Ελλάδα — Τουρκία: μια σύγκριση (δεύτερο μέρος)
Στην προηγούμενη ανάρτηση ξεκινήσαμε μια αντιπαραβολή της Ελλάδας με την Τουρκία, συγκρίνοντας τις γεωπολιτικές στρατηγικές επιλογές της καθεμίας.
Για να υλοποιήσει η κάθε χώρα τις επιλογές αυτές, ειδικά αν είναι επεκτατικές, χρειάζεται να διαθέτει την αντίστοιχη ισχύ.
Η ισχύς μια χώρας έχει διάφορες διαστάσεις. Θα εξετάσουμε μερικές απ’ αυτές, τις σημαντικότερες για το θέμα μας:
- Οικονομική
- Δημογραφική
- Τεχνολογική
- Αμυντική
Θ’ αφήσουμε την διευρεύνηση της τεχνολογικής ανάπτυξης και των αμυντικών δυνατοτήτων για την επόμενη φορά και θ’ ασχοληθούμε με μια αφ’ υψηλού εξέταση των οικονομικών και δημογραφικών στοιχείων των δύο χωρών.
Οικονομία
Σε γενικές γραμμές Ελλάδα και Τουρκία ακολουθούν μια λίγο πολύ παράλληλη ανάπτυξη για πολλά χρόνια, κι αρχίζουν ν’ αποκλίνουν στον 21ο αιώνα.
ΑΕΠ
Το Τουρκικό ΑΕΠ γνωρίζει μια ραγδαία άνοδο περίπου μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ταγίπ Ερντογάν κι από κει που ήταν διπλάσιο του ελληνικού καταλήγει τετραπλάσιο. Σ’ αυτό το άνοιγμα της ψαλίδας συνεισφέρει κι η ελληνική κρίση που, με την αρνητική ανάπτυξη κάνει το άνοιγμα μεγαλύτερο. Το τουρκικό ΑΕΠ αρχίζει όμως να μειώνεται από το 2013 και μετά κι η σχέση 4:1 περίπου σταθεροποιείται.
Όσον αφορά τη σύγκριση του βιοτικού επιπέδου μεταξύ των δύο χωρών, ενώ σε κατά κεφαλή εισόδημα η Ελλάδα υπερέχει, σε αγοραστική δύναμη είναι περίπου ίδιο.
Δημόσιο χρέος
Εδώ τα πράγματα μιλάνε μόνα τους κι είναι συντριπτική η αντίθεση.
Εξωτερικό εμπόριο
Το εξωτερικό εμπόριο μας δίνει μια εικόνα του δυναμισμού και της διάρθρωσης μια οικονομίας. Ειδικά, το εξαγωγικό μίγμα αποκαλύπτει τους τομείς στους οποίους υπάρχει δυναμική, καθώς και το εύρος και το βάθος μιας οικονομίας. Μια συγκεκριμένη οικονομική θεώρηση παρακολουθεί μέσα από τις εξαγωγές το βαθμό πολυπλοκότητας μιας οικονομίας, όπου ως πολυπλοκότητα ορίζεται και η ποικιλία των προϊόντων αλλά και οι μεταξύ τους διασυνδέσεις κι αλληλεξαρτήσεις. Ο δείκτης πολυπλοκότητας προβλέπει αρκετά καλά την οικονομική πρόοδο και την αύξηση των εισοδημάτων. Παρότι ένας παραδοσιακός κλάδος (υφαντουργία) έχει την πρωτοκαθεδρία στις τουρκικές εξαγωγές, οι αμέσως επόμενοι (μεταφορικά μέσα και μηχανές) αποτελούν το 30% των εξαγωγών, πράγμα που σημαίνει ότι η εκβιομηχάνιση έχει προχωρήσει σε μεγαλύτερο βαθμό από την Ελλάδα. Ειδικά δε, στους τομείς που κινείται, σημαίνει ότι μπορεί ν’ αναπτύξει ευκολότερα αμυντική τεχνολογία, κάτι που όντως συμβαίνει και θα το δούμε στην επόμενη ανάρτηση. Στις ελληνικές εξαγωγές κυριαρχούν τα καύσιμα (προϊόντα διύλισης), κλάδος με χαμηλή συσχέτιση με άλλους, που δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν ατμομηχανή της ανάπτυξης, όσο δυναμικός κι αν είναι. Μηχανήματα και μεταφορικά μέσα είναι περίπου στο 1/3 των αντίστοιχων Τουρκικών, ενώ καλύτερη θέση έχουν πλαστικά και χημικά. Ακόμα κι έτσι, η εικόνα στα μηχανήματα είναι παραπλανητική καθώς περιλαμβάνονται πολλές εξαγωγές υπολογιστών και κινητών Κινεζικής προέλευσης. Στα δε μεταφορικά μέσα οι εξαγωγές είναι κυρίως πωλήσεις πλοίων που δεν έχουν κατασκευαστεί στην Ελλάδα.
