Kadının İşine Güncelleme

‘‘Babamın çok parası var, annemin yok, bizim de yok, hepimize babam para veriyor. Sanırım parayı o verdiği için her şeye karışıyor, para çok önemli.’’

Bu satırlar Duygu Asena’nın, vaktinde çok yankı uyandırmış, Kadının Adı Yok kitabından… Bir kadının ayaklarının üzerinde durabilmesi için, birine ekonomik yönden bağlı olmaması gerekiyor. İş hayatında yer edinerek, ekonomik özgürlüğüne kavuştuğunda varlığını hissedebilir oldu kadın! Ya eli ekmek tutan ya da evinde çocuk bakan… Her birimizin hayatta statüsü, rolü var elbet. Peki Türkiye’de kadının istihdam alanında ne kadar yeri var?

2010 yılında Başbakanlık tarafından düzenlenen Kadın İstihdamı Genelgesi, kadınlara iş hayatında daha çok fırsat sağlanması konusunda umut verici olmuştu. Resmi Gazete’de yayımlanan genelgede, bakanlıklarlardan üniversitelere kadar her kurumda, kadın istihdamı ve fırsat eşitliği birimleri kurulacağına dair maddeler bulunuyordu.

2017 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yaptığı güncellemeyle genelgenin bazı önemli maddeleri çıkarıldı.

Fırsat Eşitliği Yok

‘‘Görevde terfi, üst yönetim kademelerinde görev almada cinsiyete dayalı ayrımcılık yapılmayacak, kadın-erkek fırsat eşitliği ilkesi gözetilecektir. Tüm kamu kurum ve kuruluşları, eğitim programlarında ‘kadın-erkek fırsat eşitliği’ konusuna yer vereceklerdir” maddesi yeni genelgede bulunmuyor.

İş Aynı, Ücreti Farklı

Ekonomik büyüme ve sosyal kalkınma amaçlarına ulaşılabilmesi için kadın istihdamının artırılmasını amaçlayan, eski genelgedeki “eşit işe eşit ücret imkânının sağlanması” hükmünden vazgeçildi. Erkek ve kadının aynı iş yüküne tabi tutulması ancak aynı maaşı alamaması en çok tepki çeken değişiklik oldu.

Artık Denetlenmeyecek

Kamu ve özel sektör iş yerlerine yönelik yapılan denetimlerde, cinsiyet eşitliğine ilişkin hükümlere uyulup uyulmadığının denetlenmesi zorunluluğu yeni genelgede yer almıyor. Ayrıca kadın konuk evlerindeki şiddet mağduru kadınlar ile tahliyesine bir yıldan az kalan ceza evindeki kadınlar ve kocası ölen veya boşanan kadınların sosyal yaşama katılımlarının sağlanması amacıyla gerçekleştirilecek projelere öncelik tanınmasına ilişkin hüküm de, çıkartılan maddeler arasında.

Kadınlara Nasıl Bakıyoruz?

“Açık söylüyorum, bana göre kadına en büyük zararı, hayatı ‘ekonomik özgürlük parantezine mahkum eden anlayış’ vermiştir. Halbuki, hangi annenin yaptığı iş, paraya tahvil edilebilir? Bunun bedeli olabilir mi? Olamaz. Açık söylüyorum, benim için kadın öncelikle annedir.”

Bu sözleri 8 Mart 2016'da, Kadınlar Günü’nde söyledi Cumhurbaşkanı.

‘‘Kadının yeri kocasının yanı. Kadın evine bakacak, çocuk doğuracak.’’ derken adımız yavaş yavaş silindi. Ahlaki değer, gelenekler derken gördüğümüzle ikna olup, duyduğumuzla hareket ediyoruz.

Reklamlarda bile çamaşırları yalnızca kadınlar yıkıyor, kahvaltıyı yalnızca anneler hazırlıyor. Erkek egemen bir toplumun çatısı altında kadının yeri anne olmaktan öteye gidemiyor.

İş Yerinde Kadınlar

Kamu sektörü ya da özel sektör farketmeksizin, kadınlar; iş imkanları, iş yerinde mobbing ya da yüksek mevkilere ulaşma konusunda hep dezavantajlı.

Uzun süredir kamu sektöründe çalışan Ayşegül Yüken, bir kadın öğretmenin iş hayatında yaşayabileceği zorluklardan bahsetti.

Yalnızca iş yerinde değil bir işe girmekte de zorluklarla karşılaşıyor kadınlar. İstihdam ve eğitim istatistiklerine bakıldığında sebep anlaşılıyor.

2017 yılı TÜİK verilerine göre, 15 yaş üstü istihdam oranı erkeklerde %66,2 iken kadınlarda bu oran %29,5’e düşüyor.

İş imkanı ve gelir eşitsizliğinin en önemli sebeplerinden biri de eğitimsizlik. Yine TÜİK’in 2016 verilerine göre, lise ve dengi okuldan mezun olan kadınların oranı %15,6. Yüksekokul veya fakülte mezunu kadınlarsa toplam kadın nüfusunun %14,1’ini oluşturuyor.

Okuma yazma bilmeyen kadın sayısı ise erkeklere kıyasla 8 kat fazla. Fakülte mezunu insanlar bile iş bulmakta zorlanıyorken eğitimsiz kalmış kadınların iş bulması mümkün mü?

Ayrıca siyasi alanda da yeri yok kadının. Toplumun yarısını oluşturan kadınları, mecliste 543 milletvekili içinde sadece 76 kadın milletvekili temsil ediyor.

Kısacası

Kadının ekonomik özgürlüğü, eşitliği ve adı yok!

‘‘Para kazanın, kendinize ait ayrı bir oda ve boş zaman yaratın. Ve yazın, ‘erkekler ne der?’ diye düşünmeden yazın!’’ Virginia Woolf 1929

Aytuna Yüken & İlayda Molla