtenaren zijn praktische stappen die corruptie aanzienlijk kunnen verminderen. Leren van succesvolle internationale modellen, zoals die in Denemarken, Singapore, Georgië en Oekraïne, kan waardevolle inzichten bieden. Door deze strategieën te omarmen, kunnen landen systemen creëren waar integriteit en efficiëntie prevaleren, wat leidt tot een rechtvaardigere en welvarendere samenleving.
#TeamMarta
Referenties:
- World Bank. Georgia’s Fight Against Corruption in Public Services Wins Praise
- Transparency International. Corruption Perceptions Index 2021
- NABU. About NABU
- ProZorro. About ProZorro
- Transparency International. OUR WORK IN SINGAPORE
- ICAC. About ICAC
- Rose-Ackerman, S. (1999). Corruption and Government: Causes, Consequences, and Reform. Cambridge University Press.
