Kazakistan Cumhurbaşkanlığı Seçiminin Değerlendirilmesi ve Tokayev Dönemi
Kazakistan 10 Haziran 2019 tarihi itibariyle yeni Cumhurbaşkanı Sayın Kasım Jomart Tokayev ile yol almaya başladı. 28 yıldır bu görevi üstlenen ülkenin kurucu lideri Sayın Nursultan Nazarbayev’le yoktan var olan ülke ve bağımsızlık mücadelesini elinde tutan, bu yolda Nazarbayev’le yürüyen halk sandık başına giderek ülkesine bağlılığıyla 9 Haziran günü oyunu kullandı.
11 milyon 947 bin kayıtlı seçmenden yüzde 77’si sandık başına gitti. Ülke çapında 9 bin 970 seçim merkezinde, yurt dışında ise 51 ülkede kurulan 64 sandıkta oylarını kullanan Kazakistan halkı demokrasi heyecanını bir kez daha yaşadı. Nazarbayev’in görevinden istifa etmesi ve Merkez Seçim Komisyonu’nun aldığı kararla 11 Mayıs 2019’da başlatılan seçim süreci boyunca hazırlıklar uluslararası standartlara ve ülke kanunlarına uygun şekilde devam etti.
Gerçekleşen seçimin resmî sonucuna göre yüzde 70.76 oran ile geçici cumhurbaşkanlığı görevini sürdüren Kasım Jomart Tokayev, Kazakistan Cumhuriyeti’nin yeni cumhurbaşkanı seçildi.
Seçime katılan, Komünistler Halk Partisi Adayı Jambıl Ahmetbekov yüzde 1,82, Kazakistan Demokratik Partisi “Ak Yol” Adayı Daniya Yespayeva yüzde 5,2, Millet Kaderi Adayı Amirjan Kosanov yüzde 16,02, Halk Demokratik Vatansever Partisi Adayı Toleutay Rahimbekov yüzde 3,2, Kazakistan Sendikalar Derneği Adayı Amangeldi Taspihov yüzde 2,07 ve Büyük Bozkır Kartalları Toplumsal Birliği Adayı Sadibek Tugel yüzde 0,92 oy aldı.
Kazakistan kanunlarınca cumhurbaşkanı adaylarının Kazakça bilmesi, 40 yaşını doldurması, ülkede 15 yıl ikamet etmesi ve devlet kurumlarında en az 5 yıl çalışması gerekliliğini karşılamasının yanı sıra Tokayev’in kariyer geçmişine bakıldığında uzun yıllar boyunca uluslararası temsilciliklerde Kazak diplomasisini güçlü temsili ve ülkesinde önemli görevlerde bulunmasını takdirle, Nursultan Nazarbayev’in güvendiği isim olması ve onun izlediği yol haritasıyla ülke yönetimine devam edeceğine ve kurduğu ülkenin gelişiminin devamlılığını sağlayacağına duyulan inançla halk, “Tokayev” dedi.
Bu seçimlerle başlayan süreç her ne kadar yeni bir süreç gibi gözükse de Kasım Jomart Tokayev’in, Nazarbayev’in ülkede, bölgede ve küreselde denge stratejisiyle beraber ulusal ve uluslararası politikada ilişkilere ve iş birliklere ivme kazandırma stratejisiyle ilerlemeye devam edeceği ve halka yaptıkları seçime olan güvenlerini her zaman perçinleteceği beklenmektedir.
Nazarbayev’in, Kazakistan’da iktidarın değişmesi gerektiği ve yeni nesil, yeni düşünceler, yeni zirveler vurgusuyla yerini yeni yönetime bırakması takdirle karşılandı. Avrasya’nın tam ortasında çok yönlü küresel stratejisiyle hareket eden, uluslararası sorunlara çözüm bulan, yol gösterici olan Kazakistan’ın aksakalı Nazarbayev’in, Tokayev’e olan inancı seçim öncesinden gözler önündeydi. Ulusal kimliğin her zaman pekiştirileceğine, gerçekleştirdiği ve geliştirdiği ülkenin daimî inşa sürecinin başarıyla sürdürüleceğine şüphesizce koltuğunu devretti. Millî mücadelesinin ruhunu taşıyan, halka bu sonsuz şuurla yol gösterecek, uluslararası arenada örnek ve saygın kimliğe sahip bir şahsiyet bu önemli koltuğu doldurabilirdi. Ve bu seçim koltuğun sahibini, Kazakistan’ın yeni güçlü temsilcisini gösterdi.
