Βενεζουέλα
Προσπαθώ να καταλάβω τι γίνεται στη Βενεζουέλα σκάβοντας λίγο στις οικονομικές στατιστικές. Τα παρακάτω είναι εν είδει προσωπικών σημειώσεων, αλλά θέλω κι η δημοσίευση τους να γίνει αφορμή διαλόγου που μπορεί να διευκρινήσει περισσότερο τα δύσκολα σημεία.
Η Βενεζουέλα έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Η ποιότητα όμως του πετρελαίου της δεν είναι η καλύτερη. Ειδικά τ’ αποθέματα του Ορινόκου που είναι πάνω από τα 3/4 των αποθεμάτων της, είναι σε μια μορφή σχεδόν στερεά, σαν πίσσα.
Η Βενεζουέλα έχει τόσο πετρέλαιο που υποφέρει από τη νόσο όλων των πλούσιων πετρελαιοπαραγωγών χωρών: δεν παράγει σχεδον τίποτε άλλο. Κι αυτό φαίνεται στο εξαγωγικό της μίγμα.
Αν το πετρέλαιο είναι τόσο σημαντικό για την οικονομία της τότε η τιμή του πετρελαίου θα παίζει επίσης μεγάλο ρόλο. Αναμένουμε η οικονομία ν’ ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τις διακυμάνσεις της τιμής. Στο γράφημα παρακάτω φαίνεται πως τη τιμή του πετρελαίου το 2014–2015 κατακρημνίζεται.
Στο επόμενο γράφημα βλέπουμε ότι την ίδια περίοδο αρχίζει κι η κατρακύλα της παραγωγής του πετρελαίου της.
Με τέτοια πτώση στην παραγωγή αναμενόμενο είναι ν’ ακολουθήσει και το Εθνικό Προϊόν, το οποίο πέφτει κάτω από 1/3 από το μέγιστο σημείο του. Στην ουσία εξαφανίζεται η οικονομική ανάπτυξη μιας δεκαπενταετίας.
Το ερώτημα είναι αν η τιμή και μόνο του πετρελαίου μπορεί να εξηγήσει αυτές τις μεταβολές στην παραγωγή και την οικονομία. Σίγουρα θα υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες.
Ένας που συζητιέται πολύ είναι οι κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής αυτές επηρεάζουν τη δυνατότητα να δανειστεί η Βενεζουέλα από τις διεθνείς αγορές.
Έχουν επιβάλει εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου οι ΗΠΑ; Όχι μόνο δεν έχουν επιβάλει ακόμα, αλλά ο μεγαλύτερους πελάτης της Βενεζουέλας. Όπως φαίνεται στο παρακάτω γράφημα, απορροφούν το 44% των εξαγωγών της σε πετρέλαιο. Το οποίο προφανώς και πληρώνεται αλλιώς οι εξαγωγές θα είχαν σταματήσει. Μάλιστα, τον περασμένο χρόνο οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ γνώρισαν μια μεγάλη αύξηση.
Αφού λοιπόν δεν υπάρχει πρόβλημα ζήτησης για το πετρέλαιο, το πρόβλημα θα πρέπει ν’ αναζητηθεί στην προσφορά, και συγκεκριμένα στην παραγωγή, που, όπως είδαμε, έχει καταβαραθρωθεί.
Κι εδώ η ιστορία γίνεται ενδιαφέρουσα αλλά και πολύ περίπλοκη.
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι όλη η οικονομία της Βενεζουέλας στηρίζεται σε μια εταιρεία, την PDVSA, την εθνική εταιρεία πετρελαίων της Βενεζουέλας που ιδρύθηκε το 1970 μετά από κρατικοποιήσεις διαφόρων ιδιωτικών φορέων.
Η PDVSA ήταν κάποια στιγμή η μεγαλύτερη εταιρεία της Νότιας Αμερικής (τώρα την πρωτοκαθεδρία έχουν οι PetroBraz και Pemex, της Βραζιλίας και του Μεξικού αντίστοιχα).
