Gartner Hype Cycle Nedir?
Bu yazıda gelişmekte olan teknolojileri takip eden herkesin ilgi duyacağını düşündüğüm bir grafik sunum çalışmasından, Gartner Hype Cycle’dan kısaca söz etmek istiyorum. Günümüzde gelişmekte olan teknolojilerin takip edilmesi oldukça zor hale geldi. Bazı teknolojiler bir anda trend olup bloglara, medyaya ve araştırmalara konu oluyor, bir zaman sonra sanki hiç bir gelişme yaşanmıyormuş gibi yok olabiliyor. Aralarından bazıları ise bir süre sonra tekrar gün yüzüne çıkıyor ve pratikte kendine yer buluyor. Amerika’da faaliyet gösteren araştırma, danışmanlık ve teknoloji firması Gartner’ın ileri gelen isimlerinden analist Jackie Fenn, günümüzde çoğu teknolojik gelişmenin başına gelen bu döngüden yola çıkarak Hype Cycle’ı ortaya koydu.
Hype Cycle’dan ve döngünün aşamalarından bahsetmeden önce gelişmekte olan teknolojiler kavramından kısaca söz edelim. ‘Emerging Technologies’ olarak karşımıza çıkan bu kavram son dönemde geliştirilen, pratik olarak kullanılmaya başlanmamış, hatta belki de sadece fikir olarak ortaya konulmuş olan teknolojileri tanımlamaktadır. Bahsedeceğimiz çalışma ise tam olarak ‘Gartner Hype Cycle for Emerging Technologies’ olarak ifade edilmektedir ve belirli teknolojilerin zaman içerisinde ortaya çıkması, olgunlaşması, kişiler ve/veya kurumlar tarafından benimsenmesi ve uygulanması aşamalarını ve bu süreçte teknolojik gelişmelere ilişkin beklentileri bir grafik vasıtasıyla göstermeyi amaçlamaktadır.
Bu çalışmaya göre günümüzde teknolojik bir gelişme olgunlaşırken 5 aşamadan geçer ve her aşamada beklentiler farklılık gösterir. Şekil 2’de de görülen bu aşamalar aşağıda özetlenmiştir.
Teknolojik Gelişmenin Tetiklenmesi (Innovation Trigger)
Bu aşama teknolojik bir gelişmenin ilk adımıdır. Bu bir ürün, süreç, konsept, trend ya da ilgi çeken bir fikir bile olabilir. Bu aşamada teknoloji, yalnızca araştırmacılar ve startuplar gibi küçük bir kitle tarafından erişilir ve kullanılır durumdadır. Medya etkisi ve yeniliğin doğası gereği oluşan popülerlik, bu yeni teknolojik gelişmeye olan beklentinin hızlı bir şekilde artmasına sebep olur.
Beklentilerin Zirvesi (Peak of Inflated Expectations)
Bu aşamada teknolojik gelişmenin reklamı yapılmış durumdadır. Teknoloji sağlayıcıları havalı isimler vererek bu teknolojik gelişmeyi pazarlamaya başlar. Bu süreçte gelişme üzerinden fayda sağlama potansiyeli olan şirketler tarafından birtakım tamamlayıcı ürünler geliştirilebilir. Bazı organizasyonlar, pazarda teknolojiyi ilk kullananın sahip olacağı rekabet avantajını (first-mover advantage) elde edebilmek için öncü olmaya çalışabilir. Teknolojinin henüz olgunluk seviyesine ulaşmadığı bu evrede atılan adımlar çoğu zaman başarısızlık öyküleriyle sonuçlanabilir. Bunun yanında bu yeni teknolojik gelişmeyi odağına alarak piyasaya atılan bazı startuplar yatırım alarak kendilerine pazarda yer bulabilir.
Hayal Kırıklığı Oyuğu (Trough of Disillusionment)
Bu aşamada, yüksek beklentiler içerisinde hızlı bir şekilde aksiyon almaya çalışmanın sonucu olarak gerçekleşen bazı olumsuz durumlar gün yüzüne çıkar. Uygulamalardaki başarısızlıklar ya da gecikmeler bu yeni teknolojik gelişmeye karşı duyulan ilgilenimi azaltır. Artık bazı organizasyonlar teknolojik gelişmeye karşı yüksek beklenti içinde olmaktan ziyade anlamlı katkılar edinmekle yetinirler. Bazı teknolojiler ise bu evrede kullanım alanı bulamadan yolculuğunu tamamlar. Ancak hayatta kalan sağlayıcılar erken kullanıcıların memnuniyetlerini kanıtlarsa teknolojiye olan ilgi devam edebilir.
Aydınlanma Yokuşu (Slope of Enlightenment)
Bu aşamada teknoloji hakkında artık epey bir başarı ve başarısızlıklar yaşanmış, deneyimler sonucunda güncelleme ve geliştirmeler tamamlanır. Bu yeni gelişmenin organizasyonlara nasıl fayda sağlayacağı aydınlığa kavuşmuştur. Teknoloji sağlayıcılar tarafından ikinci ve üçüncü nesil ürünler üretilmeye başlar.
Verimlilik Platosu (Plateau of Productivity)
Bu aşamada teknoloji yaygınlaşmış ve kullanımı normalleşmiştir. Çekimser davranış sergileyen organizasyonlar da teknolojiden faydalanmaya başlar. Bu aşamaların süresi teknolojik gelişmeye bağlı olarak değişmektedir ve verimlilik platosuna ulaşma süresi ile ilgili tahmin yine bu Hype Cycle’da raporlanmaktadır.
Her ne kadar Gartner üst düzey yöneticiler, CIO’lar, stratejistler ve iş geliştiricilerin teknolojik gelişmeleri takip etmede öngörü kazanması ve teknoloji portfolyosu geliştirmede yardımcı olması için yayımlandığını söylese de, Hype Cycle teknolojik gelişmeleri takip eden herkesin göz gezdirmesi gereken araçlardan birisidir.
Kaynaklar
[1] Kasey Penetta, 3 Themes Surface in the 2021 Hype Cycle for Emerging Technologies, Aug. 23, 2021. Available: https://www.gartner.com/smarterwithgartner/3-themes-surface-in-the-2021-hype-cycle-for-emerging-technologies
[2] Blosch, M., Fenn, J., Understanding Gartner’s Hype Cycles, Aug. 20, 2018. Gartner, Available: https://www.gartner.com/en/documents/3887767
[3] Fenn, J., Hype Cycle for Emerging Technologies, 2010, Aug. 2, 2010. Gartner, Available: https://infota.siss.cl/concesiones/empresas/P05/ESSAL/13%20Estudio%20Final/Respaldo%20Gastos/Anexo%20N%C2%B0%203%20TIC/Gartner/Gartner/2009%20y%202010/Hype-Cycle-for-Emerging-Technologies-2010.pdf
[4] O’Leary, Daniel E., Gartner’s Hype Cycle and Information System Research Issues, Aug. 17, 2008. International Journal of Accounting Information Systems, Vol. 9, №4, pp. 240–252, Marshall School of Business Working Paper No. ACC 4–11, Available: https://ssrn.com/abstract=1678826