Bu tarihi seçimde tüm dünyanın gözü Kazakistan’daydı. Süreci uluslararası örgütler ve yabancı ülkelerden binin üzerinde gözlemci izledi, yerel ve yabancı basın mensupları takip etti. Ülke üzerine bu denli yoğun odaklanma küreseldeki önemli duruşunu bir kez daha tasdikler nitelikteydi. Bizler de bu süreci izlemek üzere gözlemci olarak Kazakistan’da bulunduk ve seçimin nabzını tuttuk.
İktidardaki isim 28 yıl sonra, ilk kez değişse de ülkenin gelişimi ilerleyişi, küreseldeki potansiyeli istikrarla ivme kazanacak, yeni cumhurbaşkanı ile Kazakistan gerek kendine gerekse dünyaya değer katmaya devam edecektir.
Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Kasım Jomart Tokayev’i yeni görevleri münasebetiyle tebrik eder, devralmış oldukları bu önemli misyonun ülkelerine ve Türk dünyasına hayırlara vesile olmasını dileriz.
Hikmet Eren
İlk, orta ve lise öğrenimini Erzurum’da bitirdikten sonra, 1998 yılında Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun olmuştur. Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde “Türk Halklarının Manevi Hayatında Tasavvuf Felsefesinin Rolü’’ konulu tezi ile yüksek lisansını tamamlamıştır.
Kazakistan Yönetim ve Ekonomi Üniversitesinde (KIMEP) M.B.A. ve Hacettepe Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezinde (HÜFAM) İşletme ve Finans Yönetimi Eğitimi programlarına katılmıştır. İş hayatına 1999 yılında Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesinde başlamış olup, 2006 yılına kadar bu kurumda, Türk Dünyası Kültür Merkezi Müdürlüğü, Öğrenci İşleri Koordinatörlüğü ve Öğretim Görevlisi olarak çalışmıştır. Bu dönem içerisinde ’’Avrasya Edebiyat-Sanat Yıldızları’’, ’’Türkiye’nin Türk Dünyası Gündemi’’ ve ’’Avrasya Gündemi Seri Konferansları’’ gibi önemli projelere imza atmıştır. 2009–2012 yılları arasında Keçiören Belediyesinde uluslararası ilişkiler alanında Başkan Danışmanı olarak görev yapmıştır. Görev süresince, Keçiören’in Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Irak ve K.K.T.C. ile olan şehir projelerini gerçekleştirmiştir. Türk dünyası alanında önemli faaliyetlerin yürütüldüğü Keçiören’de, Irak Türkmen Şehitleri Anıtı, Hocalı Şehitler Anıtı, Kıbrıs Türk Kültür Evi ve Ahmet Zeki Veli Togan Parkı’nın açılmasına öncülük etmiştir. 2012–2015 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisinde (T.B.M.M.) Parlamenter Danışmanı olarak görev yapmıştır.
Halen, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığında kamu görevini sürdürmektedir. Uluslararası arenada devlet dışı aktörlerin rolünün her geçen gün artmasına bağlı olarak özellikle Avrasya coğrafyasında yürüttüğü çalışmaları, iletişimin en önemli yollarından biri olan lobicilik faaliyetleri ile sürdürme kararı ile 2006 yılında bu alanda hizmet eden kişilerle bir araya gelerek, Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneğinin (EkoAvrasya) kuruluşuna öncülük etmiştir. Beş dönemdir yürütmekte olduğu Yönetim Kurulu Başkanı misyonu ile de önemli çalışmalara imza atmaktadır. Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneği (EkoAvrasya) bünyesinde, eğitim faaliyetlerini yürütmek için ’’Akademi Avrasya’’ ve süreli yayıncılık faaliyetleri için de ’’EkoAvrasya Dergisi’’ni hayata geçirmiştir.