Είναι προφανές, ότι αν θες να έχεις τον έλεγχο της οικονομίας της χώρας πρέπει να έχεις τον έλεγχο της PDVSA.
Ο Τσάβες μετέτρεψε την PDVSA σε χορηγό όλου του κοινωνικού του προγράμματος, με τη δημιουργία των Bolivarian Mission που χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από αυτήν. Και βέβαια δεν περιορίστηκε εκεί. Έκανε αυτό που ξέρουμε πολύ καλά εμείς στην Ελλάδα: τη γέμισε με τους δικούς του ανθρώπους, συχνά ανιδείκευτους κι ακατάλληλους, μ´ αποτέλεσμα η ποιότητα του προσωπικού να πέσει κατακόρυφα, το ικανό προσωπικό να φύγει (πολλοί πήγαν στην Καναδική Αλμπέρτα για να δουλέψουν στις εκεί πετρελαιοπαραγωγικές δραστηριότητες που τα κοιτάσματα έχουν πολλές ομοιότητες με της Βενεζουέλας) και ν’ απαξιωθεί η παραγωγική δραστηριότητα.
Στον τελευταίο ισολογισμό που βρήκα στην ιστοσελίδα της PDVSA (του 2016) εμφανίζεται μια πορεία κατρακύλας των εσόδων: 101 δις το 2014, 55 δις το 2015 και 42 δις το 2016!
Αυτή η απώλεια εσόδων εξηγεί την ανάγκη δανεισμού της Βενεζουέλας και το λόγο ύπαρξης των συγκεκριμένων οικονομικών κυρώσεων από πλευράς Αμερικής, που ανέφερα πιο πάνω.
Η σύντομη αυτή αναφορά στην PDVSA μπορεί να δεχτεί πολλή κριτική μιας και δεν έχω αποδεικτικά στοιχεία να παραθέσω. Την άντλησα από την πολύ πιο αναλυτική αναφορά της Wikipedia, την αντικειμενικότητα της οποίας μπορεί κάποιος ν’ αμφισβητήσει.
Είναι όμως μια ιστορία πιστευτή και μπορούμε να το βεβαιώσουμε από την ελληνική εμπειρία. Όποια εταιρεία έχει περάσει στα χέρια του κράτους, ή μάλλον, πιο σωστά, ενός κράτους που θέλει να κάνει κοινωνική (βλέπε κομματική) πολιτική με τις δημόσιες εταιρείες, έχει καταλήξει στον Καιάδα.
Με τα αποθέματα που διαθέτει και μια χρηστή διαχείριση η Βενεζουέλα θα μπορούσε να είναι παράδεισος, ακόμα και σοσιαλιστικός. H κακοδιαχείριση της PDVSA, τείνω να πιστέψω, είναι η ρίζα του προβλήματος.
Kαι μέσα απ’ αυτή τη θεώρηση, μπορεί να “διαβάσει” κανείς τι συμβαίνει αυτό τον καιρό, να καταλάβει το πρόβλημα του πληθωρισμού (μια κυβέρνηση χρεωκοπημένη τυπώνει λεφτά), την ανέχεια (δουλειές και προϊόντα δεν δημιουργούνται εκ του μηδενός) και τη φυγή από τη χώρα.
Ενημέρωση: το άρθρο έχει ένα λάθος που αν και δεν είναι λάθος stricto sensu, εν τούτοις στρεβλώνει την εικόνα. Από τον Ιανουάριο του 2019, οι ΗΠΑ συμπεριέλαβαν την PdVSA στις οικονομικές κυρώσεις, και συγκεκριμένα απαγορεύουν τη διενέργεια συναλλαγών μαζί της και συνεπώς την πώληση αργού πετρελαίου προς τ’ αμερικάνικα διυλιστήρια ή την αγορά διυλισμένου πετρελαίου απ’ αυτά. Συνεπώς ότι λέγεται στο άρθρο, αφορά το μέχρι τότε.
Αν βρήκατε το άρθρο ενδιαφέρον, κάντε τον κόπο να πατήσετε ένα κλαπ για να μου το πείτε. Ή μοιραστείτε το στα social media.