Εμπορικό ισοζύγιο
Η Ελλάδα έχει χρόνιο πρόβλημα στο εμπορικό ισοζύγιο. Η αποκορύφωση ήταν το 2008 που το έλλειμα φτάνει περίπου στα 40 δις $. Η Τουρκία ήταν διαχρονικά πιο μετρημένη. Με την οικονομική ανάπτυξη της τελευταίας 15ετίας έρχεται κι η αύξηση του εμπορικού ελλείματος. Το ύψος του όμως, σαν ποσοστό του ΑΕΠ είναι συγκρίσιμο με της Ελλάδος, λίγο χειρότερο.
Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
Βαζοντας και τις υπηρεσίες στην εικόνα, τα πράγματα δεν αλλάζουν ιδιαίτερα. Και πάλι η Ελλάδα καταλήγει λίγο καλύτερα.
Σύγκριση οικονομικής πολυπλοκότητας
Απ’ όσα αναφέραμε πιο πάνω, θα είναι ήδη κατανοητό ότι η πολυπλοκότητα της Τουρκικής οικονομίας είναι μεγαλύτερη της ελληνικής. Αυτή είναι ίσως η πιο ανησυχητική σύγκριση. Γιατί προεξοφλεί καλύτερες και ταχύτερες προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης, που σημαίνει ότι οι ήδη σημαντικές ανισότητες θα μεγαλώσουν.
Νόμισμα
Η Τουρκία έχει δικό της νόμισμα και συνεπώς μεγαλύτερη ελευθερία να διαμορφώνει τις ισοτιμές του με τρόπο που να ευνοούνται οι εξαγωγές. Η πορεία όμως του ισοζυγίου πληρωμών δεν φανερώνει άμεσα αυτή την επίδραση. Αντίθετα, διαχρονικά φαίνεται πως το τούρκικο νόμισμα υποτιμάται συνέχεια απέναντι του δολαρίου, μ’ αποκορύφωμα την κρίση της περασμένης χρονιάς, τα δομικά αίτια της οποίας δεν έχουν εξαλειφτεί. Μια σημαντική επίπτωση είναι ότι ακριβαίνουν οι εισαγωγές των υδρογονανθράκων που είναι η ενεργειακή βάση της Τουρκίας, και συνεπώς αυξάνονται οι πληθωριστικές πιέσεις.Αντίθετα, η Ελλάδα με το Ευρώ απολαμβάνει μεγαλύτερη νομισματική σταθερότητα, πράγμα που βλάπτει μεν τις εξαγωγές της, αλλά κρατάει και τον πληθωρισμό χαμήλα.
Δημογραφικά
Η Τουρκία έχει γνωρίσει μια δημογραφική έκρηξη τα τελευταία τριάντα χρόνια, μ’ αποτέλεσμα ο πληθυσμός της να γίνει οκταπλάσιος του ελληνικού.
Η πρόβλεψη είναι για συνέχιση αυτής της αυτής της τάσης για μερικά ακόμα χρόνια αλλά ύστερα θ’ αρχίσει η κάμψη.
Εξέλιξη πληθυσμού Τουρκίας (ιστορικά και πρόβλεψη)
Η κάμψη όμως για την Ελλάδα είναι η τρέχουσα κατάσταση και δεν υπάρχει αναστροφή στο ορατό μέλλον.
Οι προβλέψεις αυτές βασίζονται στο δείκτη γονιμότητας, στο δείκτη θνησιμότητας και τη μετανάστευση. Από τους τρεις δείκτες ο πιο σημαντικός είναι ο δείκτης γονιμότητας.
Για την Τουρκία είναι αυτή τη στιγμή περίπου στο όριο της αναπαραγωγής του πληθυσμού ενώ για την Ελλάδα πολύ κάτω.
Το ενδιαφέρον στοιχείο για την Τουρκία είναι ότι υπάρχει μια ανισορροπία μεταξύ της Δυτικής και της Ανατολικής Τουρκίας, όπου στην Ανατολική κυριαρχούν οι Κουρδικοί πληθυσμοί. Στα δυτικά η γονιμότητα είναι κάτω από 2, μοιάζει δηλαδή πολύ με της Ευρώπης ενώ στα Ανατολικά ξεπερνάει μέχρι και το 4 σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτό προοιωνίζει μια πληθυσμιακή ανακατανομή στην Τουρκία, υπέρ του Κουρδικού στοιχείου, το οποίο αυτή τη στιγμή αποτελεί το 18% περίπου του συνολικού πληθυσμού. Είναι μια εγγενής ανισορροπία της τουρκικής κοινωνίας, και λειτουργεί σαν φρένο στα επεκτατικά της οράματα.
Συμπερασματικά, και στους δύο άξονες ισχύος (οικονομία, δημογραφικά) η Τουρκία είναι πολλαπλά ισχυρότερη της Ελλάδας, κάτι που ο καθένας αντιλαμβάνεται διαισθητικά. Η παραπάνω παρουσίαση στόχευε να δώσει διάσταση στη διαίσθηση.
Σημείωση: στα συγκριτικά διαγράμματα η κόκκινη γραμμή αντιπροσωπεύει πάντα την Τουρκία. Αν κάποιο διάγραμμα δεν είναι αρκετά καθαρό, μεταβείτε στο metablogging.gr όπου κι η αρχική δημοσίευση, και κάντε κλικ πάνω στις εικόνες.