Türkiye ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (K.K.T.C.) arasındaki kardeşlik ve dostluk ilişkilerinin artırılması, kültürel ve sosyal bağların güçlendirilmesi için her yıl Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneği (EkoAvrasya) tarafından düzenlenen ’’K.K.T.C. Vizyon Çalıştayları’’nın geleneksel hâle getirilmesini sağlamıştır. Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneğinin (EkoAvrasya) üstlenmiş olduğu misyon doğrultusunda, Avrasya coğrafyasında sağlam dostlukların ancak kültürel ve ekonomik ilişkilerle olgunlaşacağı inancından yola çıkarak, 2013 yılında Kocaeli / Gebze’de 30 ülkeden 400 işadamının buluşmasını sağlamış ve ’’Avrasya İşadamları Forumu’’nun marka hâline gelmesine vesile olmuştur. Türk çayının ve ülkemizin tanıtımına katkı sağlamak amacıyla, Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneği (EkoAvrasya), Yunus Emre Enstitüsü ve ÇAYKUR tarafından ortaklaşa düzenlenen ’’Bir Yudum Türk Çayı’’ projesinin Arnavutluk, Azerbaycan, Belarus, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Estonya, Gürcistan, K.K.T.C., Kosova, Letonya, Litvanya, Makedonya, Polonya ve Romanya’da icra edilmesini sağlamıştır. Yürütmekte olduğu STK çalışmaları kapsamında; 2002–2012 yılları arasında, Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı (TÜRKSAV) Genel Sekreterliği ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yürütmüştür. Dünya Karapapak Türkleri Birliği (KARPAT) Genel Başkan Yardımcısı, Avrasya Sivil Toplum İşbirliği Derneği Genel Sekreterliği, Türkiye-Kırgızistan Dostluk Derneği Yönetim Kurulu Üyeliği ve Dünya Türk Genç Yazarlar Birliği Onur Kurulu üyeliği görevlerini sürdürmektedir.
Uluslararası alanda yürüttüğü kamu ve sivil diplomasi faaliyetleri nedeniyle birçok ödüle layık görülmüştür. Türkiye-Kazakistan Dostluk Nişanı, TÜRKSOY 20. Yıl Onur Madalyası, TÜRKSOY 25. Yıl Onur Madalyası, TÜRKSOY Basın Hizmet Ödülü, Rusya Federasyonu Başkurdistan İlimler Akademisi Onur Ödülü, RADEV Yılın En İyi STK Temsilcisi Ödülü, Mamuşa Belediyesi Türk Dünyası Hizmet Ödülü, Kanal Avrupa Televizyonu Dış Türkler Medya Ödülü ve Dünya Türk Genç Yazarlar Birliği Hizmet Ödülü bunların bir kısmıdır.
Türk dünyası kültür, sanat ve ekonomi hayatına yapmış olduğu katkılardan dolayı, Kazakistan Çimkent Sosyal Bilimler Üniversitesi Senatosunun 30.12.2011 tarihli kararı ile “Fahri Profesörlük” ve Azerbaycan Vektör İlimler Akademisi Yönetim Kurulunun 18.10.2011 tarihli kararı ile “Fahri Doktora” payesi almıştır. AGİT ve Bağımsız Seçim Gözlemcisi olarak; Azerbaycan, Bulgaristan, Kazakistan, Kırgızistan, Kosova, Özbekistan, Rusya Federasyonu ve Ukrayna seçimlerine gözlemci ve basın mensubu sıfatı ile katılmıştır. Uluslararası önemli yayınlarda makaleleri yayımlanmış, görüş ve değerlendirmelerine yer verilmiş olup Türkiye’yi temsilen yurtdışında birçok organizasyonda sunumlar yapmıştır. Aynı zamanda K.K.T.C. vatandaşı olan Hikmet Eren, evli olup Elgiz Saba ve Elfin isimli iki kız evlat babasıdır.
